خودرو، موتورسیکلت، صنعت و در نهایت «ما» همه آن چیزی هستیم که سبب شده هر سال سختتر و جانفرساتر از سال قبل در پایتخت و سایر کلانشهرهای کشور نفس بکشیم. در این میان شاید بتوان گفت موتورسیکلتها به عنوان یکی از اصلیترین عوامل آلایندگی شهرها همچنان آزادانه در شهرها میچرخند و کسی توجهی به آنها ندارد.
آرزوی داشتن هوای پاک در تهران شاید به همین شعار یک هفتهای «قانون هوای پاک، قانون نفس» در سال ۱۳۹۶ که از ۲۹ دیماه با نام روز هوای پاک آغاز میشود هم خلاصه نشود چراکه در سراسر سالجاری نهتنها شرایط نسبت به گذشته بهبود نیافته بلکه با کم شدن میزان بارش باران و برف، شرایط نفس کشیدن میلیونها ساکن پایتخت و سایر کلانشهرها نسبت به گذشته سختتر شد و در برخی روزها میزان آلودگی هوا به بیشترین حد خود طی چند سال اخیر رسید و مردم را بیش از هر زمان دیگری برای ادامه حیات در کلانشهرهای کشور به فکر فرو برد.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از ایسنا، از بزرگترین چالشهای زیستمحیطی در تهران، میزان آلودگی بالای هواست که این مساله بغرنج با توجه به جمعیت بالای پایتخت و وضعیت برودت هوا در فصل سرما، جدیتر از هر زمان دیگری سلامت مردم ساکن تهران را به مخاطره میاندازد و سهم بالای وسایل نقلیه از خودروها تا موتورسیکلتها به عنوان اصلیترین آلایندههای هوای پایتخت در کنار سهم هر چند کمتر صنایع و نیز موتورخانههای دستگاههای دولتی و مجتمعهای تجاری و مسکونی از جمله مواردی است که باید در رابطه با آن چارهاندیشی شود.
پدیده برودت هوا در مقاطع زمانی که دمای هوای پایتخت کاهش مییابد با توجه به میزان آلایندگی بیش از حد وسایل نقلیه اعم از خودروها و موتورسیکلتها در کنار سهم کمتر صنایع و موتورخانهها به عنوان یکی از چالشهای اصلی زیستمحیطی پایتخت و مردمان ساکن در این شهر به شمار میآید.
با توجه به اینکه بالغ بر ۸۵ درصد میزان آلایندگی هوا در تهران به ناوگان حملونقل مربوط میشود، موتورسیکلتهای کاربراتوری به عنوان وسایل نقلیه تکسرنشین سهم بسزایی در افزایش آلودگی هوای پایتخت ایفا میکنند که به گفته رییس اداره خودرو و نیرومحرکه وزارت صنعت، معدن و تجارت سهم موتورسیکلتها در آلایندگی هوا حدود ۱۰ درصد است.
یکی از اساسیترین مشکلات موتورسیکلتهای کاربراتوری این است که میزان آلایندگی آنها پایدار نیست و کاربر میتواند میزان مصرف این وسیله نقلیه را دستخوش تغییر کرده و بر میزان آلایندگی هوا بیفزاید، اما موتورسیکلتهای انژکتوری دارای ثبات و پایداری در سوخترسانی هستند و همان مشخصات اولیه خود در زمان تولید کارخانهای را حفظ میکنند و تا پایان عمر خود با همین ویژگیها مورد استفاده قرار میگیرند تا کاربر نتواند آنها را دچار تغییر کند.
طبق آمار از ۱۱ میلیون موتورسیکلت در کشور 5/3 میلیون موتورسیکلت در تهران جابهجا میشوند که تا قبل از سال ۱۳۹۶ تمام آنها کاربراتوری بودند و حتی پس از مصوبه هیات وزیران به منظور تولید موتورسیکلتهای انژکتوری به جای موتورسیکلت کاربراتوری از ابتدای سالجاری، طی شش ماهه نخست تنها ۴۸ هزار موتورسیکلت انژکتوری تولید شده این در حالی است که عمده تولید موتورسیکلت در نیمه نخست سال بوده و تنها ۲۵ درصد تولید این وسیله نقلیه در شش ماهه دوم سال مد نظر قرار میگیرد.
موتورسیکلتها ۴ برابر خودروها آلودگی دارند
صحبتهای نیره پیروزبخت رییس سازمان ملی استاندارد ایران اما در این رابطه قابل تامل است؛ اینکه یک موتورسیکلت کاربراتوری چهار برابر یک خودرو ایجاد آلودگی میکند و اکثر موتورسیکلتهایی که در سطح شهر تردد میکنند کاربراتوری هستند که هم اجازه مسافرکشی دارند و هم باربری که بیشترین آسیب را به وضعیت هوای شهرها وارد میکنند.
همچنین شاهپور قنبری مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی استان تهران، سهم صنایع در میزان آلودگی هوای تهران را کمتر از ۱۰ درصد دانست و در ارتباط با تاثیر صنایع در میزان آلایندگی هوای تهران اعلام کرد براساس آمار ارائهشده بیش از ۸۵ درصد آلایندگی هوای تهران مربوط به ناوگان حملونقل است و براساس برآوردهای صورتگرفته رقمی کمتر از ۱۰ درصد آلودگی هوای تهران به بحث صنایع مربوط میشود.
