بهار روابط تجاری ایران و آلمان فرا می رسد

به گفته کارشناسان بین المللی یکی از دلایل افزایش رشد اقتصادی و رونق در اقتصاد افزایش میزان صادرات است. پس از برداشته شدن تحریم ها، ایران نیز توانست میزان صادرات خود را به کشورهای دیگر افزایش دهد ولی همچنان فعالان اقتصادی معتقدند آمارهای صادراتی رضایت بخش نیست و باید بیشتر در این زمینه کار شود.

بر اساس این گزارش، ایران کشوری است که در موقعیت استراتژیکی در منطقه قرار گرفته و نزدیک آب های آزاد است. به همین ترتیب، حمل و نقل برای کشور راحت تر است و کشورهای مصرف کننده خوبی هم دور تا دور ایران قرار دارند. همجواری با بازارهای بزرگ مانند کشورهای عربی نیز موجب می شود که ایران یکی از بزرگترین درگاه های تجاری باشد.

ولی متاسفانه ایران رتبه تجارت مطلوبی ندارد. براساس آمارهایی منتشر شده، سهم ایران از تجارت جهانی حدود نیم درصداست و در سال 2013 رتبه 40 بوده است و این رقم برای کشوری مانند ایران مناسب نیست. در واقع رشد صادرات کشور کند است و در جایگاه اصلی خودمان که لیاقت داریم نیستیم.

بنا بر این گزارش،در تحقیقات ما به دنبال بهترین صادرکننده جهان رفتیم. به کشور آلمان بر خوردیم که به این کشور، قهرمان صادرات جهان نیز می گویند. تراز تجاری مثبت این کشور از چین و آمریکا هم بالا تر است. حتی در دوران رکود بحران اقتصادی اروپا نیز این کشور تراز تجاری بالایی داشته است.

*چگونه می شود وارد بازارهای اروپا به خصوص آلمان شد

پیش بینی می شود بعد از برداشته شدن کامل تحریم ها، حجم صادرات آلمان به ایران 2 برابر شودو آلمان به یکی از اصلی ترین شریک های تجاری ایران تبدیل گردد. در نتیجه برای این که تراز ما با کشورهای دیگر خیلی تفاوت نداشته باشد ایران هم باید به کشورهای اروپایی صادرات داشته باشد. بنابراین، باید دانش این را پیدا کنیم که چگونه می شود وارد بازارهای اروپا به خصوص آلمان شد.
البته در شرایط کنونی گویا مسائل مالی بین ایران و آلمان هنوز حل نشده است و فعالان اقتصادی معتقدند مشکلات هنوز هم ادامه دارد.

کاوه نیرومند، فعال اقتصادی ایرانی‌الاصل که پس از 40 سال از آلمان به ایران سفر کرده، می‌گوید: هر دو طرف به یکدیگر اعتماد دارند. ایرانی‌ها به صنعت آلمان اعتماد دارند و نام ایرانی‌ها نیز در آلمان بسیار خوب است.

اتاق ایران میزبان هشتمین هیات آلمانی پس از برجام بود که با محمدرضا کرباسی، معاون بین الملل و ابوالفضل رهنما، مدیرکل روابط تجاری دوجانبه معاونت بین‌الملل دیدار داشتند.

کاوه نیرومند که به همراه هیات آلمانی از اتاق برلین به اتاق ایران آمده، 40 سال پیش ایران را به مقصد آلمان ترک کرده و حالا یکی از تجار سرشناس آلمانی به‌حساب می‌آید. دوستی نزدیکی با کریستین ویزنهوتر نایب رئیس اتاق برلین دارد، «بعد از 40 سال که به ایران آمدم، تهران را نشناختم.» این جمله را کاوه نیرومند، فعال اقتصادی آلمانی می‌گوید و ادامه می‌دهد: در تهران ساختمان‌ سازی‌های زیادی انجام شده و بلوارها و خیابان‌های جدید ساخته شده است.

به نظر می‌رسد مساله ترافیک نیز به مساله‌ای جدی تبدیل شده و افراد ساعت‌ها در ماشین‌های خود نشسته‌اند، در صورتی‌که اگر این زمان را به تولید اقتصادی اختصاص می‌دادند، می‌توانست برای اقتصاد کشور نیروی زیادی ایجاد کنند، یعنی اگر افراد همین زمان را بجای اینکه در ماشین باشند، صرف کار و فعالیت اقتصادی می‌کردند، زمینه خوبی برای رشد اقتصاد در آینده فراهم می کردند.

