محققان دانشگاه صنعتی امیرکبیر از نانوذرات اکسید مس به‌عنوان یک ماده رنگ‌زا جهت رنگرزی پارچه‌های پشمی استفاده کردند.
رنگرزی یکی از مراحل مهم در تولید منسوجات است. به‌طور کلی رنگ در دید اول تأثیر زیادی بر روی انتخاب خریدار دارد. ازاین‌رو، تلاش‌های زیادی برای بهبود کیفیت رنگرزی منسوجات مختلف انجام شده است.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، از جمله‌ی این تلاش‌ها می‌توان به فعالیت‌هایی در جهت افزایش ثبات رنگی منسوجات رنگ شده اشاره کرد. امروزه فناوری نانو به علت برخورداری از ویژگی‌های منحصربه‌فرد، کاربرد بسیاری در صنعت رنگرزی منسوجات یافته است.
دکتر مجید منتظر، مجری طرح با تأکید بر لزوم حفاظت از محیط زیست و جایگزینی مواد شیمیایی مضر با مواد دوست دار محیط‌زیست گفت: در جهان امروز نگاه ویژه‌ای برای جایگزینی مواد شیمیایی و همچنین کاهش مراحل فرایندهای شیمیایی از قبیل رنگرزی و تکمیل منسوجات به دلیل مسائل زیست‌محیطی و اقتصادی وجود دارد که در این پروژه نانوذرات اکسید مس با استفاده از یک روش ارزان و دوست دار محیط‌زیست سنتز شده است.
وی با بیان اینکه سپس از همین نانوذرات به‌منظور رنگرزی پارچه‌ی پشمی استفاده شد، اظهار کرد: نانوذرات اکسید مس علاوه بر اینکه موجب ایجاد طیف مختلفی از رنگ قهوه‌ای در پارچه می‌شود، خواصی دیگری نظیر ضد باکتری و ضد اشعه‌ی فرابنفش را نیز به پارچه القا می‌کند. مورد حائز اهمیت دیگر، ثبات رنگ در برابر شست‌وشو، مالش و نور است.
منتظر خاطر نشان کرد: به‌منظور سنتز نانوذرات اکسید مس از یک روش ارزان و دوست دار محیط‌زیست استفاده شده است؛ بدین منظور از خاکستر حاصل از سوختن برگ‌ها و ساقه‌های گیاه اشنان به‌عنوان ماده‌ی قلیایی برای احیای نمک مس استفاده شده است.
وی ادامه داد: در این پژوهش پس از سنتز نانوذرات اکسید مس بر روی پارچه پشمی، حضور این نانوذرات به کمک روش‌هایی نظیر پراش پرتوایکس، آنالیز عنصری و تصاویر میکروسکوپ الکترونی تأیید شده‌اند؛ سپس خواص القا شده به پشم از قبیل خواص ضد اشعه‌ی فرابنفش و ضد میکروب نیز مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. برای بررسی خواص رنگی نیز از دستگاه طیف نگار نوری استفاده شده است.
این محقق افزود: بر اساس نتایج حاصل‌شده، نمونه‌های رنگرزی شده توسط اکسید مس از خواص ضد باکتری نسبت به دو نوع باکتری گرم مثبت و گرم منفی به ترتیب به میزان ۹۴.۲ درصد و ۹۸ درصد برخوردار بودند.
وی با بیان اینکه این خاصیت پس از پنج بار شست و شوی پارچه نیز کماکان حفظ شده است، گفت: همچنین این پارچه‌ها از ۲۰.۵۷ تا ۸۶.۲۱ درصد خاصیت محافظت در برابر اشعه‌ی فرابنفش نیز برخوردار بوده‌اند.
به گفته وی، پارچه‌های رنگ‌شده به این روش از خواص ضدمیکروبی و ضد اشعه‌ی فرابنفش نیز برخوردارند. این روش آزمایشگاهی رنگرزی یک روش دوست دار محیط‌زیست و ارزان است.
این پژوهش حاصل تحقیقات علی بشیری رضایی-دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دکتر مجید منتظر ، عضو هیأت علمی دانشگاه امیرکبیر تهران و مشاوره دکتر مهناز محمودی راد، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است.
نتایج این کار در مجله Journal of Cleaner Production با ضریب ۵.۷۱۵ (جلد ۱۶۶، سال ۲۰۱۷، صفحات ۲۲۱ تا ۲۳۱ ) به چاپ رسیده است.