همواره تصور می شود کاهش قیمت نفت باعث صرفه جویی در هزینه های کشورهای صنعتی وارد کننده و خریدار نفت می شود و در نتیجه رشد اقتصادی این کشورها را سرعت می بخشد اما واقعیت دیگری در کار است.
پژوهش های آماری نشان می دهد کاهش هزینه های ناشی از خرید ارزان نفت خام خود موجب کاهش درآمدهای مالیاتی دولت ها و نیز کاهش پروژه های نفتی و سرمایه گذاری در صنایع وابسته به نفت می شود که در نهایت ارزیابی تاثیر مثبت یا منفی کاهش قیمت خام را با دشواری های زیادی روبرو می کند.
برای نمونه توجه به آثار کاهش قیمت نفت بر اقتصاد ایتالیا در سال روبه پایان ۲۰۱۶ میلادی نشاندهنده پارادوکس در ارزیابی تاثیر این پدیده بر اقتصاد این قدرت اروپایی است.
بتازگی روزنامه اقتصادی میلانو فینانسا (Milano Finanza)**، با نقل گزارش اتحادیه شرکت های نفتی ایتالیا در سال ۲۰۱۶ میلادی نوشت کاهش بهای نفت در بازارهای بین المللی موجب صرفه جویی هزینه انرژی دولت ایتالیا به میزان ۱۰ میلیارد و ۹۰۰ میلیون یورو شد. همچنین این صرفه جویی در بخش بنزین و گازوییل برای مصرف کننده در جایگاه های سوخت پنج میلیارد یورو بود.
هزینه انرژی دولت ایتالیا در سال ۲۰۱۶ میلادی برابر با ۲۴ میلیارد یورو بود که این رقم به طور تقریبی یک سوم کمتر از هزینه انرژی در سال پیش از آن (منفی ۳۱ درصد) می شود.
از کل هزینه انرژی ایتالیا در سال جاری میلادی، ۱۲ میلیارد یورو مربوط به نفت خام است. این رقم در سال ۲۰۱۵ میلادی ۱۶ میلیارد و ۲۰۰ میلیون یورو بود که کاهش ۲۶ درصدی را نشان می دهد.
گزارش اتحادیه شرکت های نفتی ایتالیا حاکی است در سال ۲۰۱۶ بهای هر لیتر بنزین در جایگاه های توزیع ۱۰ سنت و هر لیتر گازوییل ۱۵ سنت کاهش یافت و در مجموع در هزینه های سوخت خودرو پنج میلیارد یورو صرفه جویی شد.
از سوی دیگر، میزان درآمد دولت حاصل از عوارض سوخت در این سال ۳۸ میلیارد و ۸۰۰ میلیون یورو بود که به دلیل کاهش میزان مالیات بر ارزش افزوده دریافتی، این رقم یک میلیارد یورو کمتر از سال ۲۰۱۵ شد. این گزارش، دلیل اصلی کاهش میزان درآمد شرکت های نفتی در ایتالیا را سقوط بهای نفت در بازارهای بین المللی ارزیابی می کند.
در سال ۲۰۱۶ میلادی بهای نفت خام به نسبت سال پیش از آن به طور متوسط ۱۸ درصد کاهش یافت. میزان این کاهش در سال ۲۰۱۵ نسبت به سال ۲۰۱۴ نیز ۶۰ درصد بود.
کاهش بهای نفت خام خود به خود کاهش میزان سرمایه گذاری در بخش اکتشافات و تولید را نیز دربرداشت که در سال ۲۰۱۶ به نسبت سال ۲۰۱۵ برابر با ۲۴ درصد بود که البته سال ۲۰۱۵ نیز به نسبت سال ۲۰۱۴ کاهشی ۲۵ درصدی را تجریه کرده بود. چنین کاهشی در ۴۰ سال گذشته سابقه نداشته است. برای سال ۲۰۱۷ نیز کاهش های دیگری در بخش سرمایه گذاری در صنایع نفتی پیش بینی می شود.
همزمان آمارها گویای آن است که در ۱۰ ماهه نخست سال ۲۰۱۶ میلادی با وجود کاهش سطح تولید در ایتالیا، میزان واردات نفت ۱.۶ درصد رشد کرد و عراق با سهم ۲۱ درصد برای نخستین بار از سال ۱۹۵۵ به این طرف، به صادرکننده اصلی نفت به ایتالیا تبدیل شد. در کل پیش بینی می شود وضعیت در سال ۲۰۱۷ نیز بر همین روال ادامه یابد.
دفتر تحلیل و بررسی اتحادیه شرکت های نفتی ایتالیا براساس ۱۰ دلار افزایش بهای نفت خام و توافق کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و غیراوپکی ها برای کاهش میزان تولید، پیش بینی می کند درآمد شرکت های نفتی ۱۶ میلیارد یورو کاهش یابد.