با وجود اینکه صادرات فرش ایران به صورت مختصر با چند سال گذشته تفاوت کرده است، ولی به صورت کلی با سال‌های اوج فاصله بسیار زیادی دارد.
وضعیت صادرات فرش تفاوت چندانی نکرده و تنها مختصری نسبت به سال گذشته افزایش داشته است که آن هم به خاطر صادرات به آمریکاست که حدود ۷۰ تا ۸۰ میلیون دلار است.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از کسب و کار ، در حال حاضر مسئولان کشور از جمله مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت فعلی و قبلی هیچ‌کدام اعتقادی به فرش نداشته و ندارند و این در شرایطی است که فرش مانند بیمار ضعیف و نحیفی است که اگر بخواهد سلامت خودش را به دست بیاورد و دوباره راه بیفتد، کمک‌های اساسی می‌خواهد و باید رسیدگی و حمایت‌های جدی از آن شود؛ منتها برای این اتفاق باید اول به این نتیجه برسند که فرش به درد اقتصادی کشور می‌خورد و می‌تواند اشتغالزایی ایجاد کند و صادرات گسترده‌ای داشته باشد.
در حوزه فرش علاوه بر اینکه در این صنعت پتانسیل‌های بالایی برای اشتغالزایی جدید وجود دارد نکته مهم از بین نرفتن میزان زیادی از اشتغال کنونی است. من به عنوان فعال این حوزه و کسی که در متن این کار است، می‌بینم که هر روز بر تعداد بافنده‌هایی که بیکار می‌شوند، افزوده می‌شود و دائم بافنده‌ها تماس می‌گیرند و کار جدید می‌خواهند، ولی سفارش وجود ندارد و شاهدیم که کارگاه‌های بافت هر روز تعطیل می‌شوند، اما چون در بازارهای صادراتی مشکلات بسیاری داریم، کار گره خورده است.
فرش‌های گران‌قیمت و هنری خریدار خاص خود را دارند
مجتبی عراقچی، رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف:
بازار داخلی فرش در حال حاضر در رکودی وحشتناک قرار دارد. علت اصلی این موضوع هم آن است که صادرات ما در رکود است. شاید بتوان گفت که حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد از فرش‌های دستباف در نهایت صادر می‌شوند، یعنی حتی اگر افراد برای استفاده در منزل هم فرش دستباف تهیه کنند در نهایت پس از مدتی نمی‌توان با فرش کهنه‌شده کاری کرد و راهی نمی‌ماند جز صادرات آن.
حال اگر بازار صادرات هم کساد باشد نتیجه آن می‌شود که بازار داخلی نیز درگیر رکود شود. قیمت بالا و گرانی مهم‌ترین عامل این اتفاق است. عدم افزایش نرخ ارز همگام با تورم سال‌های اخیر از یک سو واز سوی دیگر افزایش هرساله حقوق کارمندان از سوی دولت موجب می‌شود سایرین نیز انتظار افزایش حقوق داشته باشند.
بر همین اساس بافنده‌های ایرانی در طول سال‌های گذشته همواره حقوق بیشتری را مطالبه کرده‌اند که در نهایت میزان این دستمزدها به گونه‌ای بوده که امکان رقابت با کشورهایی مانند هند، افغانستان یا چین وجود ندارد، چراکه دستمزد کارگران در این کشورها به مراتب کمتر است و به عنوان مثال در کشوری مانند هند کارگران به ازای یک وعده نهار از صبح تا غروب فرش می‌بافند.
آنچه در بازارهای جهانی بر سر آن رقابت می‌شود فرش‌های تجاری است، اما فرش دستباف یک هنرصنعت است و در زمینه هنری فرش ایرانی در دنیا حرف اول را می‌زند و رقیبان ما نمی‌توانند نمونه‌ای مانند آن را تولید کنند، اما با این وجود باید توجه داشت فروش فرش در کشورهای خارجی تا حد زیادی به نمونه‌های تجاری مربوط می‌شود که در این زمینه اغلب افراد به دنبال کالای ارزان‌تر هستند.
