پیکره چرم ایران زیر تیغ

مسائل ناشی از پرورش و نگهداری سنتی دام، گسترش امراض دامی و پوستی، روش‌های سنتی به‌دست آوردن پوست، بی‌توجهی به نگهداری و حمل‌ونقل صحیح پوست و فقر شدید فناوری از جمله مشکلات صنعت چرم کشور است. کشتار سنتی دام به علت ضایعات بالا، کیفیت پوست و چرم ایرانی را تا حد زیادی کاهش داده و موجب کاهش توان رقابت‌پذیری تولیدات این صنعت در مقایسه با انواع محصولات مشابه سایر کشورها شده است.

با توجه به این امر حساسیت کاری در جمع‌آوری پوست دام‌ها باید بسیار زیاد باشد زیرا در صورت کوچکترین خراش، پوست دام قابل استفاده نیست و در کشتار سنتی نیز به دلیل نداشتن دقت کافی در کشتار، بیشتر پوست‌های به‌دست آمده خراش برداشته و به هدر می‌رود. مسائلی مانند افزایش قیمت به دلیل گران شدن برخی از مواد اولیه از جمله پوست خام و کمبود برخی دیگر از این مواد مانند زاج، مازوج و همچنین بالا رفتن حقوق کارگران، مالیات، عوارض و بیمه منجر به افزایش هزینه‌های تولید در این بخش شده است.

از طرفی فرسوده بودن ماشین‌های چرم‌سازی، نبود تسهیلات مناسب برای نوسازی و تکمیل خطوط تولید، کمبود نقدینگی و مشکلات فراوان مالی واحدها، نبود حمایت جدی از صادرات، قاچاق و واردات کالاهای مشابه از دیگر نارسایی‌ها است که نیاز به توجه بیشتر مسئولان مربوط دارد زیرا وجود این موانع، مانع از تولید چرم باکیفیت شده و می‌شود. البته نبود نمایندگی شرکت‌های خارجی در کشور، برای ارائه فناوری و روش‌های جدید مورد نیاز این بخش نیز باعث شده صنعت چرم‌سازی رشد مطلوبی نداشته باشد.

صنعت چرم ایران در ۲۰ سال گذشته به طور عمده ازسوی شرکت‌های دولتی اداره می‌شد و هیچیک از فعالان بخش خصوصی در این صنعت سرمایه‌گذاری نکرده بود. بنابراین صنعت چرم در این سال‌ها در بهره‌گیری از فناوری پیشرفته و بروز محروم مانده و پس از واگذاری کارخانه‌های چرم‌سازی به بخش خصوصی که حدود ۸سال پیش انجام شد، چرم‌سازان با مشکلات زیادی روبه‌رو شده‌اند.

قوانین دست‌وپاگیر

در حال حاضر صنعت چرم ایران به دلیل تجهیز نشدن به فناوری روز و فاصله گرفتن از رقبای خود در خارج نمی‌تواند در بازارهای بین‌المللی حضور مناسبی داشته باشد و این در حالی است که در بازارهای داخلی نیز به دلیل نداشتن رشد کافی در زمینه کیفیت، مدل و تنوع تولید، با مشکلات زیادی روبه‌رو است.

در این راستا علی حسن‌زاده، رییس انجمن صنایع چرم ایران، درباره صادرات چرم به بازارهای هدف به صمت می‌گوید: صادرات در قالب محصولات چرمی بسیار کم و ناچیز داریم. وی با بیان اینکه ما آماری مبنی بر صادرات چرم نداریم، می‌افزاید: سال‌هاست صادرات این صنعت بسیار محدود و ناچیز است و فقط تعداد ناچیزی از محصولات چرم در کرمانشاه و سنندج وجود دارد که به کشور عراق صادر می‌شود.

رییس انجمن صنایع چرم ایران در ادامه با اشاره به اینکه برخی چرم‌ها به شکل آماده وارد ایران می‌شوند و تولید را با مشکل روبه‌رو کرده‌اند می‌گوید: برخی کشورها همچون ترکیه و پاکستان با واردات چرم به ایران شرایط را برای رقابتی شدن چرم ایران از بین برده‌اند اما به این هم اعتقاد ندارم که برای اینکه از تولید حمایت کنیم شرایط را برای واردات سخت‌تر کنیم چرا که سخت گرفتن برای واردات برابر است با پاک کردن صورت مسئله.

وی ادامه می‌دهد: ما باید ببینیم چرا قیمت تمام شده کالا در ایران بالاست زیرا این امر مشکلاتی را برای رونق تولید و توسعه صادرات به وجود آورده، چرا که اگر مشکلات موجود رفع شود مشکلی با واردات نداریم، چراکه قدرت رقابت‌پذیری به وجود آمده و مشتری بهتر از هر کسی می‌داند چه جنسی با چه کیفیتی را تهیه کند.

