نوسانات شدید بازار ارز سبب شد از صبح روز گذشته بانک مرکزی عرضه قطره‌چکانی دلار بانکی را در دستور کار قرار دهد.
پس از رکوردزنی‌های پی‌درپی دلار و گذر آن از مرز 4هزار و 700 تومان، سکوت رییس کل بانک مرکزی هم شکست.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان صنعت، ولی‌الله سیف به مردم توصیه جدی کرده که از سرمایه‌گذاری در بازار ارز پرهیز کنند چراکه دلار در روزهای آتی ارزان می‌شود. البته چندی پیش هم رییس کل بانک مرکزی وعده ارزانی دلار را داده بود که دقیقا پس از اظهارات وی شاهد افزایش 200 تومانی دلار در یک روز بودیم.
با این حال پس از آنکه سخنان سیف درباره کاهش قیمت دلار طی روزهای آتی در بازار ارز منتشر شد، از صرافی بانک ملی خبر آمد که صرافان مجاز می‌توانند برای دریافت ارز به این صرافی مراجعه کنند.
این صرافی در اطلاعیه‌ای اعلام کرده است: «همه صرافی‌های مجاز می‌توانند برای تهیه اسکناس دلار مورد نیاز خود اکنون به شرکت صرافی ملی ایران مراجعه کنند و خرید خود را انجام دهند.»
همچنین در اطلاعیه دیگری آمده است که صرافی‌های مجاز خریدار از صرافی‌های منتخب، روزانه می‌توانند نسبت به خرید 50 هزار اسکناس دلار آمریکا از صرافی منتخب به عنوان پارت نخست اقدام کرده و در صورت عرضه به موقع آن در بازار و ارائه جدول فروش نسبت به خرید پارت بعدی 50 هزارتایی، فقط از همان صرافی منتخب ذی‌ربط اقدام کنند.
با این حال کاملا مشخص است که علت اصلی افزایش قیمت ارز در دو سه هفته اخیر عمدتا به خود دولت برمی‌گردد که در راستای تامین بخش عمده‌ای از کسری بودجه سال جاری خود صورت گرفته است.
اما در اینکه دلار در میان‌مدت و بلندمدت افزایشی خواهد بود شکی نیست ولی افزایش قیمت نفت و بهبود شرایط عرضه دلار در چند ماه اخیر باید شرایطی را به وجود می‌آورد که ارزش دلار در محدوده 4200 تومان قرار می‌گرفت نه 4700 تومان.
به هر روی شک نداشته باشید که نرخ دلار در کوتاه‌مدت با دخالت دولت کاهش خواهد یافت و به سطوح کمتر از 4400 تومان و حتی کمتر بازخواهد گشت ولی پس از تثبیت در سطح جدید، باید انتظار افزایش تدریجی آن را داشت.
دولت به بی‌اعتمادی‌ها دامن نزند
حیدر مستخدمین‌حسینی کارشناس اقتصادی نیز می‌گوید: با توجه به افزایش صادرات نفت و همچنین افزایش قیمت نفت کمبود ارز توجیه اقتصادی ندارد، در نتیجه نظر غالب کارشناسان اقتصادی بر این است که دولت خود اقدام به دستکاری نرخ ارز کرده است. در این صورت بهتر است دولت به این روند ادامه ندهد چراکه بی‌اعتمادی حاکم بر فضای اقتصاد ایران تشدید خواهد شد.
وی اظهار کرد: بحث ارز در ایران نیاز به آسیب‌شناسی دقیق و قابل تامل دارد. در اقتصاد ما آشفتگی بازارها در تمام وجوه آن اعم از بازار پول، بازار سرمایه و کالا و ارز وجود دارد، متاسفانه دولتمردان ما تاکنون نتوانسته‌اند بر مسایل آن فائق آیند و مسایل اقتصادی را به سمت ثبات هدایت کنند.
به ویژه در زمینه متغیر کلیدی مانند نرخ سود بانکی که هنوز موفق نشده‌اند آن گونه که باید و آن گونه که صحیح است، درباره این متغیر تصمیم‌گیری کنند. این متغیر می‌تواند تسهیلات مهمی در بازارها داشته باشد. همواره شاهد تاثیرات تصمیمات نادرست درباره نرخ سود بر بازار هستیم.
