صنعت چرم زیر تیغ خارجی‌ها

چرم خام همان پوست خام حیوانات است که پس از ذبح از کشتارگاه در کارخانه در مراحل مختلف به ماده‌ای فسادناپذیر به نام چرم تبدیل می‌شود. ایران در دنیا به عنوان یکی از تولیدکنندگان چرم خام شناخته شده است. سیدجلال حسینی‌خواه، مدیرعامل گروه تولیدی و صادراتی یک نشان چرم معتقد است؛ ایران به عنوان تولیدکننده چرم خام در دنیا شناخته شده و این یک ضعف است اما می‌توانیم این ضعف را به فرصت و با یک برنامه‌ریزی دقیق خود را به تولیدکننده محصولات چرمی تبدیل کنیم. 

وی در گفت‌وگو با صمت در پاسخ به این پرسش که در حال حاضر ظرفیت چرم ایران برای دستیابی به بازارهای جهانی تا چه میزان است گفت: زمانی‌که صحبت از چرم می‌شود باید در۳ بخش این موضوع را بررسی کنیم؛ بخش نخست چرم خام است. در ایران بیشتر پوست‌های گوسفندی تولید و صادر می‌شود البته به صورت محدود، پوست‌های گاوی و بزی هم تولید می‌کنیم که اغلب قاچاق می‌شوند.

سپس چرم تمام‌شده است؛ یعنی چرمی که قابلیت تبدیل شدن به محصول را دارد. اگر بخواهیم به حوزه چرم منطقی نگاه کنیم در این بخش کمبود داریم. ما در ایران کارخانه‌های تولید چرم داریم اما بازار جهانی کشش لازم را برای این محصولات ندارد چراکه طالب چرم مرغوب است و چرمی که در ایران تولید می‌شود کیفیت مطلوب را ندارد. 

حسینی‌خواه اظهار کرد: بخش دوم، شامل دومرحله می‌شود؛ مرحله نخست، کیفیت چرم و مرحله دوم، مد روز است. در ایران این حوزه به‌ویژه تولیدات مد روز مشکلات و کمبودهای زیادی دارد که این موضوع اثر خود را در بخش سوم یعنی محصولات چرم می‌گذارد. 

این تولیدکننده محصولات چرمی افزود: وقتی تولیدکننده محصولات چرمی تصمیم می‌گیرد کاستی‌های بازار را در حوزه محصولات چرمی مانند کیف، کفش و پوشاک چرم پوشش دهد با محدودیت مواد اولیه مرغوب و بروز روبه‌رو می‌شود. در نهایت می‌بینیم که تولیدکننده داخلی نمی‌تواند یک محصول خوب که مورد تقاضای بازار است ارائه دهد و به‌راحتی بازار را در دست رقبای خارجی قرار می‌دهد. 

وی در ادامه گفت: ایران در دنیا به عنوان یکی از فروشندگان چرم خام شناخته شده است. وقتی در صنعت چرم نام ایران به میان می‌آید می‌گویند ایران پوست خوبی دارد نه محصولات چرمی مطلوب. البته به نظرم می‌توانیم این ضعف را به عنوان یک فرصت در نظر بگیریم. هفته پیش من به ایتالیا سفر و از یکسری کارخانه‌ها مانند ورساچی، پرادا و.... بازدید کردم. در آنجا به این نتیجه رسیدم که این توانمندی را داریم تا در دنیا حرفی برای گفتن داشته باشیم البته رسیدن به این مهم نیاز به برنامه‌ریزی دقیق دارد. به نظر من ایران در حال حاضر در صنعت چرم موقعیت کشورهای هند و پاکستان را ندارد.

حسینی‌خواه اظهار کرد: ممکن است روی یک کالا نام کشوری زده شود که چندان در سطح جهانی حرفی برای گفتن ندارد؛ نام آن کشور این ذهنیت را به‌وجود می‌آورد که آن کالا بی‌کیفیت است ولی اگر روی همان کالا ساخت ایتالیا بخورد، خریدار ۵ برابر بابت خرید آن کالا پول می‌دهد و از این نظر خشنود است. دلیل آن، این است که ایتالیا جایگاه خود را برای محصولات تولیدی‌اش پیدا کرده است.

حسینی‌خواه گفت: رسیدن به این جایگاه برای ایران نیز چندان دور از دسترس نیست به شرط اینکه بخواهیم و همت کنیم. من فکر می‌کنم این اتفاق باید همزمان در حوزه چرم و محصولات ما بیفتد. اگر بتوانیم چرم باکیفیت تولید اما نتوانیم محصولات خود را تقویت کنیم نوسانات زیادی خواهیم داشت. در دو سال اخیر رکود بازار جهانی باعث شد کارخانه‌ها در دنیا با ظرفیت زیر ۵۰ درصد به کار خود ادامه دهند و به‌دنبال یافتن بازارهای جدید باشند.

