صباغان، همان رنگرزان هستند که با هنر و خلاقیت خود به نخ‌ها و پارچه‌ها رنگ و لعاب می‌بخشند.
در گذشته این حرفه در رسته مشاغل پررونق جای می‌گرفت، اما این روزها فعالان این حرفه حال و هوای خوبی را تجربه نمی‌کنند.کارشناسان اتحادیه صباغان و گلزنان بر این باورند که واردات بی‌رویه پوشاک، بر فعالیت و کسب‌وکار آنها تاثیر مستقیم گذاشته و کسادی بازار آنها را تشدید کرد زیرا واردات پوشاک، انگیزه تولید را کاهش داد و با کاهش تولید پوشاک بسیاری از واحدهای صباغی و گلزنی با نصف توان به فعالیت خود ادامه دادند و برخی دیگر نیز در این بازار تاب نیاوردند و ورشکسته شدند.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از پایگاه خبری گسترش، حال زنگ خطر برای فعالان این صنف به صدا درآمده است، از این‌رو مسئولان اجرایی باید با جدیت بیشتری در این زمینه ورود کنند و چاره‌ای برای پایان دادن به مشکلات تولیدکنندگان پیدا کنند، زیرا اگر چرخ‌های تولید در یک کشور نچرخد، آن اقتصاد خیلی زود به‌ورطه نابودی خواهد رفت.
رئیس اتحادیه صباغان و گلزنان می‌گوید: صباغ نام عربی رنگ‌زنی یا رنگرزی است و در واقع این صباغان هستند که با هنر و خلاقیت خود و یا با کمک شابلون نقش و نگار بر پارچه می‌زنند. گلزنان نیز بیشتر در بخش طراحی فعال هستند. شاید به جرات بتوان گفت خانم‌ها بیشتر در این حوزه فعال هستند، زیرا این کار به هنر و دقت زیادی نیاز دارد.
حسن سلیمی در پاسخ به این پرسش که بیشتر طرح‌ها به‌صورت دستی و یا چاپی انجام می‌شود، می‌گوید: نخست گلزنان به‌صورت دستی نقش را روی پارچه طراحی می‌کردند، اما با پیشرفت فناوری کم‌کم تعداد کارگران در کارگاه‌ها کاهش یافت و ماشین‌آلات جای آنها را گرفتند.
وی درباره رونق فعالیت صباغان بیان می‌کند: رکود فعلی بازار باعث کسادی کسب‌وکار فعالان این حوزه شده، اما متاسفانه این رکود در سال ۹۶ بیش از سال‌های گذشته تشدید شد. باید به جرات بگویم که این روزها روزهای رونق چک‌های برگشتی در بازار صباغان است. خرید و فروش در صنف ما آنقدر کاهش پیدا کرده که تولیدکنندگان از عهده تعهدات مالی خود برنمی‌آیند.
این مسئول صنفی در پاسخ به این پرسش که کسادی بازار پوشاک چه تاثیری بر فعالیت صباغان گذاشته، بیان می‌کند: رونق حرفه صباغان، ارتباط نزدیکی به بازار پوشاک دارد، از این‌رو خواب این صنعت بر کسادی حرفه ما دامن زده است. متاسفانه هر روز شاهد تعطیلی یک واحد تولیدی هستیم. این زنگ خطر به‌صدا درآمده و لازم است مسئولان با جدیت بیشتری برای پایان دادن به مشکلات صنعت پوشاک ورود کنند.
سلیمی با اشاره به بالا بودن نرخ تمام‌شده تولیدات ایرانی می‌گوید: تولیدکننده‌های کشور ترکیه علاوه بر استفاده از مواد اولیه مرغوب، بر کالاهای خود نرخ‌های متعادل درج می‌کنند. همین مسئله باعث شده انحصار بازار بسیاری از کشورهای همسایه خود را در دست بگیرند. این در حالی است که تولیدکنندگان ایران به دلیل بالا بودن نرخ کارگر و مواد اولیه نمی‌توانند نرخ‌ها را رقابتی کنند.
