گزارش سالیانه سازمان توسعه و همکاری اقتصادی در سال 2015 در خصوص ساعات کاری رسمی برخی کشورها منتشر گردید .
علیرضا حائری- کارشناس صنعت
بر اساس این گزارش کشور آلمان با 1371 ساعت کار سالیانه ، کمترین و کشور مکزیک با 2246 ساعت کار در سال ، بیشترین ساعت کاری در جهان را به خود اختصاص داده اند.
در همین گزارش ، ساعات کار سالیانه در کشورهای ژاپن ، بریتانیا و آمریکا 1766 ودر کشور کره جنوبی نیز 2113 ساعت عنوان شده است.
فرانسه نیز سالیانه 1482 ساعت کار رسمی دارد.
در ایران نیز در سال 1394 ساعات کاری رسمی سالیانه بالغ بر 2148 ساعت بوده که این ساعات کاری از کشورهای توسعه یافته ای نظیر آلمان ، آمریکا ، بریتانیا ، فرانسه وحتی کره بالاتر میباشد.
این در حالیست که انتقادات فراوانی به بالا بودن تعداد روزهای تعطیلات سالیانه در کشور انجام میگردد . لیکن همانطور که مشاهده میگردد ایام کاری سالیانه در کشور پایین نمیباشد و از متوسط جهانی نیز بالاتر میباشد.
پس علت این انتقادات چیست؟؟
شاید مهمترین علت ایراد این انتقادات ، پایین بودن بهره وری درصنایع و متعاقب آن ، کمبود برخی تولیدات صنعتی در کشور میباشد که نمود خود را در بالا تر بودن قیمت تمام شده محصولات داخلی نسبت به مشابه خارجی آن نشان میدهد و عده ای فکر میکنند که با افزایش باز هم بیشتر ساعات کار ، میتوان به بهره وری بالاترو قیمت تمام شده پایین تری دست یافت .
البته صحیح است که در صورت افزایش ساعات کار هفتگی و سالیانه میتوان بیشتر تولید نمود ، اما پایین بودن بهره وری و تولید در کشور به علت پایین بودن ساعات کاری نمیباشد ، و دلیل آن هم با مقایسه با ساعات کاری در سایر کشورها بخوبی نمایان میگردد.
براستی دلیل آن که کشوری مانند آلمان میتواند با 37 درصد ساعات کاری رسمی کمتر در سال به نسبت ایران ، در مسیر رشد و توسعه مناسب قرار گیرد ولی در کشور ما با وجود اینکه هر نیروی کار در سال در حدود 770 ساعت بیشتر از همتای آلمانی خود وقت خود را در محیط های کاری سپری میکند ، لیکن باز هم نمیتوانیم فاصله کمی و کیفی خودرا با آنها کمتر کنیم؟؟
به نظر من مهمترین علت این موضوع ، دخالت بیشتر نیروی کار در تولید در ایران به نسبت کشورهای توسعه یافته میباشد . به عبارت دیگر پایین بودن بهره وری در کشورمان به نسبت سایر کشورهای توسعه یافته ، عدم انجام اتوماسیون در تمامی ارکان تولیدات صنعتی و غیر صنعتی و دخالت نیروی انسانی در فرایند این تولیدات میباشد که همین امر باعث کاهش بهره وری در بخش تولید کشور گردیده است.علاوه بر تولیدات صنعتی ، این معضل در بخش کشاورزی و در عدم کاشت و یا برداشت مکانیزه محصول هم بخوبی قابل رصد میباشد که علت آن عمدتا کوچک بودن زمینهای کشاورزی و عدم توسعه مناسب مجتمع های کشت و صنعت میباشد.
نمونه بارز آن در کاشت ، داشت و برداشت محصول پنبه خودنمایی میکند که خوراک اصلی صنایع نساجی بوده و به علت اینکه تا 95 درصد عملیات مربوط به کاشت ، داشت و برداشت این محصول دستی انجام میشود ، کیفیت محصول پایین تر و و قیمت تمام شده آن به نسبت محصولات مشابه خارجی بالاتر میباشد.
به همین علت است که در کشوری مانند آلمان با ساعات کاری سالیانه به مراتب کمتر از کشور ما ، روند توسعه و تولید بخوبی پیش میرود و واحدهای صنعتی و کشاورزی با بهره وری مطلوب به کار خود ادامه میدهند .در این قبیل کشورها ، نیروی انسانی زبده و تربیت شده بیشتر در فرایند تحقیق و توسعه ، طراحی صنعتی ، نظارت بر فرایند تولید و خدمات نقش آفرینی میکنند و کمتر در پروسه و خط تولید به کار گمارده میشوند . استفاده از اتوماسیون در واحدهای تولیدی علاوه بر افزایش بهره وری ، باعث کاهش خطاهای انسانی و نتیجتا کاهش ضایعات محصولات تولیدی نیز میگردد که بر روی کاهش قیمت تمام شده نیز تاثیر بسزایی دارد.
لذا بسیار اصلح است که بجای تلاش برای افزایش ساعات کاری در کشور ، تلاش کنیم تا با هدایت سرمایه گذاری در بخشهای تولیدی ، اعم از صنعتی و غیر صنعتی ، نسبت به ارتقای سطح تکنولوژی موجود در کشور اقدام نماییم. در غیر اینصورت قادر به رقابت با سایر تولیدکنندگان در عرصه جهانی نخواهیم بود و همچنان با معضل واردات کالا از طریق رسمی و غیر رسمی روبرو خواهیم بود.
در چنین حالتی حتی میتوان بر روی تعطیلات دو روزه آخر هفته هم جدی تر بررسی نمود.
از بابت کاهش نیروی کار در محیط های مکانیزه تولیدی نیز نباید نگرانی داشته باشیم . زیرا در صورت تحقق امر اتوماسیون که منجر به افزایش تولید و کاهش قیمت تمام شده خواهد شد ، بخشهای خدماتی از قبیل تدارکات ، فروش ، خدمات پس از فروش ، صادرات ، تحقیق و توسعه وطراحی رشد کرده وحتی نیروی انسانی بیشتری را نیز جذب خود خواهد کرد.
این همان راهی است که کشورهای توسعه یافته پیموده اند و ما هم چنانچه هدفمان افزایش درامدهای ارزی ناشی از صادرات محصولات صنعتی و تولیدی است راهی جز پیمودن همین راه نداریم.