دولت، گره به گره بافت بلوچ را می‌تند

همواره وسعت جغرافیایی و تراکم جمعیت در هر استان می‌تواند به عنوان ویژگی و مشکل درنظر گرفته شود چرا که می‌تواند صنایع مختلف را با مدنظر قرار دادن توانمندی‌های موجود در خود جای دهد. این در حالی است که در جهان کنونی بهره‌مندی از صنایع نساجی به عنوان صنعت مادر به عنوان مزیتی است که می‌تواند رونق اقتصادی و اشتغال مناسبی را به همراه داشته باشد.

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت سیستان و بلوچستان در گفت‌وگو با صمت بیان کرد: هم‌اکنون این استان از ۱۳ واحد تولیدی نساجی و پوشاک با سرمایه‌گذاری ۱۲۲ هزار و ۷۳۷ میلیون ریال با اشتغال ۱۳۶۵ نفر برخوردار است که توانسته ۹ میلیون و۹۵۶ هزار مترمربع چادر برزنتی، ۱۰۸ هزار دست پارچه، انواع نخ رنگرزی و انواع پوشاک و ۱۴ هزار و۵۰۰ تن تور ماهیگیری در این مجموعه تولید کند. 

از دید نادر میرشکار، مشکل تامین سرمایه در گردش و نقدینگی، ورود بی‌رویه و غیرقانونی کالاهای مشابه و بی‌کیفیت خارجی، رکود در بازار فروش محصول با درنظر گرفتن پایین بودن قیمت تمام‌شده تولید پارچه نسبت به سایر استان‌ها و بالا بودن ظرفیت تولید پوشاک به دلیل مشابهت با کالای قاچاق، کمبود نیروی متخصص و کارآمد به منظور آشنایی و کار با دستگاه‌های نساجی، تحریم و نداشتن ارتباط مناسب تجاری با جامعه بین‌المللی برای ورود ماشین‌آلات روز دنیا از کشورهای تولیدکننده، استهلاک ماشین‌آلات موجود و نیاز به اختصاص تسهیلات برای نوسازی، ممکن نبودن تامین مواد اولیه با کیفیت مطلوب و قیمت مناسب به دلیل موقعیت جغرافیایی استان و دوری از مرکز تولید و توزیع، بالا بودن قیمت تمام‌شده محصولات، بالا بودن نرخ بهره تسهیلات، ثابت نبودن سیاست‌های اقتصادی و... از جمله مشکلاتی است که صنعت نساجی سیستان و بلوچستان با آن دست و پنجه نرم می‌کند. 

البته با توجه به اینکه تعدادی از واحدهای نساجی استان به دلیل زیان انباشته و ضرردهی و ناتوانی در پرداخت بدهی‌های بانکی، از سوی بانک‌ها مصادره شده و تعیین تکلیف نشده‌اند، رفع این مشکل نیازمند عزم جدی برای روان کردن وضعیت ماندگاری و استمرار فعالیت آنها در استان و اقدامات عملی است.

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت سیستان و بلوچستان افزود: تمایل نداشتن صاحبان صنایع به سرمایه‌گذاری در این بخش به دلیل مشکلات قانون کار، بهبود نیافتن فضای کسب و کار داخلی، سرکوب نشان(برند)، دخالت دولت در قیمت‌گذاری و اعمال قوانین محدودکننده برای تولیدکنندگان را می‌توان عمده دلایل توسعه‌نیافتگی صنعت نساجی نه‌تنها در استان بلکه در کل کشور دانست.

افزایش اشتغال با ارتقای ظرفیت

در این میان شرکت صنایع بافت بلوچ که در شهرستان ایرانشهر استقرار دارد به عنوان بزرگترین واحد تولید محصولات نساجی در استان به شمار می‌رود که ظرفیت تولید آن براساس پروانه بهره‌برداری، تولید سالانه ۵ هزار تن نخ پنبه پلی‌استر، ۲۸ میلیون و ۸۰۰ هزار متر پارچه خام و ۲۸ میلیون متر رنگرزی پارچه و نخ است که با سرمایه‌گذاری ثابت ۲۰ هزار و ۹۴۷ میلیون ریال به بهره‌برداری رسیده تا برای ۲ هزار و۱۱۶ نفر فرصت شغلی ایجاد کند. 