وی با بیان اینکه سربلندی یک کشور به تولید و صنعت آن وابسته است، می‌گوید: بیشترین تعداد کارگران و مهندسان در صنعت نساجی فعالیت می‌کنند. اما همان‌گونه که اشاره کردم، این روزها، روزهای رونق فعالان این صنف نیست. تا ۵ سال پیش کیفیت تولیدات بسیاری از نساجان ایرانی با همتایان اروپایی برابری می‌کرد، اما متاسفانه برخی سیاست‌های غلط باعث شد از استانداردهای جهانی فاصله بگیریم. به گفته این فعال اقتصادی درحال‌حاضر پنبه کیلویی ۳۷ هزار تومان است و بالا بودن نرخ پنبه باعث شد بسیاری از تولیدکنندگان به‌جای استفاده از پنبه برای تولید پارچه به‌سراغ مواد اولیه بی‌کیفیت بروند.
تعصبی به کالای ایرانی نداریم
سلیمی در پاسخ به این پرسش که صباغان از چه زمانی وارد مرحله تولید می‌شوند، بیان می‌کند: ابتدا پنبه در کارخانه‌های ریسندگی تبدیل به نخ می‌شود، سپس نخ را به پارچه خام تبدیل می‌کنند. از این مرحله به بعد صباغان وارد مرحله تولید می‌شوند و روی پارچه نقش و نگار حک می‌کنند. به عبارت دیگر کار تکمیل پارچه از سوی صباغان و گلزنان انجام می‌شود و آنها مهم‌ترین نقش را در فرآیند تولید پارچه برعهده دارند.
وی با بیان اینکه مردم ایران نسبت‌به کالاهای ایرانی اطلاعات کافی ندارند، بیان می‌کند: در بسیاری از مواقع استاندارد کالاهای ایرانی با اجناس مشابه خارجی برابری می‌کند، اما متاسفانه در این زمینه فرهنگ‌سازی نکردیم. به همین دلیل خریداران نسبت‌به خرید کالای ایرانی تعصب ندارند و مشاهده شده که در اصلی‌ترین بازار تهران کمتر فروشگاهی اقدام به عرضه پوشاک ایرانی می‌کند. این نکته بهترین گواه برای اثبات این ادعا است که ما برای مصرف کالای ایرانی برنامه‌ریزی لازم را نکردیم.
تازه‌کارها و شکست نرخ
به گفته این مسئول صنفی کار گلزنی یک کسب‌وکار بسیار پیچیده و فنی است که نیاز به مهارت‌های خاصی دارد، اما ورود افراد تازه‌کار و غیرحرفه‌ای برخی مشکلات و دشواری‌ها را برای اعضای ما ایجاد کرده است. یکی از مشکلات شکستن قیمت‌ها از سوی این افراد است.
سلیمی در ادامه بیان می‌کند: برخی مواد اولیه مورد نیاز این شغل وارداتی است و برخی دیگر از سوی تولیدکنندگان داخلی تولید می‌شود. مواد اولیه مورد نیاز این صنف به‌طور عمده از کشورهای چین، ترکیه، آلمان و سوئیس وارد می‌شوند. همان‌گونه که اشاره کردم بسیاری از کارگاه‌ها دیگر با دست اقدام به گلزنی بر پارچه نمی‌کنند و ماشین‌ها جایگزین انسان‌ها شده‌اند. نرخ این ماشین‌آلات با توجه به کیفیت و کارایی‌شان بین ۴۵ تا ۱۵۰میلیون تومان است.
این فعال اقتصادی درباره پیشینه فعالیت اتحادیه صباغان و گلزنان می‌گوید: در سال ۳۲ تعدادی از هنرمندان اصفهانی به تهران آمدند و فعالیت خود را آغاز کردند. در آن زمان به‌طور تقریبی ۳۰۰ واحد به‌صورت جوازدار فعالیت خود را آغاز کردند. هم‌اکنون نیز حدود ۳۷۰ عضو زیرمجموعه اتحادیه ما فعالیت می‌کنند. البته ما با مشکل فعالیت اعضای بدون مجوز نیز درگیر هستیم.