این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: درباره ارز نکته‌ای که حائز اهمیت است این است که این بازار به‌طور انحصاری در اختیار دولت است و بانک مرکزی آن را مدیریت می‌کند، در نتیجه نمی‌توان عامل اصلی نوسانات اخیر ارز را در بازار جست‌وجو کرد.
همان‌طور که اگر بازار ارز را بررسی کنیم، خواهیم دید تمام بازیگران اصلی بازار ارز اعم از عرضه‌کنندگان، تقاضاکنندگان و... در آن حضور ندارند و این بازار به صورت انحصاری توسط بانک مرکزی مدیریت می‌شود.
معاون اسبق وزیر اقتصاد در ادامه سخنانش به انگیزه دولت برای دست زدن به نرخ ارز اشاره کرد و گفت: به هر حال ارز عاملی برای کسب درآمد دولت است. گرچه دولت بارها گفته به دنبال کسب درآمد از محل ارز نیست ولی من چنین گمان نمی‌کنم و هر سال وقتی به پایان سال نزدیک می‌شویم، می‌بینیم در قیمت ارز دست برده شده و نوسانات آن شدید می‌شود.
وی این را هم گفت که اگر نگاهی به سال‌های گذشته بیندازیم می‌بینیم که هر سال هنگامی که سال رو به اتمام می‌رود، همین وضعیت و نوسانات شدید بر بازار ارز ایران حاکم می‌شود.
مساله اینجاست که این موضوع عدم کارایی و مدیریت نهادهای مسوول را نشان می‌دهد و این مردم هستند که جور این نوع مدیریت را می‌کشند چون بخشی از بودجه از جیب مردم تامین می‌شود و اکنون نیز با افزایش نرخ ارز شاهد آن هستیم که در حمل و نقل، کالا و بسیاری از موارد دیگر تورم پیش خواهد آمد و هزینه آن را مردم پرداخت خواهند کرد. ضمن اینکه رانتی را رقم می‌زند و به موجب آن عده‌ای بهره‌مند می‌شوند گرچه مردم بسیاری ضرر می‌کنند.
مستخدمین‌حسینی این را هم گفت که دولت اگر فاقد توانایی مدیریت ارز باشد و نتواند جلوی نوسانات نرخ ارز را بگیرد، منجر به مشکلاتی در اقتصاد خواهد شد و اگر بارقه‌ای از امید که برای رفع گرانی و کنترل تورم وجود داشت از بین برود، اعتماد از مردم سلب خواهد شد.
وی با بیان اینکه از نظر اقتصادی افزایش نرخ ارز توجیهی ندارد، گفت: دولت گفته است بعد از برجام، تولید و صادرات نفت بیش از دو برابر افزایش یافته و اکنون نیز بالاتر از 5/2 میلیون بشکه نفت در روز صادر می‌کنیم ضمن اینکه قیمت نفت نیز بالا رفته و اکنون بشکه‌ای بالای ۶۰ دلار فروخته می‌شود.
بنابراین کمبود ارز، توجیهی ندارد و به نظر می‌رسد افزایش اینچنینی قیمت ارز به دنبال یک تصمیم صورت گرفته است. در نهایت این شائبه تقویت می‌شود که دولت عامدانه با افزایش نرخ ارز به دنبال پر کردن کسری بودجه خود است.
وی با ابراز نگرانی نسبت به اینکه به نظر می‌رسد مردم و فعالان اقتصادی اعتماد خود را نسبت به رفتار دولت و بانک مرکزی از دست می‌دهند، گفت: می‌بینیم که هر گاه دولت یا مقامات بانک مرکزی صحبت می‌کنند، بازارها واکنش منفی به آن نشان می‌دهند و این امر ممکن است به آن سو رود که مردم اعتمادی به رفتارهای دولت و مسوولان بانک مرکزی نداشته باشند، بنابراین بهتر است دولت رفتارش را اصلاح کند و اقداماتی نکند که به این بی‌اعتمادی دامن بزند.
دلار چقدر حباب دارد
در همین حال پژوهشگر بانکی با تاکید بر اینکه ذخایر بانک مرکزی کاملا توانایی مدیریت شرایط کنونی بازار ارز را دارد، خاطرنشان کرد: هیجانات مردم در بازار ارز باید کنترل شده و حباب آن تخلیه شود.
