آیین‌نامه ساخت واحد صنعتی در شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور در سال ۱۳۷۲ تصویب و به اجرا گذاشته شد.
از آنجا که سال‌ها برای ساخت‌وساز واحدهای صنعتی در شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور از این آیین‌نامه پیروی شده و صنعتگران در اجرا با مشکلاتی مواجه شده‌اند، همچنین به دلیل تخلف‌هایی که شده، کارشناسان ضرورت دانسته‌اند تا آیین‌نامه ساخت‌وساز واحدهای تولید در شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور بازنگری و اصلاح ساختاری شود. از این‌رو صمت برای بررسی محتوای این آیین‌نامه با فتحعلی محمدزاده، معاون فنی سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی گفت‌وگو کرده است؛ همچنین امروز، دومین گردهمایی معاونان فنی شرکت شهرک‌های صنعتی کشور در شهرک صنعتی عباس آباد تهران برگزار می‌شود. به طور قطع یکی از اهداف و انگیزه‌های برگزاری این گردهمایی، ارتقای سطح آگاهی و دانش فنی معاونان شرکت شهرک‌های صنعتی کشور است. ایجاد فضای مثبت و تبادل نظر درباره مشکلات و چالش‌ها و انتقال تجربه‌ها و بررسی نقاط قوت و ضعف از دیگر اهداف برگزاری این گردهمایی یک‌روزه است.
جزییات آیین‌نامه جدید ساخت‌وساز در شهرک‌های صنعتی چیست؟
در طول سال‌ها و ماه‌های گذشته مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و شیوه‌نامه‌ها در زمینه بهبود فرآیند کسب و کار که در بدنه سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی به عنوان سازمان توسعه‌ای دنبال می‌شد، در حال بازنگری است.
همچنین یکی از مواردی که مدت‌ها نیاز به بازنگری در آن احساس می‌شد ضوابط ساخت‌وساز بود. این ضوابط از سال ۷۲ جاری شده و نیاز به بازنگری داشت. ما این بازنگری را انجام دادیم و پس از طی مراحل قانونی و تصویب در هیات‌مدیره سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران به عنوان مجمع شرکت‌های استانی به تصویب رسید.
این ضوابط را به شرکت‌های استانی ابلاغ کردیم و در حال حاضر نیز این ضوابط جاری است. در گردهمایی امروز معاونان فنی نیز مباحث مختلفی در این زمینه به بحث گذاشته می‌شود و تمامی نکته‌ها و نظرها دریافت خواهد شد که در صورت نیاز به اصلاح ضوابط، در دستور کار قرار گیرد.
بسیاری از واحدهای صنعتی هستند که در محدوده شهرک‌های صنعتی فعالیت می‌کنند و حداقل‌های ضوابط ساخت‌وساز را رعایت نکرده‌اند. البته الحاقیه ضوابط ساخت‌وساز را اصلاح کردیم و بعد از این طی مراحل قانونی و با تصویب هیات‌مدیره سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی به شرکت‌های استانی ابلاغ شد.
البته نگاه ما در سال «اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل» این است که مسائل و مشکلات احتمالی که واحدهای صنعتی در داخل شهرک‌ها دارند به حداقل برسانیم تا صنعتگران تنها دغدغه‌شان تولید باشد. هدف ما این است که صنعتگران از سرمایه‌گذاری‌هایی که دولت در شهرک‌های صنعتی انجام داده یا خودشان سرمایه‌گذاری کرده‌اند، استفاده بهینه کنند.
گردهمایی معاونان فنی شهرک‌های صنعتی چه عنوان‌ها و محورهایی دارد؟
برنامه‌ریزی برای تامین زیرساخت‌های موردنیاز شهرک‌های صنعتی یکی از موضوعاتی است که در این گردهمایی مطرح می‌شود. همچنین قرار است ظرفیت‌هایی در جهت تسهیل امور صنعتگران در شهرک‌های صنعتی ایجاد شود تا بتوانیم زمین صنعتی باکیفیت دراختیار صنعتگران بگذاریم.
