بزرگ‌ترین نقش‌آفرینان تجارت جهان

در گزارش سال ۲۰۱۷ طیف گسترده‌ای از آمارهای تجارت بین‌الملل، سرمایه‌گذاری، معیارهای توسعه‌ای، روندهای اقتصادی، جمعیت و حمل‌ونقل دریایی گردآوری شده است. براساس این گزارش، اقتصاد ایران در سال ۲۰۱۶ در مجموع حجم صادرات کالا و خدمات ۲/ ۷۹ میلیارد دلاری را تجربه کرد.

به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از دنیای اقتصاد ، حدود ۶۹ میلیارد دلار از این صادرات مربوط به کالاها و مابقی در رابطه با صادرات خدمات بوده است. از طرفی حجم واردات کالا و خدمات کشور در سال ۲۰۱۶ حدود ۷/ ۵۴ میلیارد دلار برآورد شده که ۴۰ میلیارد دلار از آن مربوط به صادرات کالاها بوده است.

در مجموع در این سال تراز حساب جاری مثبت کشور بیش از ۲۳ میلیارد دلار بوده است. به گزارش این نهاد، در سال ۲۰۱۶ جریان ورودی «سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی» ایران بیش از ۳ هزار و ۳۰۰ میلیون دلار و جریان ورودی «سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی» تنها ۱۰۴ میلیون دلار بوده است.

در این گزارش برخی از آمارهای اقتصاد کلان کشورها نیز ارائه شده است. در این رابطه سرانه تولید ناخالص داخلی کشور درسال ۲۰۱۶ حدود ۵۲۷۶ دلار اندازه‌گیری شده، درحالی‌که در این سال نرخ رشد ۳/ ۴ درصدی برای اقتصاد ایران برآورد شده است. یکی دیگر از آمارهای ارائه شده در این گزارش مربوط به نرخ تورم است که براساس آن در سال ۲۰۱۶ نرخ تورم ایران ۶/ ۸ درصد بوده است.

وضعیت تجارت کالا و خدمات در سال ۲۰۱۶

 براساس گزارش جدید «کنفرانس تجارت و توسعه ملل متحد» که تحت عنوان «کتاب راهنمای آمارهای ۲۰۱۷» منتشر شده است، تجارت کالا در سال ۲۰۱۶ برای دومین سال متوالی کاهش یافت. بر این اساس، صادرات کالا در جهان در سال ۲۰۱۶ با کاهشی ۵۰۲ میلیارد دلاری (۳ درصدی) نسبت به سال ۲۰۱۵، به سطح ۱۶ هزار میلیارد دلار رسید.

این میزان کمتر از حجم صادرات کالا جهان در سال ۲۰۰۸ و در زمان بحران مالی است (در سال ۲۰۰۸ حجم صادرات کالا ۱/ ۱۶ هزار میلیارد دلار بود). در این میان چین با حجم صادرات ۱/ ۲ هزار میلیارد دلار، ایالات‌متحده آمریکا با ۵/ ۱ هزار میلیارد دلار و آلمان با ۳/ ۱ هزار میلیارد دلار بزرگ‌ترین اقتصادهای صادرکننده جهان در سال ۲۰۱۶ بوده‌اند. این سه کشور در مجموع ۳۰ درصد از کل حجم صادرات جهان را در اختیار داشته‌اند.

در این سال به‌طور کلی صادرات جهانی تحت سلطه اقتصادهای پیشرفته بود. گرچه یکی از دلایل اصلی کاهش حجم تجارت جهان در سال ۲۰۱۶، کاهش صادرات اقتصادهای درحال گذار بوده است؛ اما به‌دلیل کاهش شدید حجم واردات، تراز تجاری این کشورهای در سال‌های اخیر بهبود یافته است. در سال ۲۰۱۶، حجم واردات کالا جهان به ۱۵/ ۱۶ هزار میلیارد دلار رسید و کسری تجاری منفی ۱۶۴ میلیون دلاری را ایجاد کرد.

به گزارش «آنکتاد» بخش عمده تجارت کالا جهان بین قاره‌ها بوده است. در سال ۲۰۱۶ بخش عمده تجارت کالا جهان بین سه کشور چین، آمریکا و آلمان بود. واردات میان این سه کشور در مجموع بالغ بر ۶ درصد از حجم واردات جهان را تشکیل داد.

در سال ۲۰۱۶ بیش از دوسوم اروپایی‌ها و در آسیا بیش از نیمی از صادرکنندگان با شرکای تجاری منطقه‌ای خود دادوستد داشتند. براساس نوع کالا نیز اقتصادهای جهان در گروه‌های کالایی متفاوتی تخصص یافته‌اند. در سال ۲۰۱۶، بسیاری از اقتصادهای توسعه‌یافته و کشورهای درحال توسعه شرق و جنوب آسیا به تولید کالاهای صادراتی مبادرت ورزیدند. بسیاری از اقتصادهای درحال گذار و درحال توسعه غرب آسیا و شمال و مرکز آفریقا نیز به تولید محصولات سوختی وابسته بوده‌اند. 

