سوگواری تاجران برای فرش ایرانی!

وارد بازار فرش تبریز که می‌شوید، متن نامه‌ی «وانگ شان» - رییس شورای جهانی صنایع دستی - به مناسبت ثبت جهانی تبریز به عنوان شهر جهانی فرش دستبافت روی تابلویی در ورودی بازار نصب شده است.

حدود 8 ماه از عنوان جهانی شهر تبریز با نام «شهر جهانی دستبافت» می‌گذرد،‌ لقبی که به نظر می‌رسد اتفاقات خوبی را برای بافنده‌ها و فروشنده‌های این شهر رقم بزند، اما هنرمندان و فروشندگان فرش تبریز معتقدند این عنوان هیچ دستاوردی برای فروش فرش این شهر نداشته است.

یکی از حجره‌داران بازار فرش تبریز در این‌باره به خبرنگار ایسنا، می‌گوید: فرش تبریز در داخل ایران خواهان ندارد و برای آنکه به جایگاه‌مان در گذشته برگردیم، باید تاجران خارجی به ایران بیایند و آن را بخرند. عنوان جهانی بودن هم تاکنون هیچ کمکی به فرش ایران نکرده است، ‌به عبارتی ذلیل بودیم، ذلیل‌تر شدیم. بعد از دوره ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی، تجارت خاصی در حوزه فرش صورت نگرفته است.

او ادامه می‌دهد: ماموران مالیاتی در وزارت اقتصاد و دارایی هم می‌دانند که ما فروش نداریم، اما همچنان از ما مالیات‌های سنگین می‌خواهند.

وضعیتی که روز به روز بدتر می‌شود

یکی دیگر از تاجران فرش در بازار تبریز که نزدیک به 37 سال در این حوزه فعالیت می‌کند نیز بیان می‌کند: وضعیت ما روز به روز بدتر می‌شود. فرش ایران در اروپا بازارش را از دست داده، توریست‌های خارجی هم برای خرید فرش نمی‌توانند به اندازه کافی با خودشان پول بیاورند و فقط عکس می‌گیرند و می‌روند.

این تاجر فرش اضافه می‌کند: تولید فرش نسبت به 15 سال پیش 70 درصد اُفت کرده و بافنده‌ها، فرش نمی‌بافند؛ چون صرفه اقتصادی چندانی برایشان ندارد. به دلیل تحریم‌ها صادرات هم نداریم. قدرت خرید مردم در داخل کشور هم کم شده و کمتر سراغ فرش دست بافت می‌آیند. با این وضعیت تا 5 سال آینده باید به جای فرش در حجره‌هایمان، چیز دیگری بفروشیم.

او ادامه می‌دهد: من مواد اولیه را به بافنده می‌دادم که برایم فرش ببافد، اما حالا چنین کاری را انجام نمی‌دهم؛ چون برایم صرفه اقتصادی ندارد و فرشی که برای آن 10 میلیون هزینه می‌کنم را باید 6 میلیون تومان بفروشم. بنابراین ترجیح می‌دهم چنین ضرر اقتصادی را متحمل نشوم.

عرب‌ها ترجیح می‌دهند به جای فرش،‌ اسلحه بخرند

یکی دیگر از مغازه‌داران بازار فرش تبریز که حدود 70 سال در این حوزه فعالیت می‌کند، می‌گوید: با وجود تحریم‌های کشورهای اروپایی و آمریکایی، عرب‌ها همچنان خواهان فرش ایران بودند، اما بعد از اینکه رابطه ایران و عربستان هم تیره و تار شد، آنها هم دیگر فرش ایران را نمی‌خرند. بسیاری از توریست‌ها نیز به فکر خرید دراصفهان و شیراز هستند. تا زمانی که از ایران به صورت کانتینری فرش خارج نشود، این وضعیت ادامه دارد. حدود 10 سال پیش آخرین کانتینر فرش از ایران خارج شد.

او می‌گوید: وضعیت فرش در حال رکود است چون توریست نمی‌آید و اگر هم بیاید فقط عکس می‌گیرد و می‌رود، فرش برای آنکه به رونق گذشته خودش برگردد باید صادر شود. پیش از این عرب‌ها از فرش ایران استقبال می‌کردند که آنها هم در حال حاضر ترجیح می‌دهند به جای فرش اسلحه بخرند.