این فعال اقتصادی که چند روزی است در تهران بوده و با فعالان ایرانی و نمایندگان کارخانه‌ها دیدار داشته، معتقد است ایرانی‌ها افکار و ایده‌های خوبی دارند. ایران و آلمان با نزدیک شدن به یکدیگر می توانند از ظرفیت‌های یکدیگر استفاده کنند، نیرومند با اشاره به سرمایه‌گذاری در ایران می‌گوید: سرمایه‌گذاری مساله مهمی است اما سوالات زیادی درباره فعالیت بانک‌ها، بیمه هرمس و جریانات قانونی وجود دارد که باید حل شود.

کارخانه‌های ایرانی به سرمایه‌ زیادی نیاز دارند که اگر نیاز مالی آن‌ها برطرف شود، می‌توانند پیشرفت خوبی داشته باشند. در حال حاضر 3 بانک ایرانی در آلمان فعالیت دارند اما هنوز روابط بانکی به صورت مطلوب برقرار نشده است.

آلمان همواره نقش پررنگی در راه‌‌آهن ایران داشته و اعطای وام 1.2 میلیارد یورویی بانک kfw آلمان برای توسعه خطوط راه آهن ایران آخرین اقدام آلمان در این زمینه بوده است. نیرومند در این زمینه معتقد است پیشرفت حمل‌و‌نقل در هر کشور، زمینه رشد اقتصادی آن است و به این دلیل است که آلمان روی بعد حمل‌و‌نقل ایران تاکید ویژه‌ای داشته است.

این فعال اقتصادی آینده روابط اقتصادی بین دو کشور را مثبت دانسته و می‌گوید: ایرانی‌ها به صنعت آلمان اعتماد دارند و نام ایرانی‌ها نیز در آلمان بسیار خوب است. آلمانی‌ها می‌دانند ایران مانند کشورهای دیگر خاورمیانه نیست و مردمان آن افراد بافرهنگی هستند. ایران همچنین در زمینه علمی شناخته شده است و دانشگاه‌ تهران در آلمان بسیار معروف است.

با همین رویکرد به سراغ اتاق بازرگانی مشترک که متعلق به ایران و آلمان است رفتیم. اتاقی که اگرچه با اتاق بازرگانی ایران همکاری بسیار نزدیکی دارد اما به طور مستقل از برلین هدایت می شود.

شبکه اتاق های بازرگانی آلمان شامل 80 اتاق بازرگانی در آلمان است آلمان که 130 اتاق بازرگانی در 90 کشور جهان دارد که اتاق بازرگانی ایران و آلمان نیز یکی از همان 130 اتاق بازرگانی است. این اتاق 3 سال قبل از انقلاب اسلامی در ایران تأسیس شد و امسال 41 ساله شده است و حتی در سال های جنگ و تحریم این اتاق بازرگانی فعال بوده است.

آلمان در سال گذشته 2. 5 میلیارد یورو به ایران صادرات داشت و ایران نیز این رقم را به 1 میلیارد دلار رساند. این حجم تبادلات تجاری نشان می دهد که ایران و آلمان حساب ویژه ای برای تجارت با هم باز کرده اند. گفتگویی که پیش رو دارید گپی صمیمانه با رنه هارون مدیر آلمانی اتاق ایران و آلمان و امیر علیزاده قائم مقام اتاق در باره روابط تجاری ایران و آلمان است.

*دیوان اقتصاد: وضعیت روابط تجاری ایران و آلمان چگونه است؟

رنه هارون: علاقه در هر دوطرف بسیار زیاد است به خصوص پس از برجام که هیات های تجاری زیادی از آلمان به ایران رفت و آمد داشته و دارند. البته تا حدودی در حال حاضر ناراحتی و یأس هم در دو طرف دیده شود چون هنوز هم طرف غربی و 1+5 و هم طرف ایرانی بخشی از برنامه ها را عملی نکرده و هنوز با گذشت مدتی از برجام آن طور که باید و انتظار می رفت کارها جلو نرفته است. اما به طور کلی پیشرفت هایی هم بوده است و علاقه و تمایل برای گسترش روابط خیلی زیاد است.