در این زمینه نقاط ضعف و قوت فرآیند ساخت‌وساز در این گردهمایی به بحث گذاشته می‌شود و نظرهای همکاران را در شرک‌های استانی جویا می‌شویم که بعد از جمع‌بندی، نقاط ضعف اصلاح و نقاط قوت نیز ابلاغ می‌شود تا صنعتگران در شهرک‌های صنعتی با حداقل مشکلات به فعالیت‌های تولیدی خود ادامه دهند.
در سال اقتصاد مقاومتی در نظر داریم خدمات‌رسانی به واحدهای صنعتی را هم از لحاظ کیفی و هم از نظر کمی، بیشتر و سریع‌تر کنیم. موضوعی که وزیر صنعت، معدن و تجارت و ریاست سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی بر آن تاکید دارند، این است که خدمات‌رسانی ما به صنعتگران کیفی باشد. از این‌رو، کیفی‌سازی شهرک‌های صنعتی در اولویت برنامه‌های ما است.
این خدمات اعم از مبلمان شهرک‌ها، تامین زیرساخت‌ها و ایجاد فضای سبز تا بتوانیم شهرک‌های صنعتی را به استانداردهای لازم برسانیم. از این رو یکی از محورهای این گردهمایی استفاده از تجربه‌ها و پژوهش‌های صاحب‌نظران دانشگاهی به لحاظ تشریح مباحث مرتبط با حوزه‌های زیرساخت در شهرک‌های صنعتی است که در این زمینه از استادان دانشگاه دعوت کرده‌ایم تا آخرین دستاوردهای علمی را در زمینه زیرساخت‌ها مطرح کنند و به بحث بگذارند.
انتظار داریم که در این زمینه به جمع‌بندی مطلوبی برسیم که خطاها در هر دو حوزه به حداقل برسد تا درنهایت بتوانیم برای صنعتگران و کارآفرینانی که در شهرک‌های صنعتی مستقر می‌شوند خدمات مطلوبی ارائه دهیم. لازم به یادآوری است که نزدیک به ۹۰ مجوز احداث شهرک خصوصی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت و صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران صادر شده که از این تعداد حدود ۴۵ شهرک به بهره‌برداری رسیده و ۴۵ شهرک دیگر نیز در دست طراحی و ساخت است. درحال‌حاضر نیز ۹۵۰ شهرک مصوب داریم که از این تعداد ۷۸۰ شهرک صنعتی در حال بهره‌برداری است.
در اوایل امسال تاکنون در راستای قانون نحوه واگذاری مالکیت و اداره شهرک‌های صنعتی، ۲۴۴ شهرک صنعتی را به صاحبان واحدهای صنعتی بخش خصوصی واگذار کردیم. یعنی اداره و راهبری ۲۴۴ شهرک صنعتی را در راستای اجرای قانون نحوه واگذاری مالکیت و اداره شهرک‌های صنعتی به صاحبان واحدهای صنعتی در قالب هیات‌مدیره شرکت‌های خدماتی واگذار کردیم که اداره شهرک‌ها بر عهده آنها است.
در همین راستا به منظور بررسی چالش‌هایی که در راهبری و نگهداری این حوزه‌ها وجود دارد اعم از مسائل زیرساختی، فنی، قانونی، اساسنامه و آیین‌نامه در اولویت گردهمایی که در ابتدای امسال گذاشته بودیم، بحث شد.
یکی از جمع‌بندی‌ها این بود که اندکی کارشناسی‌تر در این حوزه‌ها وارد شویم.
در نتیجه کارگروهی در سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایجاد شد که در این راستا در فاصله یکی دو ماه گذشته در مناطق کشور نشست‌های تخصصی از سوی مدیران عامل شهرک‌های صنعتی و مدیران شرکت‌های خدماتی در قالب ۶ یا ۷ کارگروه تشکیل شده و مباحث و چالش‌های شرکت‌های خدماتی به بحث گذاشته شده است. جمع‌بندی حاصل از این کارگروه‌ها را در گردهمایی معاونان فنی شهرک‌های صنعتی به بحث خواهیم گذاشت.
