سهامداری که سهم ناچیزی دارد

مسئله آنجاست که بسیاری از واحدهای تولیدی، با مطالباتی که سازمان تامین اجتماعی از آنها داشته، مشکل دارند و باور دارند که تامین اجتماعی کمتر هوای کارفرما را دارد. کارفرمایان می‌گویند چند برابر ارزش واقعی بدهی خود را باید بابت جریمه پرداخت کنند و این مسئله دیگر توانی برای ادامه فعالیت آنها باقی نمی‌گذارد.

چندی پیش سازمان تامین اجتماعی در بخشنامه‌ای، نسبت به اجرای مفاد آن درآمد اقدام کرده است. با این بخشنامه امیدها بر این بود که سازمان تامین اجتماعی هر چه سریع‌تر نسبت به ابلاغ این بخشنامه به شعب خود و تعیین تکلیف نهایی تولیدکنندگان اقدام کند.

سازمانی که به نفع ذینفعان نیست

مجیدرضا حریری، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین در گفت‌وگو با صمت می‌گوید: چیزی به نام سازمان تامین اجتماعی و صندوق بیمه‌ای و بازنشستگی کشور وجود دارد که عمده سرمایه آن از طریق کارفرمایان و کارگران تامین می‌شود اما متاسفانه اصلا معلوم نیست بنا به چه دلیلی مدیریت آن با دولت است.

وی تاکید می‌کند: با اینکه سهامداران عمده این صندوق، کارگران و کارفرمایان هستند اما هیچ دخالتی در مدیریت آن ندارند. حریری ضمن گله از نقش‌آفرینی بیش از حد دولت در مدیریت صندوق‌های بازنشستگی اظهار می‌کند: در طول تاریخ صندوق‌ها یعنی چیزی حدود ۵۰سالی که از قدمت آنها می‌گذرد همه دولت‌ها به این صندوق نه به عنوان صندوق تامین اجتماعی بلکه به عنوان قلک نگاه کرده‌اند.

وی ادامه می‌دهد: درحال‌حاضر رقم‌های بزرگی از بدهی دولت به صندوق مطرح است. رقم‌هایی که بنا برآوردهای تقریبی دو برابر کل ارزش شستا است که یکی از بزرگترین کارتل‌های اقتصادی کشور است. این امر نشان می‌دهد این سازمان نمی‌تواند به نفع ذینفعان خود که کارفرمایان و کارگران هستند، عمل کند.

نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین با مقایسه وضعیت ایران و کشورهای دیگر ادامه می‌دهد: نتیجه بدهکاری‌های دولت به تامین اجتماعی این است که تامین اجتماعی به یکی از بزرگترین کارفرمایان کشور تبدیل شده است در حالی که صندوق‌های بیمه و تامین اجتماعی در دنیا بنگاهداری نمی‌کنند بلکه در بازار سرمایه سهام می‌خرند.

حریری ادامه می‌دهد: جالب اینکه کارفرمایان ۲۰درصد از دستمزدی را که به کارگران خود می‌دهند به سازمان تامین اجتماعی می‌دهند و با این کار آن را به یک رقیب قدرتمند اقتصادی در حوزه کسب‌وکار تبدیل می‌کنند.

وی با اشاره به بخشنامه اخیری که در حمایت از واحدهای تولیدی مطرح شده بر لزوم حل مشکل تامین اجتماعی به‌طور ریشه‌ای تاکید می‌کند: مشکلی که وجود داشت این بود که تامین اجتماعی اسناد بنگاه‌ها را تا ۱۰ سال، حسابرسی و زیرورو و جرایم سنگینی از آنها طلب می‌کرد. این اقدام نه وجه قانونی و نه وجه اخلاقی داشت که امروز با این بخشنامه، نظارت‌ها به جای ۱۰سال به ۶ ماه تغییر پیدا کرده است. البته تا زمانی‌که شرایط از ریشه عوض نشود، بخشنامه‌هایی مانند این، چندان کارساز نخواهد بود. به‌طور نمونه تصور کنید مریضی در حال موت است اما شما مدام درباره جراحی بینی و زیبایی صورت او برنامه‌ریزی می‌کنید.

