مد و لباس در این سال‌ها به یکی از چالش‌های اجتماعی و فرهنگی جامعه ما تبدیل شده است. پس از سال‌ها بی‌اعتنایی به این حوزه و برخوردهای سلبی با مصرف‌کنندگان، چند سالی است که ساماندهی این حوزه به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سپرده شده و کارگروه ساماندهی مد و لباس با همکاری نهادهای مختلف از جمله اتحادیه پوشاک تلاش دارد با فرهنگسازی و ترویج مد و لباس ایرانی ـ اسلامی به مقابله با مدهای غربی و پوشش‌های غیرمتعارف بپردازد.
متولیان امر برای جریان‌سازی جشنواره مد و لباس فجر را برپا کرده‌اند که از امروز ششمین دوره آن آغاز به کار می‌کند. با حمید قبادی، رئیس کارگروه سازمان‌دهی مد و لباس درباره این جشنواره و تأثیرگذاری آن گفت‌وگو کردیم.
جشنواره مد و لباس تا چه اندازه با اهداف خود از جمله تأثیرگذاری بر جریان مد و لباس در کشور دست یافته است؟
خوشبختانه امسال بیش از 5200 اثر به دبیرخانه جشنواره ارسال شد که در نوع خود بی‌نظیر بود و حاکی از تحقق بسیاری از اهداف جشنواره به ویژه افزایش مشارکت‌ها بود. در میان آثار ارسالی افزون بر تنوع طراحی‌ها شاهد حرکت طراحان و تولیدکنندگان به سمت ارتقای کیفیت بودیم و این نشان از جریان‌سازی جشنواره مد و لباس در این سال‌ها دارد و می‌توان گفت بخش عمده‌ای از راهبری برنامه‌ریزی طراحی در لباس بر دوش آن بوده است. طراحان ما در حال رسیدن به سبک‌های متعدد و برنامه‌های تکنیکی برای ارتقای مد و لباس جامعه ما هستند.
در دو دوره گذشته بخش طراحی و مسابقه را به صورت گسترده‌تر برگزار کردیم و بخش‌های طراحی کفش، کیف، زیورآلات را نیز به آن افزودیم تا نگاه فراگیرتری به حوزه مد و لباس داشته باشیم. ما ضعف‌هایی را در تولید این حوزه‌ها داریم که امیدواریم از طریق جریان‌سازی و هدایت موضوعی بتوانیم با معضلات اجتماعی موجود که ناشی از مدهای وارداتی است مقابله کنیم. همچنین بخش طراحی پارچه را به این دوره اضافه کردیم که با استقبال خوبی همراه شد.
جشنواره امسال نیز بخش فروش مستقیم دارد؟
امسال جشنواره در سه نقطه شهر تهران، یعنی تالار وحدت، برج آزادی و برج میلاد برگزار می‌شود. در برج میلاد بخش «ویترین ملی» برپا شده است و 25 مؤسسه تولیدی و صاحب برند ایرانی که از بهترین‌ها هستند در این بخش حضور دارند که افزون بر نمایش محصولات خود امکان عرضه مستقیم آنها را نیز دارند.
جشنواره این دوره هم به صورت بین‌المللی برپا می‌شود؟
در این دوره هم قرار شد شکل حضور بین‌المللی افزایش پیدا کند و تعدادی از کشورها حضور خواهند داشت. موسسات و افراد نمایندگان خارج از کشور از طریق سفارت‌های خود ثبت‌نام کردند و در جشنواره حضور خواهند داشت. البته برندهای خارجی امکان حضور در جشنواره را نخواهند داشت.
چرا برندهای خارجی امکان شرکت در جشنواره را ندارند؟
جشنواره مد و لباس فجر ظرفیتی برای معرفی توان و هنر ایرانی است. البته استفاده از تکنیک‌ها و موضوعات مختلف کیفی و آموزشی از طریق برگزاری کارگاه‌ها و حضور متخصصان خارجی مورد توجه است ولی معرفی برندهای خارجی به هیچ عنوان در سیاست‌های ما نیست.