البته اگر مالیات از بخش فروش فرش برداشته شود، سرمایه‌ای که وارد مشاغل کاذب و بخش غیرمولد شده راهی صنعت فرش می‌شود. طبق سیاست‌گذاری‌های صورت‌گرفته و مصوبات مجلس شورای اسلامی تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش‌های ایرانی از مالیات معاف شده‌اند و تنها در این حوزه فروشندگان فرش هستند که ملزم به پرداخت مالیات می‌شوند.
حال در نظر بگیرید یک فروشنده باید فرش دستباف را از تولیدکننده‌ای که مالیات پرداخت نمی‌کند خریده و به صادرکننده‌ای که او هم از مالیات معاف شده، بفروشد و برای این کالا مالیات بپردازد. این روند در سال‌های گذشته باعث شده فروشندگان فرش دستباف با مشکلات متعدد مواجه شده و براساس کسادی بازار در موارد متعدد کار خود را تعطیل کنند.
درخواست این است که با توجه به اشتغالزایی موجود در این بخش و کار کردن حدود 2 میلیون بافنده در صنعت فرش بخش فروشندگان را نیز از مالیات معاف کنند. همچنین اکنون رقم مربوط به یارانه خانوار آنگونه نیست که بتواند هزینه‌ها را پوشش دهد. با این وجود در اکثر موارد قالی‌بافی شغل ثانویه افراد محسوب می‌شود و با توجه به اینکه در سال‌های گذشته وضعیت فروش راکد بوده به این بخش آسیب‌های جدی وارد شده است.
در فرش‌های صنعتی تجاری ۸۰ درصد هزینه‌های یک فرش به دستمزد کارگران آن مربوط می‌شود که شاید در فرش‌های اعلا کمی این رقم کمتر شود، اما در نهایت تنها حدود ۲۰ درصد هزینه یک فرش به مواد آن مربوط می‌شود. حال با این هزینه‌هایی که بابت دستمزد دریافت می‌شود آیا می‌توان قیمت نمونه ایرانی را با فرش‌های هند و پاکستان مقایسه کرد؟
در این شرایط صادرات فرش ما روز به روز کمتر می‌شود و در حالی که صادرات این بخش در دهه ۷۰ در اوج خود بوده و به یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار رسیده اکنون این رقم به ۳۰۰ میلیون دلار در سال گذشته رسیده است یعنی در این سال‌ها حدود 6 برابر کاهش یافته است. در داخل کشور نیز اگرچه حتی فرش‌های گران‌قیمت و هنری خریدار خاص خود را دارند، اما با این وجود بخش قابل توجهی از مردم به دنبال کفپوش‌های ارزانی مانند انواع لمینیت، پارکت و مانند آن هستند.
فرش دستباف برگ برنده اقتصاد مقاومتی است
مسعود موحدی، فعال بازار فرش:
با توجه به ایجاد فضای رقابتی امروز باید بازاریابی نوین و راهبردی فرش در تمامی مراحل از مرحله تهیه مواد اولیه، بافت فرش تا عرضه به بازارهای جهانی مورد توجه بیشتری قرار گیرد. امروزه کشورهای بسیاری شروع به تولید فرش کرده‌اند که باید با کاهش قیمت تمام‌شده، ارتقای کیفیت و نقوش زیبا همچنان در تولید فرش در دنیا حرف اول را بزنیم.
بازاریابی سنتی یکی از مشکلات و موانع صادرات فرش ایران است که در صورت استمرار منجر به دستیابی بیش از پیش بازار توسط رقبای خارجی و نزول سهم صادرات فرش ایران خواهد شد. این بدان معناست که صادرات این کالا همواره سهم زیادی از درآمدهای ارزی کشور را در گروه صادرات غیرنفتی ایجاد کرده، اما متاسفانه در سال‌های اخیر روندی نزولی یافته است.
به طور کلی فرش دستباف ایران برگ برنده اقتصاد مقاومتی است و به دلایل زیاد معتقدیم که فرش دستباف تولیدی است که باید حمایت شود. پیوند تاریخی، فرهنگی، بومی و هنری این هنر- صنعت در کشور ما با حوزه‌های اقتصادی، اشتغالزایی، ارزآوری و تامین معیشت روستاییان از جمله عللی است که توجه به فرش دستباف ایران را ضروری می‌کند و در این حوزه شایسته است که بخش خصوصی و دولت با هم همراه باشند.