وی افزود: اگر محصولات ما رشد کند و به بازارهای صادراتی راه یابد ولی برای چرم ما چنین اتفاقی نیفتد چه پیش می‌آید؟ ما همواره برای تهیه مواد اولیه به خارج از ایران وابسته بودیم. فرآیند تولید و عرضه محصول لازم و ملزوم هم هستند. در اینجا حمایت دولت پررنگ می‌شود که با راهنمایی‌های خود تولیدکنندگان را به سمت بازارهای جهانی سوق دهد و تجهیزات کارخانه‌ها را تقویت و بروز کند.

این تولیدکننده محصولات چرمی تاکید کرد: باید کاری کنیم که خارجی‌ها برای سرمایه‌گذاری در کشور ما ترغیب شوند. باید از ورود خارجی‌ها به ایران استقبال کنیم و با ادامه همکاری با آنها به صنعت خود جهش دهیم؛ کاری که ممکن است ما در ۱۰ سال انجام دهیم آنها در دو سال برای ما انجام می‌دهند و به مرور بازار را در دست می‌گیریم. 
وی افزود: تولیدکننده محصولات چرم ابتدا باید قبول کند که ضعف دارد. اگر فکر می‌کنیم کالاهایی با کیفیت بالا تولید می‌کنیم خود را گول زده‌ایم. نخست باید کالایی که به بازار عرضه می‌کنیم در بهترین شکل خود باشد که برای این کار احتیاج به الگو داریم. ممکن است یک شرکت داخلی از یک کارخانه خارجی چندین الگو بگیرد اما این کار خیلی دوام نمی‌آورد. اگر بخواهیم تغییرات را در خود نهادینه کنیم باید تولیدکنندگان خارجی را برای سرمایه‌گذاری در کشور ترغیب کنیم تا کارخانه‌های ما با آنها همکاری کنند به عنوان کسانی که صاحب تجربه و فن هستند و با بازارهای بین‌المللی کار کرده‌اند. 

حسینی‌خواه در پایان گفت: برنامه ما باید بلندمدت باشد برای نمونه یک برنامه پنج ساله باید در نظر بگیریم و در این برنامه، صنعت چرم ایران با سرمایه‌گذاران خارجی مشارکت کند و
 در نهایت ما با یک صنعت راه‌افتاده روبه‌رو خواهیم بود. با این روش هم بازار جهانی را می‌شناسیم و هم تجربه لازم را به‌دست می‌آوریم و این صنعت را برای خود بومی می‌کنیم و روی پای خود می‌ایستیم.

ممنوعیت صادرات مواد خام

بنا به اعتقاد مهدی یوسفی‌فرد، مدیرعامل یک شرکت تولیدکننده محصولات چرمی ، منابع طبیعی روزی به اتمام می‌رسد به همین دلیل باید با یک برنامه دقیق برای صادرات مواد خام ممنوعیت ایجاد کنیم و خود تولیدکننده محصولات چرمی باشیم. 

یوسفی‌فرد در گفت‌وگو با صمت گفت: راحت‌ترین راه خام‌فروشی است. در بحث خام‌فروشی تجربه نشان داده که اراده‌ای برای اینکه محصول نهایی در ایران تولید و آن محصول بازاریابی شود وجود ندارد. ما نباید مواد اولیه خود را به قیمت ناچیز بفروشیم بلکه می‌توانیم ارزش افزوده برای محصولات‌مان ایجاد کنیم. 

 وی در ادامه گفت: خام‌فروشی راحت‌ترین راه برای رسیدن به بازارهای دنیاست. متاسفانه اراده‌ای برای تغییر این تفکر دیده نمی‌شود. اگر بخواهیم زنجیره ارزش کالا را کامل کنیم باید مشقت و سختی بسیاری را متحمل شویم. متاسفانه به جز چند کارخانه که کالای خود را به خوبی عرضه می‌کنند کارخانه‌های ما چندان محکم در این مسیر گام برنمی‌دارند. 
یوسفی‌فرد افزود: تولیدکننده ایرانی در بخش طراحی باید سرمایه‌گذاری کند. متاسفانه ما مواد خام خود را به ایتالیا می‌فروشیم و در آنجا به کالاهای باکیفیت تبدیل می‌شوند و چندین برابر در بازارهای جهانی به فروش می‌رسند. 

وی درباره ظرفیت ایران برای تولید محصولات چرمی گفت: در این زمینه به برنامه‌ریزی نیاز داریم. در ایران میزان مصرف گوشت بالاست و به همین اندازه پوست زیادی در اختیار داریم. متاسفانه این قابلیت را هم نداریم که همه پوست‌ها را تبدیل به چرم کنیم. به نظر من باید یک بازه زمانی پنج ساله در نظر بگیریم و عوارض صادراتی را بالا ببریم و هر سال این عوارض را افزایش دهیم و در نهایت در سال پنجم برای صادرات مواد خام ممنوعیت ایجاد کنیم؛ در این صورت تولیدکننده مواد اولیه در طول ۵ سال باید بازاریابی‌های خود را انجام داده باشد. 

یوسفی‌فرد در پایان گفت: مردم باید بدانند که روزی منابع طبیعی به اتمام می‌رسد؛ خوشا به حال کشورهایی که زیرساخت‌های خود را تقویت کرده‌اند. باید هر سال یک سنگر را فتح کنیم که در نهایت بتوانیم محصول نهایی را عرضه کنیم.