همچنین نظرهای آنها را دریافت می‌کنیم و مراحل قانونی آن را در داخل سازمان صنایع کوچک یا بیرون سازمان انجام خواهیم داد. به عبارتی چالش‌ها و نقاط ضعف و قوتی که در اداره شهرک‌های صنعتی و شرکت‌های خدماتی به‌دست آمده، در گردهمایی امروز به بحث گذاشته می‌شود.
به غیراز محورهای مطرح شده چه موضوعات دیگری در این گردهمایی مطرح می‌شود؟
تامین آب در شهرک‌های صنعتی یکی از حیاتی‌ترین امور و یکی از اولویت‌های اصلی ماست. از این رو از صاحب‌نظران در این بخش دعوت کردیم تا در گردهمایی امروز چالش‌های پیش رو به بحث گذاشته شود.
یکی از موضوعات مهم در محور آب نیز بازچرخانی آبی است که از تصفیه‌خانه شهرک‌های صنعتی خارج می‌شود و ما باید برای بهره‌برداری بهتر از منابع آب از آن در آبیاری فضای سبز یا سایر کاربری‌ها استفاده کنیم. البته اعمال مدیریت مصرف آب از اولویت‌های ما در شهرک‌های صنعتی است، تا آنجایی که برای هر لیتر آبی که در داخل شهرک‌های صنعتی در اختیا ما قرار گرفته در میانگین کشوری ۵۳ نفر شغل ایجاد کرده‌ایم.
تولید زمین صنعتی نیز یکی از شاخص‌های عمده ما است. همچنین از وظایف ما است که در داخل شهرک‌های صنعتی، زمین صنعتی با امکانات و خدمات ایجاد کنیم. این موضوع هم به بحث گذاشته می‌شود.
اولویت ما در تولید زمین صنعتی، توسعه شهرک‌های صنعتی فعلی و تقاضامحور است که بتوانیم شهرک‌هایی را که تقاضا محور هستند و از آنها استقبال می‌شود توسعه دهیم. ممکن است در شهرک‌هایی سرمایه‌گذار وجود داشته باشد و فعالیت صنعتی صرفه اقتصادی داشته باشد اما شهرک صنعتی قابل توسعه نباشد که در این حالت شهرک صنعتی جدید احداث می‌کنیم.
این هم یکی از موضوعاتی است که در گردهمایی جدید مورد بحث گذاشته می‌شود.
به علاوه اینکه ما برای ارائه خدمات بهتر به کارآفرینان سیستم GIS ایجاد کرده‌ایم. سیستمی تحت وب که به منظور دسترسی آسان واحدهای متقاضی به عرصه‌های مورد نیاز طراحی شده است. در این سیستم کارآفرینان و سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند در حوزه شهرک‌ها فعالیت کنند به راحتی با استفاده از اینترنت به شهرک‌ها مراجعه می‌کنند و آنها را در مناطق مختلف کشور رصد کرده و از میزان خدمات و زمین خالی در شهرک‌ها مطلع می‌شوند. پس از آن می‌توانند تصمیم بگیرند که در کدام استان و شهرک صنعتی سرمایه‌گذاری کنند.
محور دیگری که در حوزه معاونت فنی شهرک‌های صنعتی انجام شده، سامانه اطلاعات پیمانکاران، قراردادهای مشاوران و خرید کالاست که در زیرساخت‌های صنعتی شهرک‌های صنعتی استفاده می‌شود. این سامانه را نیز ایجاد کرده‌ایم که درباره مختصات آن در این گردهمایی بحث‌های کارشناسی طرح می‌شود چراکه یکی از نکات حائز اهمیتی که سازمان صنایع کوچک و شرکت شهرک‌های صنعتی ایران در سال‌های گذشته ایجاد و ظرفیت‌سازی کرده، تربیت مشاوران، پیمانکاران و ناظرانی است که در این حوزه در حال فعالیت هستند.
در زمینه ایجاد تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در شهرک‌های صنعتی چه اقداماتی انجام شده است؟
امروز می‌توانیم این ادعا را داشته باشیم که در زمینه تصفیه‌خانه‌ها ۱۵۶ هزار متر مکعب در روز در قالب احداث ۱۸۸ تصفیه‌خانه در داخل شهرک‌های صنعتی و در قالب ۲۱۲ مدول تصفیه‌خانه ظرفیت‌سازی کرده‌ایم.