حریری خاطرنشان می‌کند: این بخشنامه هرچند زخم سطحی را مقداری التیام می‌بخشد اما موضوع را باید ریشه‌ای حل کرد. چرا سازمان تامین اجتماعی باید از سوی دولت مدیریت شود و کارفرما به صندوقی که در فضای کسب‌وکار تبدیل به رقیب آن می‌شود، پول دهد؟

دست از سر تولیدکننده بردارید

درحالی‌که مجیدرضا حریری بر لزوم حل شدن معضل تولیدکننده با صندوق‌ها به طور ریشه‌ای تاکید دارد، علی حسن‌زاده باور دارد که دولت باید نقش خود را کاهش دهد و دست از سر واحدهای تولیدی بردارد. علی حسن‌زاده، رئیس انجمن چرم نیز با گله از اینکه به تولیدکننده آنطور که باید توجهی نمی‌شود در گفت‌وگو با صمت می‌گوید: بیشتر سازمان‌ها ازجمله تامین اجتماعی و اداره دارایی، واحدهای تولیدی را بیچاره کرده‌اند. ما با کدام بجنگیم؟ دیگر نایی برای تولید نمانده است. همه تولیدکننده‌ها با تامین اجتماعی مشکل دارند. درخواست ما از آنها این است که مشکلی برای واحدهای تولیدی ایجاد نکنند، حل کردن مشکل پیشکش.

وی تاکید می‌کند: این تولیدکننده با اعلام اینکه به دلیل مشکلات گسترده قصد دارد واحد تولیدی خود را تعطیل کند، اظهار می‌کند در ابتدا واحد تولیدی خود را از ۴۵ نفر به ۱۷ نفر رساندم و حالا هم قصد دارم بعد از نوروز، واحد تولیدی خود را جمع کنم تا راحت شوم. زمانی ما به عنوان یک واحد تولیدی ۹۰درصد به تولید فکر می‌کردیم و ۱۰درصد به مسائل اداری از جمله اداره دارایی، بیمه، محیط‌زیست و ارزش‌افزوده اما امروز ۹۰درصد گرفتاری ما با اداره‌هاست.

وی تاکید می‌کند: بنده نسل سوم صنعت چرم در خانواده‌ام هستم اما هرگز نسل چهارم را وارد این کار نمی‌کنم و خودم هم می‌خواهم وارد تجارت و دلالی شوم.

وی با بیان این پرسش انتقادی که تامین اجتماعی برای یک فرد کارگر چه کار می‌کند، تصریح می‌کند: اگر تامین اجتماعی می‌خواهد دست کارگر را بگیرد چرا باید تمام هزینه‌ها را کارفرما بدهد؟! با این کار تنها هزینه تولید را روز به روز افزایش می‌دهیم و حس تولید را از تولیدکننده می‌گیریم.

این فعال اقتصادی به‌عنوان یکی از معضلات واحد تولیدی خود به قوانین نامناسب اشاره می‌کند و می‌گوید: کارگر و نیروی‌انسانی از بیمه استفاده می‌کنند اما حدود ۲۲درصد حق بیمه را کارفرما باید بدهد. چرا باید اینگونه باشد؟ امروز کارگری که یک فرد معمولی است به دلیل سختی کار درخواست بازنشستگی زودتر از موعد کرده اما چرا از مزایای آن باید فقط کارگر استفاده کند و حق بیمه را بنده کارفرما بدهم؟ کارگران مدام نامه می‌زنند و خواهان حقوقی هستند، ما هم باید یک نفر را بگذاریم که این نامه‌ها را پیگیری کند بنابراین اینجا قوانین ما مشکل دارند.

حسن‌زاده ادامه می‌دهد: کسی دست من را نمی‌گیرد بلکه پای ما را هم می‌گیرند تا ندویم. در بیابان برهوت که حیات وجود ندارد به ما ایراد محیط‌زیستی می‌گیرند. مردم شهرهای بزرگ روزی هزاران تن سم را می‌بلعند اما به ما که کیلومترها از محل زندگی دور هستیم، ایراد می‌گیرند.

رئیس انجمن چرم با گله از اینکه مسئولان این حرف‌ها را جدی نمی‌گیرند و هر روز هم با ما مصاحبه می‌شود، اظهار می‌کند: نخستین و آخرین خواسته ما از دولت این است که از تولیدکننده حمایت نکند، دست از سر تولید بردارد و بگذارد همه‌چیز به روال طبیعی خود پیش رود.

به باور صاحب‌نظران با اینکه عمده سرمایه تامین اجتماعی را کارفرمایان و کارگران تامین می‌کنند اما این بازیگران نقشی در این سازمان ندارند و در این بین بیشترین بازیگری که ضرر می‌بیند، کارفرما است. هر چند تامین اجتماعی قصد دارد بخشنامه‌ای را اجرا کند تا به رفاه حال واحدهای تولیدی کمک کند اما صاحب‌نظران باور دارند این هم آب در هاون کوبیدن است و تا مشکل اصلی حل نشود، این بخش نامه‌ها چندان اثربخش نخواهد بود.