پویا جبل‌عاملی، پژوهشگر بانکی با تحلیل نوسانات نرخ ارز در روزهای گذشته گفت: چنانچه بخواهیم دید کلانی به نوسانات نرخ ارز داشته و عوامل ریشه‌ای آن را رصد کنیم باید به عقب بازگشته و فارغ از تحولات روزهای اخیر به تحولات این روزهای ارز بپردازیم.
در این میان آنچه نمایان می‌شود این است که از زمان پس از برجام وضعیت باثباتی در اقتصاد کشور و بازارهای مختلف نمود پیدا کرده و اما متاسفانه به دلیل فشارهایی که از حوزه مسایل غیراقتصادی به سیاستگذار ارزی تحمیل شد، منجر به آن شد که امروز مواجه با تعدیل قیمتی ارز باشیم.
پژوهشگر بانکی تصریح کرد: خواست توده‌های مردم این بود که نرخ ارز در یک نرخ اسمی باثبات باقی بماند. این سیاست اگرچه معقول نبود اما سیاستگذار ارزی را بر آن داشت به آن تن دهد و بر همین اساس امروز شاهد آن هستیم که فنر جمع شده نرخ ارز باز شده است، بنابراین نوسانات کنونی به یک سیاست بلندمدت برمی‌گردد که متاسفانه در همه دولت‌ها در ایران وجود داشته است.
وی تصریح کرد: بعد از اجرایی شدن برجام، افزایشی را در رشد اقتصادی به واسطه بالارفتن درآمدهای نفتی شاهد بودیم که در سال گذشته خود را به صورت مازاد تجاری نشان داد، البته درآمد حاصل شده منجر به این شد که در سال‌جاری واردات افزایش یابد.
به این معنا که مطابق آمار گمرک طی ۹ ماهه اخیر واردات کشور ۱۸ درصد افزایش یافته در حالی که صادرات غیرنفتی این رشد را تجربه نکرده است و همین امر فشاری را روی ذخایر ارزی کشور ایجاد کرده است.
به گفته جبل عاملی، عدم تعادل در بازار ارز به واسطه چنین فشارهایی ایجاد شده، ضمن اینکه تصویری که از وضعیت اقتصاد کلان ایران وجود دارد چنانچه به یک پنج ضلعی توصیف شود، یک طرف فشار روی ثبات اسمی نرخ ارز بوده و در اضلاع دیگر واردات بی‌رویه، ثبات درآمدهای ارزی، سیاست‌های غیرمنضبط بودجه‌ای و واگذاری خطوط اعتباری مختلف قرار می‌گیرد به نحوی که فروش نفت و صادرات نفت ایران افزایش نیافته، در حالی که به بانک مرکزی برای تخصیص خط اعتباری فشار می‌آید.
وی اظهار داشت: در شرایط فعلی قیمتی که اکنون در بازار به وجود آمده حاصل انتظارات مردم و بازار از نرخ ارز است چراکه نرخ سودی که با فشارهای مختلف بر مقامات پولی در بانک‌ها کاهش یافته منجر به این شده که مردم به سمت بازارهای دارایی دیگر غیر از سیستم بانکی بروند و در عین حال هم نرخ ارز در این دوران پنج ساله به نحوی پیش رفته این انتظارات را شکل داده است که بالاخره نرخ ارز افزایش می‌یابد.
جبل عاملی با طرح راهکارهایی در خصوص ساماندهی وضعیت کنونی بازار ارز خاطرنشان کرد: کاری که باید انجام داد این است که دولت برای پنج ضلعی اقتصاد کلان ایران فکری کرده و انتظارات مردم را هم مدیریت کند چراکه وضعیت امروز کشور همانند دوران تحریم نیست و ایران درآمدهای دلاری خود را دارد، ضمن اینکه افزایش قیمت نفت را هم شاهد هستیم که این امر می‌تواند روی نرخ آتی ارز اثرگذار باشد، بنابراین بهترین راهکار آن است که شرایط را برای مردم توضیح داد.
پژوهشگر بانکی خاطرنشان کرد: حتی اگر شرایط مناسب هم باشد ولی مردم فکر کنند که اوضاع بازار ارز مساعد نیست، رفتار آنها اثر خود را در بازار خواهد داشت و به همین دلیل باید از هیجانات جلوگیری کرد.