انتقاد فعالان بخش خصوصی از شکاف میان نرخ رسمی و آزاد ارز

نرخ ارز در ایران از اوایل دهه 90 وارد مدار دو نرخی شد، طی 6 سال گذشته نوسانات بازار ارز به قدری پردامنه بود که در مقاطعی، سه نرخ برای ارز در نظر گرفته شد. از زمانی که میان  دلار فاصله افتاده، فعالان اقتصادی از رانت موجود در این جدایی سخن می گویند.مطالبه تک نرخی کردن ارز اما از زمانی ایجاد شد که آرامش به بازار ارز بازگشت. از میانه های سال 92 بازار ارز به سوی آرامش پیش رفت و فاصله نرخ رسمی و آزاد کاهش یافت.

به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از پایگاه خبری اتاق ایران، رئیس کل بانک مرکزی اجرای سیاست تک نرخی را به پس از توافق هسته ای و رفع تحریم ها موکول کرد. بر همین اساس از دی 1394 انتظار برای اجرای این سیاست افزایش یافته است. ولی الله سیف اما در حال حاضر شرط تک نرخی شدن ارز را عادی شدن روابط بین المللی بانکی می داند. در این شرایط فعالان بخش خصوصی اما از بانک مرکزی انتظار دارند، روند اصلاحات نرخ ارز را با سرعت بیشتری دنبال کند.

عضو هیات نمایندگان اتاق ایران معتقد است: یکسان سازی نرخ ارز از اصول اولیه جذب سرمایه گذاری است و می تواند به اقتصاد ایران رونق دهد و باید در این مسیر گام برداریم.

سید حسین سلیمی با اشاره به لزوم برقراری بعضی قوانین بین المللی در بانک ها گفت: کشور ما چندین سال در تحریم بوده است و پیاده کردن قوانین بین المللی بانکی مانند کامپلاینس یا کفایت سرمایه به راحتی نیست و در طول یک سال هم انجام نمی شود و به چندین سال زمان نیاز دارد.

این عضو هیات نمایندگان اتاق ایران افزود: صادرکنندگان می گویند با توجه به اختلاف تورمی که در داخل و خارج است نمی توانند کالای خود را صادر کنند. اگر فکر کنیم همین فردا که ارز یکسان سازی بشود بسیاری از مشکلات حل می شود، این فکر درست نیست. بسیاری از قوانین ما مانند قوانین کسب وکار مشکل دارند و باید اصلاح ساختار صورت گیرد و تنها یکی از مشکلات مسئله ارز است که باید در کنار مسائل دیگر حل شود.

لازمه جذب سرمایه گذاری خارجی

فریال مستوفی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران گفت: یکی از موضوعات اصلی ما یکسان سازی نرخ ارز است و با توجه به اینکه پیش بینی شده در برنامه ششم 50 میلیارد دلار جذب سرمایه داشته باشیم باید ببینیم آیا بدون یکسان سازی نرخ ارز انجام این کار ممکن است؟ سرمایه گذار پول خود را به کشور می آورد اما اینکه با چه نرخی پولش را خارج کند برای وی مهم است.

محسن حاجی بابا، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران با بیان اینکه در مجموعه بانک مرکزی بر روی یکسان سازی نرخ ارز اجماع نیست، گفت: وقتی 1200 هزار میلیارد تومان سپرده در بانک ها وجود دارد یکسان سازی ناموفق خوهد بود، چراکه این میزان پول اگر آزاد شود با دلار 10 هزارتومانی هم حریف آن نمی توان شد. وقتی سود 22 درصد به سپرده داده می شود، نمی توان ارز را یکسان سازی کرد. اول باید بانک مرکزی یک هماهنگی بین حجم و نرخ سود تسهیلات بانکی به وجود آورد.

اراده تک نرخی شدن ارز وجود ندارد

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با اشاره به اینکه همیشه در مورد یکسان سازی نرخ ارز صحبت کرده ایم، گفت: از زمان دولت دهم می شنویم که همه دولتمردان و دولت ها می گویند ارز تک نرخی می شود و قول آن را می دهند اما هیچ فرایندی هم برای تک نرخی شدن تعریف نمی کنند و همیشه بهانه هایی می آورند تا ارز تک نرخی نشود.

مهدی پور قاضی افزود: در این زمینه یک لابی قدرت وجود دارد که نمی تواند از این تفاوت نرخ و سودی که به دست می آورد بگذرد و شرایطی که عنوان می کنند همه بهانه است. مشکل این موارد نیست مشکل این است که اراده تک نرخی شدن ارز وجود ندارد.