جشنواره مد و لباس و نمایشگاه‌هایی که در کنار آن برپا می‌شود، ارتباط خوبی با متخصصان و فعالان حوزه مد و لباس برقرار کرده است. اما چندان در جلب نظر مردم موفق نبوده است. برای فراگیر شدن این جشنواره و حضور مردم چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
یکی از دغدغه‌های ما این است که تلاش‌های طراحان ما با همکاری اتحادیه و تشکل‌های غیردولتی حوزه مد و لباس منجر به کاربردی شدن و ورود آنها به جامعه شود. مطمئنا خروجی فعالیت‌های نمایشگاهی و تخصصی باید پاسخ به نیاز جامعه و عرضه محصول به بازار باشد. مشکل این است که بخش فروش باید توسط نهادهای صنفی و بخش‌های غیردولتی انجام شود و ما اعلام آمادگی می‌کنیم که برای برگزاری نمایشگاه‌های فروش توسط آنها همکاری خواهیم داشت. اولویت ما فرهنگسازی و سیاستگذاری است و بر این اساس به فعالیت‌های تخصصی توجه داریم و قرار نیست برای مثال نمایشگاه بهاره برگزار کنیم. البته در صورت برگزاری نمایشگاه توسط بخش غیردولتی ما بر محصولات آنها نظارت خواهیم که کالاهای تولید ملی براساس طراحی اسلامی ـ ایرانی عرضه شود.
جدا از این، هر سال آثاری به‌عنوان برگزیده در جشنواره مد و لباس فجر معرفی می‌شوند. چرا این آثار در جامعه نمود ندارند و جریان‌ساز نیستند؟
این موضوع به ارتباط مستقیم طراحان و تولیدکنندگان برمی‌گردد و در نشستی که با اعضای اتحادیه پوشاک داشتیم اعلام کردند که تعداد زیادی از تولیدکنندگان آنها محصولات خود را با استفاده یا الهام از آثار معرفی شده در جشنواره تولید می‌کنند.
ببینید تغییرات در جامعه زمانبر است. اما در این مرحله و در این اندازه با اطمینان می‌توان گفت تغییراتی در بازار مدو لباس صورت گرفته که قابل توجه است. این تغییرات مدیون حضور طراحان و تولیدکنندگان در جشنواره مد و لباس است. شاید تولیدکنندگان دقیقا همان لباسی که در جشنواره به عنوان برگزیده معرفی می‌شود تولید نکنند ولی محصولشان با الهام از آثار برگزیده تولید و عرضه می‌شود.
اما این آثار نتوانسته موج ایجاد کند. درحالی‌که می‌بینیم لباسی با جملات لاتین یک‌شبه مد می‌شود و به صورت انبوه در بازار تولید می‌شود.
این‌که نوعی از پوشش یا طرح‌ها که مورد تائید ارزش‌های جامعه ما نیست و گاهی ضدارزش محسوب می‌شوند در مقطعی بیشتر به چشم می‌آید، روش جدیدی نیست، بلکه حساب‌شده است و با قدرت در کشور مورد هدف این اقدامات را انجام می‌دهند و تعدادی سودجو آن محصول را با نرخ ناچیزی در بازار توزیع می‌کنند و بسیاری از افراد بدون اگاهی این محصولات را خریداری و استفاده می‌کنند. اما درباره همان مانتوها با جملات لاتین شاهد بودیم باوجود واکنش سلبی شدید از سوی نهادها و دستگاه‌ها، با اطلاع‌رسانی رسانه‌ها و کارگروه ساماندهی مد و لباس، خود مردم به سرعت به این محصولات واکنش نشان دادند و پوشیدن این آثار به ضدهنجار و رفتار مذموم تبدیل شد.
چرا ما از این شیوه برای جریان‌سازی کوتاه‌مدت و ترویج مد و لباس اسلامی ایرانی استفاده نمی‌کنیم؟
این یکی از روش‌هاست. متأسفانه یکی از مسائلی که ما همواره با آن مواجه‌ایم این است که ما کمبودهای خود را برجسته می‌کنیم امابه داشته‌های خود بی‌توجه‌ایم. با اطمینان می‌توان گفت که نسبت آثار طراحی شده ایرانی در کشور هر روز در حال افزایش است، اما عموما آن نواقص برجسته می‌شود. در مقابل مد شدن نمونه‌های منفی ما نمونه‌های مثبت نیز داریم مانند لباس الیاف طبیعی مبتنی بر پارچه و طراحی ایرانی که به آن پرداخته نشد. وقتی رسانه‌ها بیشتر به آن نکات منفی که ما هم بشدت با آن مخالفیم می‌پردازند و از نکات مثبت غافل می‌شوند، به نظر می‌رسد که اقدامی صورت نگرفته است.