رکود فرش، خانواده بزرگتری از جمله فروشندگان مواد اولیه فرش را که نخ، رنگ و... می‌فروشند را نیز دچار نگرانی کرده و آنها هم مثل تاجران یا در مغازه‌هایشان روزنامه می‌خوانند یا با بازاری‌ها درباره آینده کاری‌شان صحبت می‌کنند.

رکود تنها مربوط به حوزه فرش نیست

مشاور استاندار آذربایجان‌شرقی در زمینه‌ی فرش نیز به خبرنگار ایسنا بیان می‌کند: تاثیری که باید با ثبت جهانی فرش تبریز اتفاق بیفتد در مدت زمان کوتاه خودش را نشان نمی‌دهد. تا این موضوع فراگیر شود و عموم مردم این مطلب را درک کنند و از این برند استفاده کنند زمان می‌برد. همین که اسم فرش در شورای جهانی صنایع دستی انتخاب شده، عنوان خوبی است اما اینکه تا چه اندازه می‌توان از آن استفاده کرد بستگی به عوامل میدانی دارد.

"سعید رونقیان" ادامه می‌دهد: تا زمانی که ارتباطات داخلی و جهانی ما منسجم نشود وضعیت به همین شکل باقی می‌ماند. در حال گذر از دوره سنتی به صنعتی مشکلاتی برای صنایعی مثل فرش که اصالتا سنتی هستند به وجود می‌آید و به‌روز کردن این صنایع مقداری زمان می‌برد.

گرچه از نظر ساختار اداری فرش صنایع دستی محسوب نمی‌شود، اما پیشنهاد ثبت جهانی فرش دستبافت ایران سال گذشته از سوی معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور به شورای جهانی صنایع دستی داده شد و بعد از ارزیابی لازم و بررسی بازرسان این شورا تبریز به عنوان شهر جهانی فرش دستبافت انتخاب شد.

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور نیز درباره تاثیر این موضوع برای تاجران و بافنده‌های فرش به خبرنگار ایسنا می‌گوید: ما وظایفی داریم و هنرمندان و تاجران هم وظیفه‌ای دارند. ما تلاش کردیم و این شهر را به نام شهر خلاق جهان در زمینه فرش نامگذاری کردیم. کشورهای دیگر برای داشتن این عنوان با ایران رقابت می‌کنند، پس کشورهای دیگر هم به این شدتی که ایران دنبال عناوین است،‌ هستند. مشکل این است که متاسفانه در کشور ما عادت شده که از صفر تا 100 هر کاری را دولت انجام دهد.

بهمن نامور مطلق   اضافه می‌کند: اگر فرش ایران فروش نمی‌رود، علت آن را باید هنرمندان و تاجران بررسی کنند. انتظار این که اسم شهری جهانی شود و از فردا همه برای خرید به آنجا سرازیر شوند اشتباه است.

او ادامه داد: ما در برندسازی به تاجران و هنرمندان تبریز کمک کرده‌ایم و انجام مابقی کارها به عهده آنهاست. ما علت بیماری و مشکلاتی که در طراحی و قیمت فرش وجود دارد را بارها اعلام کرده‌ایم. اگر آنها با وجود شناخت مشکلات تغییری در محصولات‌شان نمی‌دهند، چه انتظاری دارند که دنیا فرش ایران را بخرد؟!

معاون صنایع دستی ادامه می‌دهد: دنیای امروز فرش شلوغ را نمی‌خرد و منتظر فضای آرام در زندگی خصوصی خودش است. متاسفانه بازاریان ما با بازار و بازاریابی نو آشنایی ندارند و‌ هنرمندان نیز با زیباشناسی نوین آشنایی ندارند. توریستی که وارد بازار فرش می‌شود، قصد خرید دارد یعنی یک خریدار بالقوه است، اگر نمی‌توانیم از این خریدار بالقوه استفاده کنیم مقصر آن دولت نیست، وقتی که توریست کالایی را نمی‌خرد، مشکل از کالاست.

نامور مطلق می‌گوید: دولت نمی‌تواند هم توریست بیاورد، هم کار فروش را انجام دهد و هم ‌دلالی کند. یعنی در هیچ کجای دنیا همه‌ی کارها را دولت انجام نمی‌دهد.