یکی از ایرادهایی که بر نظام اقتصادی وارد است نوسان شدید نرخ ارز است. نوسانی که در سال‌های ۹۱-۹۰ شاهد آن بودیم و بیشتر بخش‌های زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داده بود.
وقتی در بازار ثبات نرخ ارز به هم بخورد هم در توسعه صادرات غیرنفتی و هم در بخش بازرگانی داخلی دچار تزلزل خواهیم شد. در این بین نه تولیدکننده تکلیف خود را می‌داند که در بازار چه کند و نه صادرکننده می‌داند که در بازار بین‌المللی چه بلایی قرار است بر سرش بیاید. به این ترتیب تثبیت نرخ ارز می‌تواند اثرات مثبتی بر کل اقتصاد کشور داشته باشد. در همین زمینه با کارشناسان به بحث نشستیم.
بی‌ثباتی در نرخ ارز؛ افزایش ریسک‌پذیری در اقتصاد
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از صمت ، مرتضی افقه، کارشناس اقتصاد با بیان اینکه ثبات متغیرهای اقتصادی برای رشد و رونق کشور مهم است در گفت‌وگو با صمت ابراز کرد: یکی از عوامل مهمی که ریسک سرمایه‌گذاری را در جوامع افزایش می‌دهد بی‌ثباتی در نرخ‌ها یا متغیرهای کلان در اقتصاد است. نرخ ارز در ایران به دلیل جایگاهش در اقتصاد کشور و سهمی که از فروش نفت دارد از یک طرف و نیازی که برای واردات در بخش خدمات کشاورزی و صنعت داریم از طرف دیگر از جمله متغیرهای بسیار تعیین‌کننده در اقتصاد کشور است.
او با تاکید بر اینکه بررسی نرخ ارز یکی از زمینه‌های لازم برای مطالعه پیشرفت اقتصادی در کشور است، ادامه داد: هرگونه تغییر در این متغیر، خیلی سریع بر تمام متغیرهای اقتصادی ازجمله درآمد خانوارها تاثیرگذار است. همان‌طور که به خاطر داریم اواخر دوره ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد به دلیل بی‌تدبیری‌هایی که به ویژه در تصمیم‌گیری‌های دوره دوم داشت، نرخ ارز دچار شک‌های شدیدی شد و لطمه زیادی به درآمدها و ثروت مردم وارد شد.
افقه در ادامه به اقدامات دولت روحانی و نقش مذاکرات سیاسی در تثبیت نرخ ارز در ۴ سال گذشته اشاره و اذعان کرد: یکی از کارهای مناسبی که دولت حسن روحانی انجام داد تلاش در ثبات متغیرهای کلان اقتصادی به‌ویژه نرخ ارز بود. در کل اقدامات وزارت امور اقتصادی و دارایی، بانک مرکزی و وزارت خارجه موجب شد که درآمد ارزی کشور روند ثابتی پیدا کند. این مهم کمک کرد تا دولت توانست بر نوسانات نرخ ارز مسلط شود و میزان ریسک سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را کاهش دهد.
این کارشناس اقتصاد درباره اثر این اقدامات بر اقتصاد کشور گفت: امروز ریسک سرمایه‌گذاری کاهش پیدا کرده، سرمایه‌گذاران از تغییرات نرخ ارز خیال‌شان راحت است و سرمایه‌گذاری را آسان‌تر انجام می‌دهند. از طرف دیگر دغدغه‌های مردم هم به حداقل رسیده چون مردم در ترکیب‌های دارایی‌شان با تغییرات مکرر نرخ ارز سرگردان می‌شوند، قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند و بنابراین دست به تقاضای ناخواسته و زودهنگام می‌زنند.
او تاکید کرد: با توجه به اینکه نرخ ارز نقش مهمی در متغیرهای کلان دارد تثبیت آن می‌تواند باعث تثبیت و آرامش در کل اقتصاد کشور شود. کما اینکه در چند سال گذشته آرامش روانی به مردم از طریق ثبات متغیرهای اقتصادی بازگشته است.
افقه در پاسخ به این سوال که نوسانات نرخ ارز را چگونه پیش‌بینی می‌کنید، اظهار کرد: به نظر می‌رسد که دولت تصمیمی به افزایش نرخ ارز ندارد و در یک محدوده نرخ ارز را تثبیت کرده است. در این بین متغیرهای سیاسی می‌توانند بر تثبیت نرخ ارز در آینده تاثیرگذار باشند. به طور مثال برخوردهایی که مخالفان داخلی با برجام می‌کنند و نگرانی از آینده روابط با کشورهای دیگر می‌تواند اختیار کنترل نرخ ارز را از دولت خارج کند. در این باره باید کل نظام گروه‌های داخلی را توصیه کنند که با اقدامات خود بی‌ثباتی را به کشور برنگردانند.