یکی دیگر از آمارهای ارائه‌شده در گزارش جدید «آنکتاد»، مربوط به تجارت خدمات است. به گزارش این نهاد حجم صادرات خدمات جهان در سال ۲۰۱۶ به ۹/ ۴ هزار میلیارد دلار رسید (یک‌سوم ارزش صادرات کالاها). بنابراین پس از یک دوره بهبود طی سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۴، تجارت خدمات جهان برای دو سال متوالی وضعیت رکودی را تجربه کرد. بخش عمده تجارت خدمات جهان از کشورهای توسعه‌یافته بوده است. این کشورها در مجموع مسوول بیش از دوسوم صادرات خدمات جهان بوده‌اند. البته چند کشور درحال توسعه آسیایی نیز در این زمینه عملکرد خوبی داشته‌اند. در سال ۲۰۱۶، آمریکا با فروش بین‌المللی بیش از ۷۵۲ میلیارد دلار (۱۵ درصد از کل حجم صادرات جهان)، بزرگ‌ترین صادرکننده خدمات جهان بود.

پس از آمریکا چهار اقتصاد عضو اتحادیه اروپا در مجموع یک‌پنجم از بازار خدمات جهان را در اختیار داشتند. در میان کشورهای درحال توسعه، اصلی‌ترین صادرکنندگان خدمات از کشورهای آسیایی بودند. در این رابطه چین با ۲۰۸ میلیارد دلار و هند با ۱۶۲ میلیارد دلار، بزرگ‌ترین اقتصادهای درحال توسعه صادرکننده خدمات بودند.

در سال ۲۰۱۶، حجم واردات خدمات جهان کمتر از صادرات و ۸/ ۴ هزار میلیارد دلار بود. طی پنج سال اخیر، صادرات خدمات مربوط به حمل‌ونقل، مسافرت، کالا و سایر خدمات، تغییرات گسترده‌ای در مناطق مختلف جهان داشته است. به‌عنوان مثال صادرات خدمات مسافرتی در آمریکای شمالی، لاتین و آسیا افزایش چشمگیری داشته؛ درحالی‌ که در آفریقا و اروپا کاهش یافته است.

روندهای اقتصادی

براساس گزارش جدید «آنکتاد»، در سال ۲۰۱۶ رشد اقتصادی جهان همچنان ضعیف بود. از سال ۲۰۱۱، اقتصاد جهانی به‌طور میانگین رشدی ۴/ ۲ درصدی را تجربه کرد. این مقدار میانگین در دوره قبل از بحران مالی ۲۰۰۸، در حدود ۳/ ۳درصد بود. در سال ۲۰۱۶ اما رشد اقتصاد جهان با کاهشی چشمگیر به ۲/ ۲ درصد رسید.

سرانه تولید ناخالص داخلی در میان کشورهای جهان نیز بسیار متفاوت است. در سال ۲۰۱۶، تولید سرانه در عمده اقتصادهای توسعه‌یافته بیش از ۳۰ هزار دلار بود.

در مقایسه اما اکثر کشورهای درحال توسعه جنوب و شرق آفریقا و جنوب‌شرقی آسیا (و البته اقتصادهای کمتر توسعه یافته) تولید سرانه کمتر از هزار دلار داشته‌اند.  جریان ورودی «سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی» پس از افزایشی چشمگیر در سال گذشته، درسال ۲۰۱۶ با کاهشی ۲ درصدی به ۷۵/ ۱ هزار میلیارد دلار رسید.

بسیاری از کشورهای درحال توسعه و اقتصادهای اروپایی در سال ۲۰۱۶ جریان ورودی «سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی» اندکی داشتند. در این سال اما آمریکا با ۳۹۱ میلیارد دلار، انگلیس با ۲۵۴ میلیارد دلار و چین با ۱۳۴ میلیارد دلار بزرگ‌ترین پذیرندگان جریان ورودی «سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی» در جهان بودند. 

به گزارش «آنکتاد»، از دهه ۱۹۶۰ میلادی، نرخ رشد جمعیت جهان کاهشی بوده است. در سال ۱۹۶۰ جمعیت جهان رشدی ۱/ ۲ درصدی را تجربه کرده بود. درحال‌حاضر اما نرخ رشد جمعیت جهان در سطح ۱/ ۱ درصد قرار دارد. پیش‌بینی می‌شود این نرخ با کاهشی بیشتر، تا سال ۲۰۵۰ به ۵/ ۰درصد برسد.