حسن‌زاده با طرح سوالی مبنی بر اینکه چرا نباید توانایی رقابت با ترکیه را در صنعت چرم داشته باشیم، می‌گوید: قوانین دست و پاگیر داخلی گویی مانع درخشش ایران در بازارهای بین‌المللی شده است. وی با اشاره به قوانین دست وپاگیر می‌گوید: گرفتن تسهیلات بانکی در ازای سود ۳۰ درصدی تمایل تولیدکنندگان برای سرمایه‌گذاری و تجهیز کارخانه‌ها را از بین برده است.

رییس انجمن صنایع چرم ایران با بیان اینکه حقوق گمرکی و مالیات ارزش افزوده بر مشکلات افزوده است ادامه می‌دهد: ترکیه با حمایت دولت بر مشکلات فائق آمده و توانسته جایگاه ایران در صنعت چرم را در بازارهای هدف تصاحب کند و این در حالی است که به دلیل شرایط نابرابر رقابت ایران و ترکیه در این صنعت منطقی نیست.

صادرات چرم نداریم

این‌گونه که مشخص است، عمده مشکلات صنعت چرم کشور، بیشتر در زیرساخت‌های آن مشهود است. از جمله ضعف زیرساخت‌ها گران بودن مواد اولیه، نبود نیروی انسانی ماهر و تجهیز نبودن کارگاه‌های تولیدی به ماشین‌آلات صنعتی پیشرفته است.

عباس ترکمان، نایب‌رییس انجمن صنایع چرم ایران، با ابراز تاسف از نداشتن هیچ‌گونه صادراتی برای محصولات چرم ایران به صمت می‌گوید: ما هیچ گونه صادراتی در این صنعت نداریم و قدرت رقابت‌پذیری ما از دست رفته است. البته دو نرخی بودن ارز نیز مشکلات بی‌شماری را به این صنعت تحمیل کرده است.

ترکمان با تاکید بر اینکه تا سال ۱۳۸۶ یکی از صادرکنندگان موفق چرم در بازارهای بین‌المللی بوده‌ایم، اظهار می‌کند: پیش از این تولید چرم از حال خوبی برخوردار بوده و به قدری سودآور بود که صادر هم می‌شد اما در دولت نهم و دهم با تورمی که ایجاد شد نه‌تنها در این صنعت بلکه در همه صنایع با مشکل جدی روبه‌رو شدیم. تمامی این عوامل دست به‌دست هم دادند تا صنعت چرم ایران گوشه‌گیر شود.

وی با بیان اینکه شرایطی برای اقتصاد ترکیه به وجود آمده که امروز ایران توانایی رقابت با این کشور را پیدا کرده است، ادامه می‌دهد: شرایط دیپلماسی در ترکیه و همچنین کاهش گردشگران خارجی به علت ناامنی داخلی این کشور، شرایط را برای رقابت ایران با ترکیه در صنعت چرم در بازارهای هدف به وجود آورده است اما از سویی ترکیه با قاچاق و واردات چرم به ایران، شرایط بسیار بدی را برای چرم ایران رقم زده است.

به گفته ترکمان، بازار سعدی تهران انباشته از چرم‌های قاچاق ترکیه است در شرایطی که من تولیدکننده باید مالیات و حقوق گمرکی و هزار مشکل دیگر را از سر بگذرانم تا بتوانند صادرات داشته باشند اما چرم ترکیه بدون هیچ مالیاتی و به شکل قاچاق صاحب بازارهای ایران شده است.

نایب‌رییس انجمن صنایع چرم ایران با اشاره به اینکه واحدهای تولیدی ایران حداکثر با ۳۰درصد ظرفیت خود فعالیت می‌کنند یادآور می‌شود: گمرک ایران آمار واردات چرم را ندارد چرا که بیش از اینکه وارداتی در کار باشد قاچاق آن مرسوم است.

کلام آخر: 

بررسی‌ها نشان می‌دهد عامل پیشرفت کشورهای پیشرو در صنعت چرم و مصنوعات آن حمایت قاطعانه دولت‌ها بوده است. تولیدکنندگان چرم خواستار ایجاد برنامه‌های راهبردی دولت برای احیای این صنعت هستند زیرا باوجود قدمت چندین ساله این صنعت هنوز صادراتی در حوزه چرم نداریم و در کشورهای دیگر بازاریابی نشده و ضرورت دارد ضعف‌های بانکی را حل کنیم تا از تولیدکنندگان دیگر کشورها عقب نمانیم. چین و تایوان، ترکیه و پاکستان از جمله کشورهایی هستند که به حوزه چرم به‌طور جدی ورود کرده‌اند و ما باید بدانیم که نباید از رقبا در بازار جهانی عقب بمانیم که برای تحقق این امر لازم است حمایت‌های جدی از فعالان این عرصه شود.