این کارشناس اقتصاد همچنین یادآور شد: اگر امریکا تحریم‌ها را افزایش دهد و اگر تحریم‌ها محدود به این شود که کالاهای خود را به ایران نفروشند یا سرمایه‌گذاری نکنند خیلی تاثیری بر نرخ ارز نمی‌گذارد. آنچه می‌تواند تاثیرگذار باشد قطع ارتباطات اقتصادی کشور با جهان خارج است. مثل زمان ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد که ما نمی‌توانستیم نفت را بفروشیم یا با کشورهای دیگر ارتباط‌مان کم بود اما درحال‌حاضر بعید می‌دانم با توجه به اینکه برجام را داریم اروپا اجازه دهد که امریکا دامنه تحریم‌ها را از محدوده اختیارات خود افزایش دهد.
نرخ ارز نوسان شدیدی را در سال ۹۶ تجربه نمی‌کند
علی فاضلی، رئیس اتاق اصناف ایران نیز با توجه به نوسانات نرخ ارز در سال‌های ۹۱-۹۰ در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: یکی از ایرادهایی که بر نظام اقتصادی چند سال گذشته به‌ویژه در سال ۹۰ و ۹۱ وارد است مشکل نبود ارتباط نرخ ارز، مسکوکات طلا و جواهر بود، طوری که در این دوران ما به شدت شاهد تغییر نرخ ارز و مسکوکات بودیم. خوشبختانه در زمان ریاست‌جمهوری حسن روحانی این مشکل حل شد به طوری که شاهد هستیم دخالت دولت در بازار به‌ویژه ارز و مسکوکات به طور کامل منتفی شده و به عبارتی دولت توانسته خود را از بازار بیرون کشیده است.
او به مشکلات به وجود آمده برای تولیدکننده به دلیل نوسان نرخ ارز اشاره کرد و گفت: وقتی در بازار ثبات نرخ ارز را نداشته باشیم هم در توسعه صادرات غیرنفتی و هم در بخش بازرگانی داخلی دچار تزلزل خواهیم شد. در این بین نه تولیدکننده تکلیف خود را می‌داند که در بازار چه کند و نه صادرکننده می‌داند که در بازار بین‌المللی چه بلایی قرار است بر سرش بیاید.
در شرایطی که نرخ ارز امروز به یک نرخ و ماه آینده به نرخ دیگر باشد به یقین صادرکننده نمی‌تواند در صادرات کالا نقش کلیدی ایفا کند. در این شرایط تغییر در نرخ مواد اولیه و ماشین‌آلات روی نرخ نهایی کالا صددرصد تاثیر منفی می‌گذارد. به این ترتیب با این رویکرد نمی‌توانیم یک بازار باثبات داشته باشیم.
فاضلی ادامه داد: کسی منکر ثبات نرخ ارز در رونق بازرگانی خارجی نیست اما باید گفت در چند سال گذشته خیلی خوب عمل نکرده‌ایم و امروز به ناچار باید بار عملکرد ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد را به دوش بکشیم. هرچند با تدابیر دولت حسن روحانی نرخ در سطح بازار خیلی نوسان ندارد.
رئیس اتاق اصناف ایران در پاسخ به این سوال که وضعیت نرخ ارز را برای سال ۹۶ چطور پیش‌بینی می‌کنید، اظهار کرد: با وضعیتی که امروز بر کشور حاکم است افزایشی در نرخ ارز نداریم و فکر نمی‌کنم که رشدی در نرخ ارز داشته باشیم. البته ممکن است ما به سمت تک نرخی کردن ارز برویم و آنجا به نرخ ثابتی برسیم.
او همچنین در این زمینه که اگر تحریم‌ها علیه ایران افزایش پیدا کند چقدر بر نوسانات نرخ ارز تاثیرگذار است، بیان کرد: ما با تحریم بزرگ شده‌ایم و نسبت به آن بیگانه نیستیم. نمی‌گویم که تحریم‌ها نقشی در نوسان نرخ ارز ندارد ولی چون ما به آن عادت کرده‌ایم می‌توانیم راه‌های مقابله با آن را پیش‌بینی کنیم.
فاضلی همچنین تاکید کرد: باید از فرصت‌های پیش آمده برای رشد بازرگانی خارجی استفاده بهینه کنیم. در صورتی که ما به بازارهای جهانی راه پیدا کنیم وضعیت نرخ ارز چندان تغییری نخواهد کرد. هرچه به بازارهای بین‌المللی نزدیک‌تر شویم می‌توانیم بخشی از مشکلات اشتغال را حل کنیم و به‌ویژه در بخش بازرگانی داخلی می‌توانیم به تولید کمک کنیم.