*دیوان اقتصاد: رابطه ما با آلمان از دیرباز رابطه خوبی بوده است و مردم ایران و آلمان ذهنیت بدی از هم ندارند. این چه کمکی می کند چه نگاهی به رابطه تجاری ایران و آلمان دارید حتی در شرایطی که برجام هم وجود نداشته باشد؟

رنه هارون: درست است. ما همیشه روابط خیلی خوبی داشتیم و همیشه همدیگر را خوب درک میکردیم و می فهمیدیم و این روابط خوب و حسنه شاید به بیش از 100 سال قبل باز می گردد در سطح فرهنگی، اقتصادی و سیاسی و همیشه روابط ما خوب بوده است.

این طور هم نبوده که تحریم ها فقط به اقتصاد ایران آسیب بزند. بر اقتصاد آلمان هم تاثیر داشته و لطمه دیده است. به هر حال خیلی ساده است. ببینید قبل از تحریم ها آلمان شریک تجاری اول ایران بود. بیش ترین صادرات را نسبت به همه کشورها به ایران داشت. اما الان این طور نیست و پس از تحریم ها جایش را کشورهای دیگری گرفتند و این در اقتصاد آلمان هم تأثیربدی گذاشت. برای همین برجام و توافق هسته ای برای بهبود روابط تجاری خیلی اهمیت دارد. چشم اندازی که وجود دارد بسیار روشن است. ما در واقع بسیارامیدواریم که آلمان بتواند بازهم جایگاه قبل خود را در کنار کشور چین حفظ کند.

*دیوان اقتصاد: پس از برجام چه تغییری در روابط ایران و آلمان ایجاد شده است؟

رنه هارون: شرکت های بزرگ به ایران آمده اند. حتی زودتر از برجام. شرکت های بزرگی مانند زیمنس، مرسدس بنز، فلکس واگن ، بوش و... برگشتند. اما برخی شرکت ها هم از قبل در ایران بوده اند. مثلا شرکت کناف. همیشه در ایران بوده. زمان تحریم ها از این جا نرفت و سومین کارخانه خود را هم چند وقت پیش تأسیس کرد و از ایران صادر می کنند. 3 سال به عنوان صادرکننده نمونه انتخاب شدند.

بقیه شرکت های بزرگ هم قبل از تحریم بوده اند. مثلا زیمنس 150 سال است که در ایران است و شبکه ها و نت ورک ها را داشته و تولید می کردند. بلافاصله بعد ازبرجام بسیاری از شرکت ها هم که رفته بودند برگشتند و قرار دادهای خود را بستند. چند ماه پیش شرکت زیمنس با مپنا قرار دادی برای توربین های گازی منعقد کرد و مقرر شد انتقال تکنولوژی و دانش در ایران انجام شود.

در همین راستا هم اولین توربین به مقصد بندرعباس چند روز پیش بارگیری شد. ویا مرسدس بنز پس از برجام قرار دادش را دوباره با ایران خودرو احیا کرده و می خواهند کامیون تولید کنند. فولکس واگن با کمپانی ماموت قرار داد بسته و می خواهد سواری تولید کند. ولی شرکت های کوچک و متوسط تر که مقداری در برابر ریسک های تجاری و سیاسی آسیب پذیرترهستند یک مقدار محتاطانه تر پای کار می آیند.

*دیوان اقتصاد: آماری از صادرات ایران به آلمان و آلمان به ایران در یک سال گذشته دارید و یا خیر؟

رنه هارون: سال گذشته تجارت بین ایران و آلمان نزدیک به 2. 5 میلیارد یورو بود. بخش عمده آن صادرات از کشور آلمان به ایران بود و بخش کوچکی هم صادرات ایران به آلمان. این رقم با توجه به مشکلاتی که در مبادلات بانکی وجود داشت قابل توجه است. امیدواریم مشکل بانک ها که البته بهترهم شده اما حل نشده است به زودی بر طرف شود. همچنین امیدواریم با راه اندازی بیمه های صادراتی هرمس از 30ژوئن 2016در آلمان که ابزاربسیارمهمی برای صادرکنندگان است، حجم صادرات و حجم تجارت خارجی مانند سال 2005 که در 15 سال گذشته اوج در واقع تجارت خارجی بین ایران و آلمان بود دو رقمی شده و از10 میلیارد بیشتر شود.

