در شرایطی که تورم است ما شاهد خرید و فروش در بازار هستیم اما همه‌چیز گران است.
در شرایط رکود قضیه متفاوت است به این معنی که نقدینگی جریان ندارد و هیچ کالایی خرید و فروش نمی‌شود. آنچه به اقتصاد ضربه می‌زند این است که ما شاهد تورم رکودی باشیم؛ تورمی که در سال‌های پایانی دولت گذشته و سال‌های ابتدایی فعالیت دولت تدبیر و امید تجربه کردیم اما با همت مردان کابینه دولت یازدهم مهار شد البته همچنان سایه رکود بر سر اقتصاد سنگینی می‌کند.
براساس آمارها محمود احمدینژاد رئیس دولت نهم و دهم، دولت را با تورم ۱۰/۴درصد از سیدمحمد خاتمی رئیس دولت هفتم و هشتم تحویل گرفت. بنا به تحلیل‌ها رئیس‌جمهور پیشین ایران با افزایش نرخ نفت، حجم نقدینگی را در کشور بالا برد.
به این ترتیب حجم نقدینگی در ۳سال نخست ریاست‌جمهوری احمدینژاد در مقایسه با حجم پول ایجاد شده در کل اقتصاد ایران ۱۰۰درصد رشد کرد. به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از روزنامه صمت، به این ترتیب با افزایش حجم نقدینگی، ما شاهد افزایش نرخ تورم تا مرز ۴۰درصد بودیم؛ نرخی که در اواخر دوره حسن روحانی به زیر ۱۰درصد کاهش یافت اما همچنان مشکل رکود حل نشد. پرسش این است که برای حل مشکل رکود چه اقداماتی را باید انجام داد؟ سیاست‌گذاری‌های دولت به کدام سو باید برود تا شاهد رونق کسب‌وکار در کشور باشیم؟
صادرات را افزایش دهیم
ابراهیم جمیلی با اشاره به وجود تورم در دولت محمود احمدینژاد در گفت‌وگو با صمت می‌گوید: در دوره آقای احمدینژاد ما شاهد تورم بودیم و با توجه به شرایط تحریم هر روز قیمت‌ها بالاتر می‌رفت اما مسئله این بود که در آن دوره درآمدهای نفتی به دولت کمک کرد و به همین خاطر مشکلات، خود را کمتر نشان می‌داد و شاهد رکود در اقتصاد نبودیم.
رئیس خانه اقتصاد ایران ادامه می‌دهد: در دولت یازدهم هدف بر این شد که تورم ۴۰درصدی کاهش پیدا کند، در همین راستا یکی از کارهای خوبی که انجام شد این بود که تورم ۴۰درصدی به ۱۰درصد کاهش یافت ولی متاسفانه معضل رکود حل نشد. باید بدانیم همچنان که تورم برای اقتصاد و تولید زیان‌آور است؛ در رکود هم شرایط به همین صورت است.
وی اذعان می‌کند: دولت از سال ۹۴ تلاش کرد رکود را برطرف کند اما در این زمینه چندان موفقیتی به‌دست نیاورد. به عبارتی بسته‌ای که برای خروج از رکود تعریف شد درحقیقت برای دو مورد از خودروسازهای بزرگ تعریف شده بود و پولی که تزریق شد باعث شد تنها مشکلات این دو گروه برطرف شود یا کاهش پیدا کند.
وی با بیان این مطلب که رکود به این راحتی برطرف نمی‌شود، ادامه می‌دهد: دولت در سال گذشته به‌ویژه در ۶ ماهه دوم حرکت‌های خوبی را برای خروج از رکود شروع کرد و توانست موفقیت‌هایی را به‌دست آورد. هرچند سمت و سویی که دولت گرفته بود به سوی کاهش رکود بود اما رکود به راحتی برطرف شدنی نیست.رئیس خانه اقتصاد ایران ادامه می‌دهد: امیدواریم در دولت دوازدهم این سیاست‌ها همچنان ادامه پیدا کند و اینطور نباشد که دولت عوض شود یا همین دولت دوباره روی کار بیاید و بخواهد به رکود دامن بزند و دغدغه‌مند نباشد.
رئیس خانه اقتصاد ایران در پاسخ به این پرسش که برای رسیدن به رشد اقتصادی مدنظر در سال جدید چه سیاست‌هایی را باید در پیش گرفت اظهار می‌کند: باید حرکت‌های‌مان را بر مبنای تقویت تولید و صادرات پیش ببریم و به سمت و سویی برویم که بتوانیم ارزش‌افزوده بالایی را ایجاد کنیم.
جمیلی با تاکید بر اینکه باید مشکلات تولید را برطرف کنیم؛ اذعان می‌کند: راه‌حل عبور از معضل رکود؛ توجه به تولید و صادرات است. به عبارتی تولید صادرات‌محور راه‌حل تمام مشکلات است.
وی در ادامه نخستین قدم برای حل مشکل تولید را حل مسئله بانک می‌داند و خاطرنشان می‌کند: سرآمد مشکلات، مسئله بانک است؛ بانک‌ها به بهانه اینکه معوقاتی دارند؛ مطرح می‌کنند که لازم است سختگیری‌هایی را اعمال کنند درحالی‌که باید دید در این معوقات بانکی مقصر چه کسی است و باید با مقصرها برخورد قانونی شود. باید درباره بانک تصمیم جدی و عملی گرفته شود و اینطور نباشد که هر دفعه صحبت می‌کنیم بانک‌ها داستان همیشگی خود را بگویند «منابع نداریم» و شاهد نباشیم که معوقات هر سال نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری پیدا می‌کند ولی مشکلات حل نمی‌شود.