اتحادیه تنها مرجع صدور پروانه کسب‌وکار
همچنین علیرضا خواجوی، عضو هیات‌مدیره اتحادیه صباغان و گلزنان می‌گوید: کار صباغان رنگرزی و دکور پارچه است؛ آنها پارچه‌های خام را رنگ کرده و در بازار عرضه می‌کنند. البته برخی از اعضای ما با تیکه‌زنی، پارچه را طراحی می‌کنند.
این مسئول صنفی در پاسخ به این پرسش که برای آغاز فعالیت در این رسته چه میزان سرمایه نیاز است، بیان می‌کند: میزان سرمایه اولیه برای شروع کار در این حرفه بسته به نوع کاری که می‌خواهید انجام دهید متفاوت است. سرمایه اولیه برای شروع کار در یک سطح سنتی حدود ۴۰میلیون تومان و در نوع مدرن دست‌کم ۱۵۰میلیون تومان است. البته باید در نظر داشته باشید که هزینه اجاره مکان از میزان سرمایه اولیه تعریف‌شده جداست و باید برای اجاره مکان سرمایه جدا کنار بگذاریم.
وی با اشاره به پراکندگی بازار افرادی که اقدام به ارائه خدمات چاپ و رنگرزی می‌کنند، می‌گوید: بورس مشخصی نمی‌توان برای فعالان این کسب‌وکار معرفی کرد.
اعضای اتحادیه صباغان در همه جای تهران پراکنده‌اند. فعالان این بخش در بهارستان، جمهوری، بازار تهران و... مشغول فعالیت هستند. به گفته این فعال اقتصادی اگر شخصی خواهان دریافت مجوز برای آغاز فعالیت است، باید به اتحادیه صباغان و گلزنان مراجعه کند، زیرا این اتحادیه تنها مرجع شناخته‌شده برای صدور پروانه کسب است.
بی‌توجهی به تولید در دولت نهم و دهم
این مسئول صنفی در پاسخ به این پرسش که آیا فعالیت صباغان روزهای پررونقی را سپری می‌کند، بیان می‌کند: در همه جای دنیا صنف پوشاک سهم قابل توجهی در تولید غیرنفتی دارد، اما متاسفانه در کشور ما به این مهم کمتر توجه می‌کنند. به نظر من ریشه این بی‌توجهی به سیاست‌های دولت‌های نهم و دهم بازمی‌گردد؛ در آن زمان گرایش به سمت واردات زیاد شد، زیرا با واردات دیگر لازم نبود تولیدکنندگان هزینه مالیات، حقوق کارگران و... را پرداخت کنند.
به گفته وی واردات به مذاق بسیاری خوش آمد و انگیزه تولید را از بسیاری از تولیدکنندگان سلب کرد. آنها نیز به‌جای اینکه سرمایه خود را در بخش تولید صرف کنند، آن را در بانک‌ها سرمایه‌گذاری و سود آن را دریافت کردند. اینچنین بود که خواسته یا ناخواسته به تولید و اقتصاد ملی ضربه سختی وارد کردیم.
سخن آخر
صنعت پوشاک، جزو صنایع مادر است و حرفه‌ها و مشاغل زیادی وابسته به این صنعت است. رکود حاکم بر کسب‌وکار تولیدکنندگان پوشاک بر فعالیت مشاغلی چون صباغان و رنگرزان، تاثیر مستقیم گذاشت و باعث شد فعالان این حرفه روزهای خوشی را تجربه نکنند.
به گفته کارشناسان اتحادیه صباغان و رنگزنان ریشه رکود فعلی حاکم بر بازار را باید در عملکرد دولت‌های نهم و دهم جست‌وجو کرد. متاسفانه در آن زمان این ذهنیت ایجاد شد که هزینه واردات به مراتب کمتر از تولید است، پس بهتر است تولیدکنندگان به‌جای اینکه به خود زحمت تولید بدهند، با هزینه کمتر و سود بیشتر کالا وارد کشور کردند.
یکی از پیامدهای این باور این بود که تولید جایگاه خود را در جامعه از دست داد و کالا در حجم قابل توجهی وارد کشور شد، اما اگر خواهان پویایی اقتصادی هستیم، لازم است با جدیت بیشتری برای رفع موانع تولید اقدام کنیم.