به گفته میرشکار، این واحد بعد از واگذاری به بخش خصوصی دچار رکود شد که هم‌اکنون با برگشت آن زیر نظر دولت برای احیا، خرید قطعات و بازسازی بخشی از ماشین‌آلات و تجهیزات، خرید مواد اولیه، راه‌اندازی بافندگی تا ظرفیت ۵ هزارمتر در روز و پیگیری تا حصول ظرفیت ۱۲ هزارمتر در روز، پیگیری افزایش ظرفیت تولید ریسندگی تا ۵ هزار کیلوگرم در روز، پیگیری افزایش ظرفیت رنگرزی چاپ و تکمیل تا ظرفیت ۲۰ هزار متر در روز، راه‌اندازی واحد دولا تاب به ظرفیت ۳۰ هزار کیلوگرم در ماه و پیگیری افزایش ظرفیت آن تا ۴۰ هزار کیلوگرم در ماه و ایجاد اشتغال در دستور کار قرار گرفته است. 

میرشکار برای برطرف شدن مشکلات شرکت صنایع بافت بلوچ پیشنهاد داد؛ موضوع واگذاری شرکت به بخش خصوصی به صورت جدی پیگیری شود و تا زمان تامین منابع اصلاح ساختار و بروزرسانی ماشین‌آلات و تغییر فناوری تولید به تعویق بیفتد. البته تامین نقدینگی از سوی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران برای تحقق اشتغال تا سقف ۱۲۰ نفر در کوتاه‌مدت پیش‌بینی شده که با توجه به هزینه ۱۰۰ میلیارد ریال سازمان گسترش در طرح توسعه واحد، ایجاد سردخانه ۵ هزار تنی و بسته‌بندی ۸ هزار تنی بخش خصوصی و دولتی و همچنین سایر نهادهای مردم‌نهاد به استفاده از امکانات ایجاد شده تشویق شده‌اند تا با ایجاد منابع جدید برای این واحد زمینه اشتغال برای افراد بیشتری از جویندگان کار فراهم شود.

ارزش افزوده برای تولید ناخالص داخلی

در برخی موارد هدف از راه‌اندازی واحد تولیدی از سوی دولت و بخش خصوصی به‌دست آوردن ارزش افزوده، رونق اقتصاد منطقه‌ای و بالا رفتن سطح تولید ناخالص ملی است. اما در برخی موارد این هدف فقط برای ایجاد اشتغال و رفع محرومیت‌های ناشی از این معضل اجتماعی است.

مدیرعامل شرکت صنایع بافت بلوچ سیستان و بلوچستان در گفت‌وگو با صمت مهم‌ترین هدف احداث و بهره‌برداری از این کارخانه را ایجاد اشتغال در سطح استان عنوان کرد و افزود: کارخانه بافت بلوچ با بهره‌برداری در سال ۶۱ به بالاترین زمان‌بندی ایجاد اشتغال با بکارگیری ۲ هزار و ۷۰۰ نفر نیرو در سال ۶۸ رسید.

سجادی افزود: البته کمبودهایی مانند فاصله زیاد محل احداث واحد و تولید محصول و دوری از کانون‌های تولیدی به نسبت سایر صنایع نساجی، دور بودن از مراکز تامین مواد اولیه و... باعث افزایش هزینه‌های تولید در این واحد شده بود. این در حالی است که با توجه به تاثیرگذاری این واحد در اقتصاد مردم استان، در بودجه سالانه مصوب دولت، همواره بودجه‌ای برای سرپا نگه داشتن خط تولید این واحد درنظر گرفته می‌شد اما متاسفانه از سال ۸۱ این مصوبه برداشته شد که همین امر چراغ نخست رکود در آن را روشن کرد. 

