گزارش مرکز بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران که به تازگی منتشر شده نشان می‌دهد در نیمه نخست سال ۹۶ تعمیر و نصب ماشین‌آلات و تجهیزات با رشد منفی ۴۹ درصدی روبه‌رو بوده است.
تولید پوشاک، سایر وسایل نقلیه، داروها و فرآورده‌های دارویی و تولید منسوجات نیز به ترتیب با رشد منفی 6/16، ١٣، 2/7 و 1/7 درصد مواجه بوده است. بر اساس این مطالعه، تعمیر و نصب ماشین‌آلات و تجهیزات بالاترین رشد منفی را به خود اختصاص داده است.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان صنعت، این گزارش که بر اساس داده‌های بانک مرکزی تهیه شده تاکید کرده است که اصلی‌ترین دلایل ایجاد رکود، به فرسوده‌بودن تجهیزات تولید باز‌می‌گردد و این امر سبب می‌شود مصرف انرژی و در نهایت قیمت تمام‌شده تولید بالا رود.
همچنین در این گزارش آمده است که دشوار بودن تامین نقدینگی، عدم استقبال سرمایه‌گذاری خارجی، رقابت دولت و خصولتی‌ها با تولیدکنندگان بخش خصوصی، واردات بی‌رویه و بی‌مبنای کالاهایی که در داخل تولید می‌شوند و هزینه‌های دیگر سربار تولید مثل افزایش قیمت حامل‌های انرژی و ارز هم در وضعیت پیش‌آمده موثر بوده است.
۱۵ تا ۲۰ درصد واحدهای صنعتی راکد هستند
در این زمینه محسن صالحی‌نیا معاون وزیر صنعت چندی پیش گفت که حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد واحدهای صنعتی داخلی دچار رکود هستند. البته وی تاکید دارد که آمار واحدهای راکد همواره ثابت نیست و بسته به شرایط، گاهی تعدادی از واحدها به چرخه تولید بازگشته و گاهی از چرخه خارج می‌شوند.
منظور صالحی‌نیا از واحدهای صنعتی دارای رکود، واحدهایی هستند که با کمتر از 30 درصد ظرفیت تولید کار می‌کنند.
با این حال بر اساس آمارها، از میان 85 هزار واحد فعال صنعتی کشور، واحدهایی هستند که با کمتر از نصف یا کمی بیشتر از نصف ظرفیت کار می‌کنند و اوضاع مالی چندان مناسبی هم ندارند و بدون ایجاد یک چتر حمایتی مستحکم آنها نیز دیر یا زود به سرنوشت واحدهای دارای رکود (تولید با کمتر از 30 درصد ظرفیت) مواجه می‌شوند.
به عنوان مثال می‌توان به کارخانه کاشی و سرامیک ایرانا اشاره کرد. به گفته عزیزه شریفی نماینده کارگران کاشی و سرامیک ایرانا، کارخانه‌ای که چندی است با کمتر از ۳۰ درصد ظرفیت کار می‌کند، صنایع کشور بیش از پیش نیازمند نگاه حمایتی هستند.
وی گفت: کاشی ایرانا اسفند‌ماه سال 93، حدود چهارصد کارگر قراردادی داشت که اسفند‌ماه سال ۹۴ با مشکلاتی که در تامین نقدینگی و فروش نرفتن محصولات دپو‌شده به وجود آمد، تعداد زیادی از این کارگران بیکار شدند.
به گفته نماینده کارگران کاشی و سرامیک ایرانا، نمایندگان این کارخانه در تمام این مدت در حال رایزنی برای جلب حمایت دولت بودند. او میگوید: نامه‌نگاری‌های بسیاری با دولت داشتیم تا از کاشی ایرانا حمایت کنند.
حتی بارها عواقب تعطیلی کارخانه را برای مقام‌های دولتی تشریح کردیم اما باز هم گوش شنوایی وجود ندارد. همین حالا هم نگران کارگران تعدیل‌شده این کارخانه هستیم. سن کارگران پس از سال‌ها کار، بالا رفته و دیگر کسی به آنها کار نمی‌دهد. مقرری بیکاری اکثرشان هم یا قطع شده یا در آستانه قطع شدن است. پس چه کسی قرار است از این به بعد پاسخگوی آنها باشد.
شریفی البته تاکید دارد که مشکلات صنعت کاشی و سرامیک تنها محدود به کارخانه ایرانا نمی‌شود و سایر کارخانه‌هایی که در این زمینه فعال هستند، اوضاع بهتر از ایرانا ندارند. پس بهتر است مسوولان به جای حرف زدن و حمایت کلامی، دست به اقدامات عملی بزنند و راهکارهای عملی را اجرایی کنند.
