فرسودگی ماشینآلات و کاهش سرمایهگذاری از جمله دلایلی است که دو دسته از کارشناسان از آنها به عنوان محورهای اصلی آسیبرسان به صنعت نساجی نام میبرند.
برخی از کارشناسان معتقدند با رفع مشکل کاهش سرمایهگذاری میتوان صنعت نساجی را احیا کرد و دسته دیگری از کارشناسان معتقدند در صورتی که مشکل فرسودگی برطرف شود این صنعت به رشد مناسبی میرسد.
همچنین از دیگر مشکلاتی که اکنون در این صنعت وجود دارد، کاهش سرمایه در گردش و مالیات بر ارزش افزوده است. کاهش سرمایه در گردش یکی از مهمترین مشکلاتی است که در بسیاری از صنایع وجود دارد اما مالیات بر ارزش افزوده در این صنعت وضعیت پیچیدهای یافته است.
ارزش افزوده در کشور ما در چند مرحله گرفته میشود؛ برای مثال، یک تولیدکننده نساج وقتی پنبه را میخرد یک جور ارزش افزوده میدهد، وقتی الیاف را به کارخانه نخریسی میدهد یک جور ارزش افزوده پرداخت میکند و در مرحله پارچهبافی و دوخت هم داستان به همین شکل است. بر این اساس، به نظر میرسد یکی از محورهای فاصله گرفتن از تولید رقابتپذیر همین ماجرای مالیات بر ارزش افزوده است.
با این حال به نظر میرسد صنعت نساجی برای رفع مشکلاتی که پیش روی خود دارد به پیگیری هر دو موضوع نیاز دارد. همچنین باید درنظر داشت که سرمایهگذاری در این صنعت در شرایط کنونی توجیه اقتصادی چندانی ندارد.
به گفته عبدالله حاتمیان، عضو هیات نماینده خراسان رضوی و عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی، اکنون سطح زیرکشت پنبه در تمام کشور کاهش چشمگیری یافته و این موضوع باعث شده کارخانهها با کمبود مواد اولیه مواجه شوند. این در حالی است که زنجیره تولید محصولات نساجی بیش از ۶۰ سال پیش در کشور کامل شده بود و اکنون در حال از بین رفتن است.
حاتمیان درباره مشکلاتی که صنعت نساجی در این بخش با آن روبهرو شده به صمت گفت: «این صنعت متاسفانه در سالهای گذشته آسیبهای بسیاری دید و این آسیبها هنوز به درستی ریشهیابی نشدهاند.»
وی با اشاره به اینکه برخی کارشناسان فرسودگی ماشینآلات نساجی را یکی از مهمترین عوامل بازدارنده رشد این صنعت درنظر گرفتهاند، گفت: «برای رفع مشکلاتی که در این صنعت وجود دارد، نمیتوان با رفع فرسودگی به پیشرفت نساجی امیدوار بود. صنعت نساجی به سرمایهگذاری نیاز دارد. در صورتی که حجم سرمایهگذاری در این صنعت افزایش پیدا کند، مشکل ماشینآلات و فرسودگی هم برطرف میشود اما در صورتی که فقط مشکل فرسودگی برطرف شود نمیتوان به رشد سرمایهگذاری امیدوار بود. »
نماینده درگز در مجلس شورای اسلامی با اشاره به وضعیت این شهرستان در صنعت نساجی گفت: «از حدود ۶۰ سال پیش در شهرستان درگز ۴ کارخانه پنبه پاککنی احداث شده بود و این کارخانهها اکنون با مشکلات شدید مالی روبهرو هستند و مجبور شدهاند ظرفیت تولید این کارخانهها را تا حد قابل توجهی کاهش دهند. متاسفانه در شرایط کنونی اعتبار افرادی که بیش از ۶۰ سال در این صنعت فعالیت کردهاند هم در معرض خطر قرار گرفته است. »
این عضو کمیسیون کشاورزی با اشاره به اینکه بررسی شهرستان درگز نمونهای از وضعیت کل کشور است، توضیح داد: «تولید پنبه به عنوان زیرساخت اصلی صنعت نساجی در سالهای گذشته وضعیت نابسامان و وخیمی پیداکرده است. سطح زیرکشت پنبه در این شهرستان به حدود ۶ هزار هکتار میرسید که اکنون متاسفانه از مرز ۷۰۰ هکتار رد نمیشود و این نشان از نبود مواد اولیه و از بین رفتن چرخه تولید است. »
حاتمیان افزود: «یکی از نکاتی که در صنایع اهمیت بسیار زیادی دارد، کامل کردن چرخه تولید است. زمانی که تولید پنبه و سطح زیرکشت این محصول تا این اندازه کاهش یابد نمیتوان توقع داشت که زنجیره تولید در کشور کامل شود. باید درنظر داشت که بیشترین آسیب به صنایع نساجی به دلیل کاهش مواد اولیه و مشکلات اینچنینی به وجود آمده است. »
وی با اشاره به اینکه مشکلات صنعت نساجی فقط در استان خراسان رضوی به این مرحله نرسیده، افزود: «متاسفانه این مشکل به تمام واحدهای صنعت نساجی در کشور مربوط میشود و باید برای رفع آن در سیاستگذاریهای کلان تغییراتی ایجاد شود. »