یعنی فاضلاب صنعتی را می‌توانیم پالایش کنیم. همچنین امسال ۲۲ تصفیه‌خانه با ظرفیت ۳۷ هزار مترمکعب در دست اجرا داریم و پیش‌بینی می‌کنیم حداکثر در ۶ ماه نخست سال ۹۶ به بهره‌برداری برسند.
به علاوه اینکه ۴۷ تصفیه‌خانه با ظرفیت ۴۰ هزار مترمکعب در شبانه‌روز در دست مطالعه داریم. برای استفاده از این ظرفیت‌ها پیمانکاران، مشاوران و ناظران بسیار توانمندی در این حوزه در کشور تربیت شده‌اند که امروز می‌توانند به کشورهای خارجی نیز خدمات فنی و مهندسی صادر کنند. ایجاد تصفیه‌خانه کمک بزرگی به ایجاد زیرساخت‌های زیست‌محیطی می‌کند. سازمان صنایع کوچک سازمانی است که به جرات می‌توان گفت در حوزه صنعت برای زیرساخت‌های زیست‌محیطی اقدامات خوبی انجام داده است.
درباره مختصات تجهیزات ایمنی در شهرک‌های صنعتی نیز توضیح دهید.
یکی از کارهای انجام شده ایجاد زیرساخت‌های ایمنی است. می‌توان گفت در ۳ سال دولت تدبیر و امید ظرفیت‌سازی بسیار خوبی شده است به نحوی که در داخل شهرک‌ها و نواحی صنعتی ۲۰۳ ایستگاه آتش‌نشانی ایجاد شده است.
همچنین ۲۴۳ خودروی آتش‌نشانی تهیه کرده‌ایم و در اختیار واحدهای صنعتی قرار داده‌ایم. به گونه‌ای که ۷۶ درصد صنایعی که در شهرک‌های صنعتی مستقر شده‌اند در پوشش خودروهای آتش‌نشانی هستند. این ظرفیت ایجاد شده و روز به روز در حال توسعه است. البته توجه به مسائل زیباسازی، مبلمان شهرک‌ها و فضای سبز جزو اولویت‌های ما است و ما روی آن کار می‌کنیم. امیدواریم بتوانیم رضایت شهرک‌های صنعتی را تامین کنیم.
آیا در زمینه تامین انرژی در شهرک صنعتی از منابع انرژی‌های نو اقداماتی انجام شده است؟
یکی از محورهایی که در داخل شهرک‌های صنعتی در حال پیگیری هستیم روش‌های تامین انرژی است. احداث نیروگاه‌های مولد مقیاس‌کوچک یا استفاده از سلول‌های خورشیدی و استفاده از انرژی‌های نو یکی از این محورها است.
در این زمینه مقدمات تفاهمنامه‌ای با سازمان انرژی‌های نو (سانا) انجام شده و تلاش می‌شود تفاهمنامه‌ای با این سازمان منعقد شود تا از ظرفیت‌های آنها برای واحدهای صنعتی در داخل شهرک‌های صنعتی استفاده کنیم. تلاش ما این است که با کمک «سانا» واحدهای صنعتی را به استفاده از انرژی‌های خورشیدی و انرژی‌های نو ترغیب کنیم.
همچنین ایجاد شهرک‌های تخصصی صنفی موضوع دیگری است که در مرحله مطالعه و بررسی است. این محور، مدل جدیدی در توسعه شهرک‌های صنعتی است که برای این کار ۳ اولویت مد نظر ما است؛ این شهرک تخصصی صنفی را یا در داخل شهرک‌های موجود به تناسب میزان استقبال، میزان فضا، تغییر کاربری ایجاد و صنوف تولیدی را در آن مستقر می‌کنیم، یا در مسیر توسعه شهرک‌ها این مدل را به کار می‌بندیم، یا اگر این دو حالت امکان‌پذیر نباشد برای یک مکان جدید که از آن استقبال شود بررسی و مکان‌یابی و ظرفیت‌سنجی می‌کنیم تا بتوانیم شهرک تخصصی صنفی را با هدف استقرار و ساماندهی واحدهای صنفی تولیدی ایجاد و احداث کنیم.