انواع محصولات پنبه‌ای، فرآیند تأمین مواد اولیه و تولید (ریسندگی، بافندگی، رنگرزی، چاپ)، کیفیت و قیمت، خدمات پس از فروش از جمله محورهای موضوعی برنامه رادیویی «کالای ایرانی» کاری از گروه صنعت و بازرگانی بود که با حضور مهندس محمدجعفر شهلایی‌نژاد-عضو هیأت مدیره انجمن نساجی ایران- مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
یکی از تولیدکنندگان محصولات پنبه‌ای در گزارش میدانی برنامه کالای ایرانی ابراز داشت: افزایش قیمت نخ‌های پنبه نسبت به سایر نخ‌ها موجب بالا رفتن قیمت تمام شده محصولات میشود به همین دلیل اغلب تولیدکنندگان به سمت استفاده از نخ‌های پلی‌استر حرکت کرده‌اند که قیمت تمام شده آن به مراتب پایین‌تر از نخ پنبه‌ای است در نتیجه مصرف‌کننده به دلیل قیمت ارزان، از نخ‌های باکیفیت پایین‌تر استقبال می‌کند در حالی‌که هیچ الیافی کیفیت مطلوب پنبه را ندارد.
به گزارش سرویس خبر و گزارش نساجی امروز، مهندس محمدجعفر شهلایی‌نژاد-عضو هیأت مدیره انجمن نساجی ایران- در برنامه رادیویی کالای ایرانی عنوان داشت: در حال حاضر پنبه یکی از مهم‌ترین الیاف مصرفی دنیا محسوب میشود و در تولید پوشاک برخی رده‌های سنی در اروپا، استفاده از الیافی به جز پنبه ممنوع می‌باشد.
وی یادآور شد: پنبه براساس طول الیاف و ظرافت انواع مختلفی دارد. هر اندازه طول الیاف بلندتر باشد ظرافت آن نیز بیشتر است و طبعاً به تولید نخ باکیفیت‌تر و ظریف‌تر منجر خواهد شد.
مهندس شهلایی ادامه داد: تنها الیاف طبیعی، پنبه و پشم هستند و سپس الیاف بشرساخت شبیه پنبه که از چوب تهیه می‌شوند، سایر الیاف، پلیمری هستند که اصولاً به‌صورت مستقیم با پوست بدن انسان سازگاری خوبی ندارند و حتی برخی افراد به آن حساسیت دارند.
به گفته عضو هیأت مدیره انجمن صنایع نساجی ایران، تولید پنبه در کشور ما اندک است در حالی‌که طی سال‌های 1352 و 1352 حجم تولید پنبه در ایران به رقم 250 هزار تن رسیده بود. پس از انقلاب، تجربه تولید 180 هزار تن و 150 هزارتن پنبه را نیز داشتیم اما به مرور زمان تولید پنبه در کشور کاهش یافت.
وی دلیل اصلی کاهش تولید پنبه در ایران را عدم تشویق کشاورزان به کشت پنبه عنوان کرد و گفت: در کشورهایی مانند آمریکا و اسپانیا، پنبه به‌عنوان یک کالای استراتژیک محسوب میشود و یارانه پنبه به کشاورز اختصاص پیدا می‌کند؛ هرچند درکشور ما پنبه به‌عنوان یکی از هشت کالای اقتصاد مقاومتی شناخته میشود اما متأسفانه در عمل نه تنها حمایتی از کشاورز پنبه‌کار صورت نمی‌گیرد بلکه اختصاص یارانه به کشت دانه‌های روغنی، موجب تشویق کشاورزان به کشت این اقلام شده است.
مهندس شهلایی تصریح کرد: 15 سالی است که وزارت جهاد کشاورزی (به دلایلی) ، صنعتگران نساجی را ملزم به واردات پنبه از کشورهای آسیای میانه (به خصوص ازبکستان) کرده در حالی‌که حجم تولید پنبه در این کشور حدود 800-700 هزارتن می‌باشد و طبق اعلام دولت ازبکستان تا سال 2020 حداقل باید 60 درصد پنبه تولیدی به کالای با ارزش افزوده بیشتر تبدیل شود؛ به همین دلیل در حال حاضر قیمت پنبه صادراتی خود را افزایش و حجم صادرات را کاهش داده‌اند.
وی ضمن بیان این مطلب که سیاست‌های کشاورزی ما در بخش پنبه منطبق با نیاز صنعت نساجی نیست، تأکید کرد: برای مثال گندمی که دولت از کشاورز خریداری می‌کند، به‌مراتب گران‌تر از قیمت‌های بین‌المللی است اما می‌توان درصد اندکی از این مبلغ کلان به پنبه اختصاص یابد تا مشکل تولید پنبه مرتفع شود.
عضو هیأت مدیره انجمن صنایع نساجی ایران، عدم حمایت از پنبه‌کاران و کوچک بودن زمین کشاورزان و مباحث مربوط به خرده مالکیت را از مهم‌ترین مشکلات کشت پنبه دانست و گفت: مافیای پنبه در شرایطی سود می‌برد که زیان کشاورز را به همراه دارد. سود به این معنی است که پنبه با قیمت مناسب از کشاورز خریداری و با قیمت منطقی به متقاضیان فروخته شود اما متأسفانه در کشور ما این چرخه معیوب است.