وی با اشاره به اینکه ۱۸ شهرک صنعتی در حال بهرهبرداری در استان تهران وجود دارد میگوید: از این ۱۸ شهرک صنعتی، ۱۶ مورد در شعاع کمتر از ۱۲۰ کیلومتر و دو شهرک صنعتی در شعاع بیش از ۱۲۰ کیلومتر قرار دارند و تنها صنایع انتقالی با رعایت اصل همجواری میتوانند در شهرکهای صنعتی مربوطه در شعاع کمتر از ۱۲۰ کیلومتر قرار گیرند.
مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی استان تهران در ادامه با بیان اینکه طبق ماده ۱۱ قانون هوای پاک باید ایجاد، انتقال و توسعه هر واحد صنعتی تنها با مجوز سازمان محیطزیست انجام شود، تصریح کرد: باید بدانیم یکپنجم سوخت کشور در تهران مصرف میشود و سهم وسایل نقلیه در میزان آلودگی هوای تهران بسیار بالاست.
قنبری علاوه بر اینکه سهم وسایل نقلیه در میزان آلایندگی هوای تهران را جدی برشمرد تاکید کرد: باید به نقش دستگاههای دولتی و سایر ساختمانها از جمله مجتمعهای مسکونی، تجاری و... نیز اشاره کنیم هرچند سهم وسایل نقلیه در این خصوص بیش از ۸۵ درصد برآورد شده و صنایع نقشی کمتر از ۱۰ درصد دارند.
وی با اشاره به اینکه شهرکهای صنعتی در بحث آلودگی هوای تهران مقوله همجواری را رعایت کرده و کارخانهها ملزم به اقدامات پیشگیرانه جهت جلوگیری از افزایش میزان آلایندگی با نصب فیلترهای مربوطه هستند، بیان کرد: متاسفانه طی سالیان اخیر به گونهای اقدام شده تا باد غالب در شهر تهران فرصت وزیدن نداشته باشد و منافذ کریدورهای هوا از غرب به شرق براساس ساختوسازها بسته شود.
چندی پیش مسوولان سازمان صنعت، معدن و تجارت ادعا کرده بودند معادن استان تهران موجب آلودگی هوا نمیشوند و تنها گرد و خاکی تولید میکنند که در همان منطقه در زمان کوتاهی به زمین مینشینند.
معاون فنی محیطزیست استان تهران در واکنش به این اظهارات ضمن تاکید بر اینکه اظهارنظر درباره آلودگی هوا برعهده محیطزیست است، گفت: سهم صنایع کانی غیرفلزی در آلودگی هوا را نمیتوان انکار کرد.
وی همچنین با اشاره به اینکه منابع متحرک علت ۸۰ درصد از آلودگی هوای تهران هستند، تصریح کرد: برخی منابع ثابت مانند فعالیتهای صنعتی، معدنی، تولید و تجاری، بالقوه موجب آلودگی هوا میشوند که سهم این منابع ثابت در آلودگی هوای تهران ۲۰ درصد است.
2 مقوله مهم در ارتباط با کاهش آلایندگی
دو مساله که باید در ارتباط با کاهش میزان آلایندگی هوا در دستور کار قرار گیرد، تبدیل موتورسیکلتها از کاربراتوری به انژکتوری است تا شاهد ثبات و پایداری در میزان مصرف سوخت باشیم و کاربر نتواند از این موضوع بهره برده و مصرف سوخت خود را افزایش دهد.
علاوه بر این مساله دیگری که باید بهطور حتم در راستای آن گام برداشت تعریف مبحث تعویض کاتالیست در معاینات فنی است. طبق آخرین شنیدهها در بحث معاینه فنی موتورسیکلتها در تهران تنها یک یا دو مرکز امکان آزمون معاینه فنی دارند و همین دو مرکز نیز از متقاضی چندانی برخوردار نیستند.
راهکارهای استاندارد برای کاهش آلودگی هوای پایتخت
آغاز طرح معاینه فنی موتورخانههای دستگاههای کشوری و دولتی و نیز بررسی اثرات مایع افزودنی «بوست» به سوخت مورد استفاده در وسایل نقلیه متحرک و نیز سیستمهای ساکن به عنوان دو پروژه از سوی سازمان استاندارد استان تهران از جمله اقداماتی است که در راستای کاهش آلودگی هوای تهران مدنظر قرار گرفته است.
معاینه فنی موتورخانههای دستگاههای دولتی در تهران مربوط به چیدمان، نحوه احتراق، مشعل و دیگ است که متناسب با ظرفیت حرارتی مورد بازرسی و کنترل قرار میگیرند. باید بدانیم اگر موتورخانهای دو مشعل داشته باشد معادل حدود پنج تا هفت خودرو میتواند آلایندگی ایجاد کند که این مساله موجب افزایش میزان آلودگی هوا در سطح شهر خواهد شد.
وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستای کاهش وضعیت آلودگی هوای کلانشهرها مکلف به انجام ماموریت ضربتی تعریفشده توسط هیات دولت شد.
محمد شریعتمداری و وزارتخانه متبوعش پس از بررسی گزارش توسط هیات دولت، وضعیت آلودگی هوای کلانشهرها و اقدامات انجامشده دراین رابطه و نیز تعیین ماموریتها به منظور بهبود شرایط نامساعد موجود مکلف شده با همکاری وزارتخانههای کشور، راه و شهرسازی و نیز سازمان برنامه و بودجه طرح بهسازی و نوسازی ضربتی ناوگان حملونقل عمومی کلانشهرها را با استفاده از حداکثر توان تولید داخل و بهرهگیری از ابزارهای مالی و سرمایهگذاری قانونی ارائه کنند.