با برداشته شدن منابع مالی تامین‌کننده کارخانه بافت بلوچ از بودجه کشوری، کاهش ظرفیت تولید و به دنبال آن تعدیل نیرو در این واحد آغاز شد. سید عبدالحسین سجادی با بیان این مطلب، ادامه داد: با برداشته شدن این مصوبه به مرور زمان این واحد که نقش بسزایی در تولید انواع محصولات نساجی داشت رو به نابودی گذاشت تا اینکه در سال ۸۸ براساس اصل ۴۴ قانون به بخش خصوصی واگذار شد. با واگذاری این واحد به بخش خصوصی، سازمان خصوصی‌سازی برمبنای سیاست‌گذاری‌های خود طرح تعدیل نیروی انسانی را در دستور کار قرار داد به گونه‌ای که از ۲ هزار و ۷۰۰ فرصت شغلی ایجاد شده فقط ۱۷۰ نفر در کارخانه مشغول به کار ماندند. 

کاهش تولید و بالا رفتن هزینه‌های جاری واحدهای تولیدی از جمله برنامه‌هایی است که ناکارآمدی واحدهای صنعتی را گوشزد می‌کند که باید برای آن چاره‌اندیشی کرد؛ سجادی این عامل را مهم‌ترین بهانه از سوی سازمان خصوصی‌سازی برای به مزایده گذاشتن شرکت صنایع بافت بلوچ ارزیابی کرد و گفت: این واحد دو بار به مزایده گذاشته شد که براساس فشارهای مردمی، پیگیری‌های مسئولان و در جریان مکاتبه با رهبر معظم انقلاب برای از دست نرفتن این صنعت مهم در استان و دستور مستقیم ایشان به منظور خارج شدن این کارخانه از فهرست سازمان خصوصی‌سازی و قرار گرفتن زیر نظر دولت، موفقیت چندانی برای تحقق فروش کسب نشد.

همواره برخی سیاست‌گذاری‌های بخش خصوصی باعث رکود در خط تولید و تعدیل نیرو در واحدهای مهم صنعتی می‌شود چرا که در برخی موارد افراد ناکارآمد که اهلیت آنها در زمینه تولید به اثبات نرسیده به عنوان مدیریت پروژه‌ها درنظر گرفته می‌شوند که این امر به مرور زمان آسیب‌های جبران‌ناپذیری به تولید و اشتغال وارد می‌کند.

مدیرعامل شرکت صنایع بافت بلوچ با اشاره به این مطلب، تصریح کرد: براساس دستورالعمل‌های ابلاغی رهبر معظم انقلاب، به منظور احیا و تجهیز این کارخانه به ماشین‌آلات و فناوری روز دنیا در سال ۹۴، ۵۰ میلیارد تومان اعتبار از سوی دولت درنظر گرفته شد که نیمی از آن در سال ۹۴ و نیم دیگر در سال ۹۵ به این واحد تخصیص داده شد.

البته این در حالی است که در بودجه سال ۹۵ نیز اعتبار ۴۰ میلیارد تومانی دیگری برای رونق بخشیدن به بخش‌های مختلف این واحد درنظر گرفته شود که در صورت تحقق به حتم این واحد با توانمندی‌های موجود در آن بار دیگر احیا خواهد شد و نقش موثری در اشتغال و اقتصاد استان خواهد داشت. 
آسیب زیرساخت‌های تولیدی در هر واحد صنعتی روند راه‌اندازی و تولید محصول در آن را با تاخیر همراه خواهد کرد؛ سجادی با تاکید بر این امر افزود: با ایجاد تحولات جدید در کارخانه بافت بلوچ، تامین زیرساخت‌ها، خرید ماشین‌آلات و تجهیزات، بکارگیری نیروهای دانش‌آموخته و خلاق و... در دستور کار قرار گرفته که در صورت تحقق در گام نخست خط ریسندگی واحد احیا و به چرخه تولید وارد خواهد شد تا به دنبال آن براساس برنامه‌ریزی‌های زمان‌بندی شده بخش‌های بافندگی و تولید پوشاک نیز راه‌اندازی شوند. 