جمیلی تاکید می‌کند: بانک‌ها باید از بنگاهداری خارج شوند و بنگاه‌هایی که از سوی بانک‌ها شکل گرفته به بخش خصوصی واگذار شود. رئیس خانه اقتصاد ایران برای حل مشکل رکود، نقش مردم را کلیدی می‌داند و اظهار می‌کند: باید صادقانه با مردم صحبت کنیم و مشکلات را به آنها بگوییم. مردم ثابت کرده‌اند که هرگاه مشکلات را با آنها در میان گذاشته‌ایم به ما کمک کرده‌اند. به این ترتیب سعی کنیم فرهنگ‌سازی شود تا به مردم اطلاع داده شود که با مصرف کالای داخلی می‌توان به اقتصاد کمک کرد.
در شرایط رونق، تورم را کنترل کنیم
مسعود دانشمند، رئیس اتاق بازرگانی ایران و امارات نیز به صمت می‌گوید: زمانی‌که سعی کردیم دلار را ثابت نگه داریم، سطح هزینه‌ها در کشور بالا رفت، نتیجه این شد که واردات افزایش یافت به نحوی که تولید داخلی را تحت تاثیر قرار داد و به سمت تعطیلی برد. در آن مقطع ما دو راه داشتیم؛ یکی تعرفه بگذاریم و جلوی واردات را بگیریم و دیگری اینکه نرخ ارز را افزایش دهیم به نحوی که واردات مقرون به صرفه نباشد. وقتی ما در جهشی یک شبه دلار ۱۲۰۰ تومان را به ۲۲۰۰ تومان تبدیل کنیم یعنی یک مرتبه ۱۰۰درصد نرخ دلار را افزایش دهیم طبیعی است که همراه آن تورم شکل می‌گیرد.
وی اذعان می‌کند: تورم به این معنی است که شما با یک مقدار پول ثابت، چقدر می‌توانید کالا بخرید. وقتی فرد هیچ کالایی نخرد نمی‌توانید قدرت خرید او را محاسبه کنید زیرا رکود بر اقتصاد حاکم است و در شرایط رکودی کسی خرید و فروشی انجام نمی‌دهد، پس طبیعی است که نرخ تورم کاهش پیدا کند.
دانشمند تاکید می‌کند: روند کاهش یا افزایش شاخص رشد تورم را در شرایط طبیعی نگاه می‌کنند، در هیچ کجای دنیا و با هیچ منطق اقتصادی تورم را در حالت رکود محاسبه نمی‌کنند.
عضو پیشین هیات‌رئیسه اتاق بازرگانی تهران درباره نرخ تورم در دولت تدبیر و امید می‌گوید: در ۳سال دولت آقای روحانی متوسط نرخ تورم حدود ۱۳درصد بود و امروز آن را به حد ۱۰درصد رسانده که این مهم است اما نکته کلیدی اینکه چه کنیم که در این شرایط بمانیم؟
دانشمند در پاسخ به این پرسش بر لزوم توجه به تولید تاکید و اظهار می‌کند: تا تولید و اشتغال ایجاد نکنیم، اقتصاد به شرایط عادی بر نمی‌گردد. در واقع ما اقتصاد آکواریومی داریم که توانستیم تورم آن را کاهش دهیم اما آیا همین نرخ را می‌توانیم نگه داریم؟!
وی تاکید می‌کند: اگر بخواهیم رکود را از بین ببریم و رونق را جایگزین کنیم، تورم افزایش می‌یابد. البته هیچ اشکالی ندارد که وقتی رونق وجود دارد، تورم هم افزایش پیدا کند زیرا می‌توانیم بعد از رونق آن را کنترل کنیم. به عبارتی می‌توان عوامل موثر در نرخ تمام‌شده کالا و خدمات را بررسی و عوامل موثر مانند نرخ بهره را کنترل کرد. در این بین استفاده از سامانه پیشرفته تولید و اصلاح قوانین باعث می‌شود هزینه‌های تولید را کاهش دهیم و به بازارهای جهانی دسترسی پیدا کنیم.
دانشمند با تاکید بر اینکه برای مقابله با رکود باید تولید داشته باشیم، اظهار می‌کند: عمده تولید ما در صنایع کوچک و متوسط است. اگر تولید صنایع بزرگ را افزایش دهیم در زمینه اشتغال تاثیر زیادی ندارد زیرا نیروی‌انسانی خود را دارد اما بیشترین تولید ناخالص داخلی ما در صنایع کوچک و متوسط است که باعث می‌شود بیشترین سطح اشتغال ایجاد شود.
وی ادامه می‌دهد: برای اینکه صنایع کوچک و متوسط بتوانند در بازار جهانی وارد شوند و برای خود حمایتی پیدا کنند، نیاز داریم که نظام بانکی در خدمت این صنایع باشد. باید بتوانیم برای آنها نقدینگی با نرخ بهره ۶ تا ۸درصد تامین کنیم تا صنایع رشد کنند و از واردات کالاهای مشابه، بی‌نیاز و صادرکننده بازارهای دور و بر شویم.
کلام آخر
برای مبارزه با رکود یکی از راه‌هایی که باید به آن توجه کرد رونق تولید است. بها دادن به صنایع کوچک و متوسط، حمایت از اشتغال و حمایت از صادرکننده‌ها ازجمله مواردی است که می‌تواند ما را در راه مبارزه با رکود یاری کند.