محققان دانشگاه تبریز با همکاری پژوهشگران ترکیه‌ای، موفق به تولید نانوکامپوزیتی در مقیاس آزمایشگاهی شدند که می‌تواند به عنوان کاتالیست برای حذف مواد دارویی در پساب صنایع داروسازی و مواد رنگ‌زای موجود در فاضلاب خروجی صنایع نساجی و رنگرزی به کار رود.
به گزارش ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، در دهه‌های اخیر با افزایش صنعتی شدن زندگی، حجم بالای آلاینده‌های دارویی از دغدغه‌های اصلی دولت‌ها شده است؛ در صورتی که آلاینده‌های دارویی موجود در پساب صنایع داروسازی بدون تصفیه وارد محیط زیست شوند، موجب اختلال در اکوسیستم آبی می‌شوند.
این آلاینده‌ها با توجه به ساختار خود در مقابل روش‌های تصفیه فیزیکی مانند جذب سطحی توسط کربن فعال، انعقاد و فیلتراسیون غشایی مقاوم هستند. اما روش سونوکاتالیستی با استفاده از کاتالیست‌های ناهمگن یک روش سریع با عملکرد آسان و باصرفه اقتصادی است که با طیف وسیعی از مواد آلاینده آلی بدون ایجاد مواد جانبی خطرناک واکنش می‌دهد.
دکتر علیرضا ختائی محقق دانشگاه تبریز هدف از این تحقیق را طراحی یک کاتالیست مناسب با مساحت سطح بالا برای افزایش راندمان فرایند تخریب مواد آلی موجود در پساب‌ها عنوان کرد و افزود: برای این منظور نمونه‌هایی از یک نانوکامپوزیت طراحی شده و عملکرد آن در حذف ماده دارویی ناپروکسن مورد ارزیابی قرار گرفته است.
وی تصریح کرد: فرآیند سونوکاتالیستی با استفاده از کاتالیست‌های ناهمگن یکی از روش‌های کارآمد فرایندهای اکسایش پیشرفته است که برای حذف آلاینده‌های آلی موجود در پساب های صنایع مختلف به خصوص پساب‌های دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ افزایش مساحت سطح کاتالیست‌های مورد استفاده در این فرآیند، با افزایش تولید رادیکال‌های هیدروکسیل در سطح کاتالیست، موجب افزایش راندمان این فرآیند می‌شود.
کاتالیست‌های متشکل از نانوکامپوزیت‌ها در مقایسه با نمونه‌های رایج از روشی سبز تهیه شده اند و دارای حساسیت و بازدهی بالاتر و هزینه تولید کمتری هستند.
علیرضا ختائی عضو هیأت علمی و عاطفه کریمی دانشجوی دکترای دانشگاه تبریز و محققانی از دانشگاه آتاتورک کشور ترکیه در انجام این طرح همکاری داشته‌اند.
نتایج این طرح پژوهشی در نشریه Ultrasonics Sonochemistry به چاپ رسیده است.