*دیوان اقتصاد: در سال 2005 چه میزان تبادل تجاری بین دو کشور بود؟

رنه هارون: 5 میلیارد یورو صادرات آلمان بود. صادرات ایران به آلمان در 15 سال گذشته از 1 میلیارد تجاوز نکرده است. یک بار افزایش یافت آن هم به خاطر نفت چون آلمان خریدار نفت از ایران است اما این خرید در حجم چین و ژاپن و... نیست.

دیوان اقتصاد: برای اینکه ایران در مسیر افزایش تولید و صادرات قرار بگیرد به عنوان یک کارشناس اقتصادی چه پیشنهادی داید؟

رنه هارون: من فکر می کنم ایران در مقایسه با سایر کشورهای نفتی در مسیر درستی قرار دارد. ایران به هرحال یک کشور صنعتی است و سعی کرده که خودش را به منابع طبیعی و نفت وابسته نکند. ایران صنعت خوبی دارد اما باید در مسیرتنوع سازی صنعتی و جذب سرمایه گذاری قرار بگیردتا بتواند وابستگی به نفت را کم تر و صادرات را بیشتر کند.

شرایط کنونی بستر خیلی خوبی را فراهم کرده است. به خصوص در ایران که کارشناسان خیلی خوب و قابلی وجود دارند و تحصیلات خیلی خوبی هم دارند. من مثال می زنم این توربین های گازی زیمنس را که مپنا هم دارد تحت لایسنس تولید می کند به گفته یکی از مدیران ارشد زیمنس تقریبا می شود گفت که با توربین های گازی که زیمنس می سازد از نظر کیفی هیچ فرقی نمی کنند. این شرایط خوبی را فراهم می کند.

امیر علیزاده: نکته ای را هم من به عنوان یک ایرانی می گویم. به عنوان نماینده ایرانی اتاق ایران و آلمان اتفاقی که باید مورد توجه قرار گیرد موضوع حمایت گرایی شدیدی است که از صنعت داخلی می شود. این موضوع قطعا در بلند مدت اگر بخواهد ادامه داشته باشد به ضرر صنعت است. صنعت ما در خیلی از بخش ها رقابت پذیر نیست. صنعت خودروی ما به خاطر حمایت و حمایت گرایی یکی از این نمونه هاست.

*دیوان اقتصاد: یعنی معتقدید که حمایت مطلق ازبرخی از صنایع کار خوبی نیست؟

امیر علیزاده: نه. به صنعت لطمه می زند و خودروسازهای ما الان همین را می گویند. انحصارطلبی داخلی خوب نیست. در مورد خودرو همین اتفاق افتاده است. خودروسازهای ایران خودرو و سایپا می گویند که ما مشکلی با رقابت نداریم. صنعت خودروی ما به نظر من در مونتاژکاری در دنیا بهترین است. 50، 60 سال است که در دنیا دارند این کار را انجام می دهند و لزومی ندارد که در همه چیز به خودکفایی برسند.

اگر رقابت باشد همه چیز توسعه می یابد. حمایت نباید کامل قطع شود. در آمریکا و اروپا هم از صنایع داخلی خود حمایت می کنند. اما حمایت باید منطقی و برنامه ریزی شده باشد و پلکانی این حمایت قطع شود ودولت دیگر در صنایع دخالت نکند. اینکه فقط تعرفه واردات را کم بکند در کار ایران خودرو و سایپا هم دخالت نکند کافی نیست. دولت باید اجازه دهد صنایع خودشان کارکنند. رقابت کنند و صادرات را یاد بگیرند. شرکت های ما در صادرات ضعیف هستند.

صادرات را بلد نیستند. یاد نگرفته اند. تا به حال بازار داخلی بزرگی داشتند. انحصار داشتند. مجبور نشدند که بروند و یاد بگیرند. ترک ها استاد صادرات شدند الان به خاطر اینکه مجبور شدند و رفتند و یاد گرفتند.