نرخ ارز، واقعی شود

رئیس کنفدراسیون صادرات ایران با تأکید بر لزوم واقعی شدن نرخ ارز گفت: واقعی بودن نرخ ارز در کنار تک نرخی شدن باید دیده شود؛ در غیر این صورت به سرنوشت شکست تک نرخی کردن ارز در سال 72 منجر خواهد شد.

محمد لاهوتی افزود: صادرکنندگان هیچ گاه به دنبال افزایش نرخ ارز نیستند؛ بلکه مطالبه گر اجرای یک قانون مغفول هستند که در هیچ یک از دولت ها اجرانشده و از برنامه سوم تاکنون هم وجود داشته است؛ به نحوی که نرخ ارز، متناسب با افزایش تورم، تعیین شود.

وی معتقد است که وقتی نرخ ارز، متناسب با تورم افزایش نیابد، عملاً به تولید لطمه وارد می شود و فرصت رقابتی را از دست می دهد؛ درعین حال فرصت در اختیار واردات رسمی و غیررسمی و به خصوص قاچاق قرار می گیرد.

لاهوتی گفت: موضوع حمایت از صادرات مطرح است و افزایش نرخ ارز، مطرح نیست؛ چراکه افزایش نرخ ارز، افزایش صادرات را در پی ندارد؛ بلکه افزایش نرخ ارز متناسب با تورم، حفظ صادرات را در پی خواهد داشت؛ به این معنا که برای افزایش صادرات، مقدمات دیگری را نیز باید پیاده کرده و کارهای دیگری را انجام داد.

لاهوتی همچنین با اشاره به فرصت پیش آمده در بازار قطر برای ایران گفت: اکنون بازار قطر را به دلیل نداشتن سیستم بانکی، نمی توانیم در اختیار داشته باشیم؛ این در شرایطی است که نظام بانکی ایران تنها با چند بانک کوچک اروپایی رابطه برقرار کرده است که عملاً کاری را از پیش نمی برد؛ بنابراین تا زمانی که سیستم بانکی به شرایط عادی برنگردد و صادرکنندگان ارز را در حساب خود دریافت نکنند؛ نمی توانند از سیستم بانکی در مراودات خود استفاده کرده و ضرر این کار برای صادرکنندگان بیشتر از بانک مرکزی و دولت است؛ چراکه هزینه صرافی به مراتب بالاتر بوده و ریسک بیشتری دارد.

بازار ارزی در کشور نداریم

عضو هیات نمایندگان اتاق ایران بر مشخص کردن نظام ارزی در کشور تأکید کرد. زیتون نژاد گفت: باید مشخص کنیم نظام ارزی ما چیست؟ سه نوع نظام ارزی بیشتر در دنیا نداریم. شناور آزاد یا کنترلی یا شناور مدیریت شده و به نظر بنده ما در کشور تعریف درستی از نظام ارزی خود نداریم چراکه دولت در مقاطع مختلف به گونه های مختلف عمل می کند.

سید رضا زیتون نژاد موسویان افزود: ما به جای الزامات باید از چالش ها صحبت کنیم. یکی از چالش های مهم در این زمینه نقش 85 درصدی دولت در اقتصاد است که باید اصلاح شود. عرضه کننده و مصرف کننده بزرگ ارز در کشور دولت و یا مؤسسات دولتی و شبه دولتی هستند و درجایی که 70 درصد مصرف کننده و عرضه کننده خود دولت است اصلاً بازاری شکل نمی گیرد و دولت هر کاری که می خواهد انجام می دهد.

فاطمه شعبانی، عضو هیات رئیسه اتاق ایران و عراق با اشاره به بعضی از تجارب کار خود در این کشور گفت: چگونه است که در عراق بدون بیمه می توانند همه کالاها را وارد و خارج کنند و چطور است که با نداشتن سواد بانکی در مورد قوانین، نرخ ارزشان مشخص است و با بانک ها کار کنند. آیا آنجا اصلاح ساختار بانک انجام شده؟ آیا در آنجا سواد بانکی وجود دارد؟

شعبانی افزود: اما ما در ایران با این همه سطح سواد بانکی و تحصیلات و نیروی انسانی جوان برای انجام یکسان سازی نرخ ارز محتاج اصلاحات بانکی هستیم.

 هفته گذشته نشست بررسی الزامات و نتایج یکسان سازی نرخ ارز با حضور معاون ارزی بانک مرکزی توسط کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران برگزار شد.

معاون ارزی بانک مرکزی در این نشست با اشاره به برخی الزامات یکسان سازی نرخ ارز تأکید کرد که هنوز شرایط برای انجام یکسان سازی پایدار مهیا نیست و همچنین حفظ یکسان سازی از انجام آن مهم تر است.