مهندس شهلایی اذعان داشت: بسیاری از کالاهای باکیفیت موجود در بازار تولید داخل است اما به دلیل فرهنگ استقبال از کالای خارجی، تحت عنوان محصول خارجی فروخته می‌شوند. البته تولیدکنندگانی هم وجود دارند که با افتخار برچسب ساخت ایران را به روی محصولات خود نصب می‌کنند و مردم نیز با کیفیت بالای آنها آشنا شده‌اند اما تبلیغات در کشور ما بسیار گران است و تولیدکنندگان ایرانی از نظر مالی، امکان تبلیغات بلندمدت را ندارند.
وی سپس به واحد تولیدی خود اشاره کرد و گفت: صد درصد تولیدات ما (جوراب) به ایتالیا صادر می‌شد اما متأسفانه به دلیل مسائل مربوط به هولوکاست، صادرات متوقف شد و علی‌رغم کیفیت بسیار بالای محصولات از ادامه صادرات بازماندیم.
این صنعتگر نساجی اضافه کرد: قیمت تمام شده محصولات ما بالا نیست و مجموع عواملی که در قیمت تمام شده به تولیدکننده داخلی تحمیل میشود (مانند سهم بالای کارفرما در بیمه‌های تأمین اجتماعی و ...) ؛ قیمت محصولات را بالا می‌برند.
در بخشی از برنامه کالای ایرانی، مصاحبه‌ای با یکی از تولیدکنندگان سابق محصولات پنبه‌ای انجام شد. وی بیان داشت: کیفیت نخ‌های پنبه‌ای کشور بسیار پایین است، واردات نخ‌های خارجی هم چندان زیاد نیست به خصوص در بخش تولید پلیور زمستانی که الیاف اکرلیک در آن استفاده میشود، قبلاً از ترکیه وارد می‌شد و رقابت بین شرکت‌ها وجود داشت و کیفیت نخ‌های تولیدی خوب بود اما پس از کاهش واردات نخ، تعداد محدود شرکت‌های تولیدکننده نخ اکرلیک در کشور ابتدا مواد اولیه مورد نیاز خود را از آلمان و سپس ترکیه تهیه می‌کردند اما به دلیل توقف تدریجی روند واردات، کیفیت نخ‌های تولیدی بسیار پایین آمده است.
این تولیدکننده ادامه داد: در بازار تهران، انبوه اجناس چینی مشاهده میشود و تولیدکننده ایرانی اگر بخواهد مشابه آن را تولید کند، سه برابر قیمت کالای چینی در می‌آید در این شرایط چگونه قادر به فروش محصولات داخلی خواهیم بود؟!
مهندس شهلایی در این زمینه عنوان داشت: نوع تولید و مصرف اکرلیک بسیار متفاوت‌تر از پنبه است. بیش از 23 کارخانه تولید اکرلیک در کشور وجود دارد که از تمام آنها بازدید به عمل آورده‌ام. ظرفیت تولید کشور در این بخش 20 درصد نیاز کشور را تأمین می‌کند و بخش عمده آن وارداتی است.
به گفته وی، 75-70 درصد قیمت تمام شده نخ پنبه‌ای، مواد اولیه است، متأسفانه وزارت جهاد کشاورزی 10 درصد تعرفه گمرکی پنبه وضع کرده در حالی‌که هیچ کشوری به روی مواد اولیه پایه تعرفه گمرکی وضع نمی‌کند.
مهندس شهلایی، بهترین نوع پنبه را «پنبه دست‌چین شده» عنوان کرد و گفت: برداشت پنبه توسط کمباین باعث خرد شدن ساقه‌های پنبه و افزایش ضایعات محصول میشود؛ ضمن این‌که قیمت پنبه ایران بالا نیست بلکه مقدار آن کم می‌باشد. همچنین باید توجه کنیم میزان دریافتی پنبه در هکتار کشور ما به دلیل نوع بذر، سم و ... بسیار پایین است.
یک فعال بازرگانی طی تماس تلفنی با برنامه کالای ایرانی عنوان داشت: مدتی پیش برای صادرات محصول شیمیایی به چندین شرکت و کارخانه مراجعه نمودم منتها این کارخانه‌ها حتی یک کاتالوگ به زبان انگلیسی نداشتند تا بیانگر توانمندی‌ها و مشخصات محصولاتشان باشد و بتوانیم به بازاریابی برای آنان بپردازیم. برای موفقیت در مقیاس جهانی باید معیارهای بین‌المللی رعایت شود.
مهندس شهلایی در این مورد هم ابراز داشت: اگر ایشان تصمیم به بازاریابی و صادرات تولیدات ایرانی دارند پس وظیفه تهیه کاتالوگ با خود ایشان است زیرا کارخانه تولید الیاف، کاتالوگ خاصی ندارد و طبق استاندارد تولید می‌کند. برای مثال الیاف پلی‌استر، مشخصات و ویژگی‌های فنی مشخص و استانداردی دارد و مانند پوشاک، جوراب، لباس زیر و ... نیازی به کاتالوگ و نمایش نمونه محصولات ندارد.
عضو هیأت مدیره انجمن صنایع نساجی ایران در پایان این مصاحبه رادیویی ابراز داشت: استفاده از پنبه برای سلامت جامعه، اجباری است و در صورت مساعدت و حمایت وزارت جهاد کشاورزی، مشکل قیمت بالای آن رفع خواهد شد؛ ضمن این‌که واردات پنبه امری مذموم نیست و حتی کشوری مانند چین به واردات پنبه نیز می‌پردازد. در حال حاضر میزان تولید پنبه در کشور 35 هزارتن است در حالی‌که طی سال‌های تحریم نفت به صادرات پنبه (طلای سفید) می‌پرداختیم.