*دیوان اقتصاد: آلمانی ها به کدام بخش های صنعتی ایران علاقه مند هستند؟

رنه هارون: به طور خاص نمی شود یک بخش صنعتی را مشخص کرد. سرمایه گذاری در ماشین آلات صنعتی و خطوط تولید بیشترین بخش است و به گفته آقای نعمت زاده شاید 50 درصد صنعت ایران آلمانی است. اکنون که به کارخانه های ایران می روید ماشین هایی هستند که آلمانی اند و از 60 سال پیش بوده وهمچنان کار می کنند. ولی به طور کلی ماشین آلات و خطوط تولید برای صنعت خودرو، پتروشیمی ،بهداشت و درمان، پزشکی ،ساخت و ساز، انرژی های تجدید پذیرو حتی توریسم و گردشگری همه این ها جای همکاری خیلی زیادی بین آلمان و ایران وجود داشته و دارد.
امیر علیزاده: شرکتی را در آلمان دیدیم خیلی جالب بود و نادر است. خیلی پتانسیل دارد. شرکتی است که محصولی تولید می کند که ضد سائیدگی ماشین آلات کاربردی صنعت سیمان و معدن است. این شرکت تولیدی یک ریختگری را در ایران پیدا کرده وبخشی از این وسیله را در ایران تولید می کند. وقتی ازمدیر این شرکت پرسیدم که چرا در ایران تولید می کنی و نه در آلمان مثل خیلی از شرکت های آلمانی گفت که ما خیلی از کشورها را امتحان کردیم مثل رومانی و..... اما دیدیم که در ایران این کار با بهترین قیمت و کیفیت به ما ارائه می شود.

ضمن اینکه با همکاری دانشگاه تهران راه حلی را هم ارائه دادند که خیلی برای ما مناسب بود و توانستیم استفاده کنیم. مدیر شرکت می گفت این برای ما چیز عجیبی است که در ایران بین دانشگاه و صنعت ارتباط نزدیکی نیست و از هم فاصله دارند. یکی از دلایل موفقیت آلمان همین نزدیکی صنعت و دانشگاه است. برخلاف ایران که این طور نیست. این مساله نشان می دهد که پتانسیل زیادی در ایران وجود دارد.

*دیوان اقتصاد: رمز موفقیت آلمان که این همه صادرات دارد چیست؟

رنه هارون : به صورت خیلی سنتی و تاریخی کیفیت در صنعت آلمان خیلی مهم بوده حالا در خود محصول و یا خدمات پس از فروش، روابط تجاری همه این ها بوده است. در کارخانه های ایران ماشین آلات آلمانی هستند از دهه 60 و 70 میلادی اما هنوز دارند کار می کنند و خودروهای آلمانی خیلی دیر خراب می شوند در کل.

دوام محصولات آلمانی بالا است. این اهمیت دادن به کیفیت برایشان بسیار مهم است ولی شاید بشود گفت رمز مهم و اصلی صنعت آلمان ارتباط با علم و رابطه نزدیک با مراکز دانشگاهی است که با اشکال مختلف سال های سال انجام شده و برای همین نوآوری در صنعت آلمان زیاد است.

**دیوان اقتصاد: اتاق ایران و آلمان برای توسعه مبادلات تجاری دو کشور چه می کند؟

رنه هارون: اتاق اولین نقطه تماس بین اقتصاد ایران و صنعت آلمان است وما وظیفه داریم که همیشه پلی باشیم بین این دو صنعت و اقتصاد. در حال حاضر بیشتر وقت ما را هیأت های تجاری که از آلمان به ایران می آیند می گیرند. خیلی از وقت ما صرف برنامه ریزی و همراهی هیأت های تجاری می شود. آلمان 16 ایالت و 3 فدرال دارد و هر ایالت برای خود دولت دارد. تا آخر سال 2016 به جز یک ایالت بقیه به صورت رسمی حداقل یک بار به ایران سفر کرده اند.

درخواست های جدی از سوی شرکت های آلمان برای ارتباط با ایران وجود دارد. آلمانی ها هم نگرانند و هم دوست دارند که این پارتنر قدیمی و بازار بزرگ را به چینی ها واگذار نکنند. ولی امیدواریم که به زودی بتوانیم نتایج ملموس تر در روابط تجاری ببینیم. در مورد قراردادها فولکس واگن با بخش خصوصی ایران قرارداد بسته است. ما خیلی خوشحالیم که در کنار خودرو های فرانسوی، خودروی آلمانی را هم با تولید ایران و آلمان ببینیم.

وقتی موضوع فاینانس و تامین مالی بانک ها حل شود،بیشترشاهد همکاری ها خواهیم بود چون تا زمانی که کامل حل نشود خیلی این رفت و آمد ها و قراردادها فایده ای ندارد. در آی تی هم کار اجرایی انجام دادند. مخابرات هست اما در آی تی یک شرکت اینترنتی خیلی بزرگ هست که بزرگ ترین شرکت اینترنتی اروپا و آلمانی است. این شرکت به ایران آمده و سرمایه گذاری و کارآفرینی کرده است.