مهم‌ترین سیاستی که هم‌اکنون وزارت صنعت، معدن و تجارت براساس فرمایشات رهبر معظم انقلاب در پیش گرفته، صادرات‌محور شدن واحدهای تولیدی موجود است. بر همین اساس سجادی با تایید این مطلب، اظهار کرد: با توجه به بهره‌مندی کارخانه از ماشین‌آلات و فناوری جدید در خط تولید، هم‌اکنون تولید ۱۵ تن نخ در روز در دستور کار است که در بازارهای داخلی مصرف‌کننده ویژه خود را دارد و در صورت افزایش تولید کشورهایی مانند افغانستان و پاکستان و حتی کشورهای اروپایی و آسیای شرقی می‌توانند به عنوان بازارهای هدف منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای صادرات در اولویت قرار بگیرند. 
تامین مواد اولیه مورد نیاز واحدهای نساجی همواره در سال‌های اخیر به عنوان یکی از چالش‌های اصلی به شمار می‌رود که می‌تواند مشکلات زیادی را در خط تولید آنها ایجاد کند.

مدیرعامل شرکت صنایع بافت بلوچ در این باره گفت: با توجه به کمبود منابع آبی برای کشت پنبه و مشکل تامین مواد اولیه مورد نیاز سعی شده با واردات پنبه از کشورهای هم‌جوار از جمله ازبکستان که منابع آب فراوان و توجیه اقتصادی بیشتری دارند، بتوان هزینه‌های تولید را کاهش داد که به همین منظور برنامه‌ریزی‌های لازم در این زمینه به انجام رسیده است.

احیای واحدهای راکد

احیای واحدهای تولیدی راکد و نیمه‌فعال علاوه‌بر رونق تولید، اقتصاد و اشتغال مناسبی را می‌تواند در سطح مناطقی که این واحدها در آنها مستقرند، ایجاد کند. واحدهایی که به دلایل مختلف از جمله نقدینگی، کمبود مواد اولیه، فشارهای مالیاتی و بیمه‌ای، حمایت نشدن از سوی مسئولان و... تعطیل می‌شوند.

در این میان رییس اتاق بازرگانی زاهدان در گفت‌وگو با صمت درباره احیای شرکت صنایع بافت بلوچ، اظهار کرد: به حتم احیای این واحد قدیمی به رونق اقتصاد و اشتغال استان کمک فراوانی خواهد کرد اما اکنون که کشور در شرایط رکود به سر می‌برد این وظیفه دولت است که اقدام به احیای این‌گونه واحدهای تاثیرگذار کند. 

احیای واحدهای تولیدی راکد و نیمه‌فعال از سوی دولت از جمله برنامه‌هایی است که می‌تواند روند تولید را با افزایش همراه کند و براساس برنامه‌ریزی، دولت می‌تواند در طولانی‌مدت با واگذاری سهام به بخش خصوصی از آن کنار بکشد؛ موضوعی که عبدالحکیم ریگی میرجاوه به آن پرداخت و گفت: برای تامین فاینانس این‌گونه واحدها اگر دولت به واگذاری سهام آنها از راه بورس به مردم اقدام کند به طور حتم این مشکل بر طرف خواهد شد که این طرح در زمینه واحدهای تولید نساجی استان به ویژه شرکت صنایع بافت بلوچ نیز قابل اجراست. البته برای حل کردن مشکل نقدینگی و سرمایه در گردش این واحد می‌توان با جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی اقدامات اساسی را در دستور کار قرار داد. 

مبارزه با ورود کالای مشابه از راه مبادی غیرقانونی از برنامه‌هایی است که دولت باید برای توسعه تولید و صادرات محصولات داخلی در دستور کار قرار دهد؛ ریگی میرجاوه با بیان این مطلب، افزود: برای توسعه صنعت نساجی در استان به ویژه بهره‌مندی شرکت صنایع بافت بلوچ از توانمندی‌های روز دنیا باید با ارتباط گرفتن با صاحبان این صنایع به‌ویژه کشورهای پاکستان، هندوستان و حتی کشورهای آسیای شرقی به واردات فناوری و ماشین‌آلات از این کشورها اقدام کرد تا رقابت‌پذیری محصولات تولید در آن را افزایش داد.