وی تاکید دارد که دولت باید همزمان با ایستادن جلوی واردکنندگان کاشی با ابزار دیپلماسی زمینه را برای صادرات کاشی و سرامیک ایرانی به بازارهای کشور دیگر فراهم کند. او میگوید: البته این نبوده که از اول هم چنین ظرفیتی نداشتیم.
برای نمونه ایرانا تا پیش از رکود گسترده‌ای که موجب تعدیل تعداد زیادی از کارگرانش شد، محصولات خود را به کشورهای همسایه صادر می‌کرد اما حالا تمام این بازارها و حتی بازار کشور خودمان در دست کشور چین و کشورهای همسایه است؛ کشورهایی که تا همین ۱۰ سال پیش فکرش را هم نمی‌کردند بتوانند حتی برای بازارهای داخلی خودشان، کاشی و سرامیک تولید کنند.
نماینده کارگران کاشی و سرامیک ایرانا تاکید دارد عوامل دیگری همچون بالا رفتن قیمت ارز و هزینه‌های مربوط به حامل‌های انرژی، به روز نبودن تکنولوژی، بیکار و بازنشسته شدن نیروهای متخصص و از رونق افتادن صنعت ساختمان از دیگر عواملی هستند که موجب به صرفه نبودن تولید کاشی و سرامیک و تعطیلی صنایع فعال در این بخش شده‌اند.
سیستم بانکی هم از تولید حمایت نکرد
ابوالقاسم قادری رییس شورای اسلامی کار کارخانه آبفر تولیدکننده کُنترهای آب نیز میگوید این کارخانه به صورت کامل تعطیل شده. مانند عزیزه شریفی تاکید دارد که هرچه در پی جلب حمایت دولت برای ادامه تولید بودیم، صدایمان شنیده نشد. او میگوید: کارخانه آبفر مدت‌ها برای فروش محصولات خود بازار مناسبی در داخل داشت اما از آنجا که فضای مناسبی نبود، نتوانستیم به تولید ادامه دهیم. به هر حال آبفر خصوصی بود و حمایت چندانی هم بالای سر خود نداشت. به اینها هزینه‌های آب، برق و گاز، مالیات سرسام‌آور و موارد دیگر را که دیگر توانی برای ادامه تولید نگذاشته بودند، اضافه کنید.
وی افزود: اواخر سال ۹۵ اعضای تعاونی مصرف کارخانه آبفر تصمیم گرفته بودند بروند آبفر را از سهامدار عمده آن خریداری کنند تا بتوانند با خرید تجهیزات این کارخانه به صورت قسطی تولید را ادامه دهند اما این تصمیم مورد مخالفت سهامدار اصلی کارخانه قرار گرفت و ما دلیل این مخالفت را هم به روشنی نفهمیدیم. به هر صورت اگر بنا بر دلسوزی بود، کارگران سهامدار تعاونی مصرف کارخانه، خود از همه دلسوزتر هستند و با همان بضاعت کم به تولید ادامه می‌دادند.
وی با بیان اینکه سهامدار اصلی آبفر به استناد ماده ۱۴۱ قانون تجارت تصمیم به انحلال کارخانه گرفت، گفت: البته از نظر ما آبفر یک واحد زیان‌ده نبود و نباید به این شکل منحل می‌شد.
رییس شورای اسلامی کار کارخانه آبفر با بیان اینکه مدیریت این کارخانه برای تعطیل کردن کارخانه از سوی برخی موسسات بانکی و اعتباری تحت فشار قرار گرفته بود تا اقساط وام‌هایی که گرفته بود را پرداخت کند، افزود: در نتیجه باید بگویم سیستم بانکی هم حمایتی از تولید نکرده است.
رییس شورای اسلامی کار کارخانه آبفر که خود و ۴۰ نفر از همکارانش پس از فروش اموال کارخانه به ناچار بازنشسته شدند، گفت: روزهای آخر حدود ۴۰ نفر در کارخانه باقی مانده بودند که همه هم استخدام رسمی بودیم و چاره‌ای جر نگه داشتن ما نداشتند اما آبفر تا پیش از سال ۹۵ بیش از ۴۰۰ کارگر قراردادی داشت که بیشتر آنها در سال ۹۵ تعدیل شدند.
دولت‌ها استراتژی حمایت از تولید ندارند
در عین حال مرتضی رجبی قائم‌مقام کانون عالی انجمن‌های صنفی کارفرمایی ایران بر این باور است که دولت‌ها در زمینه هدایت درست تولید، برای خود استراتژی تعریف نکرده‌اند و صرفا دنباله‌رو سیاست‌های غلط و ناکارآمد یکدیگر شده‌اند.وی افزود: به عبارت دیگر آنها نگاه بلند‌مدت به چرخه تولید و نوسانات اقتصادی تاثیرگذار روی آنها ندارند.
از این رو وقتی بحرانی دامنه‌دار پیش می‌آید، این تولیدکنندگان هستند که باید به دولت راه خروج از رکود را نشان دهند در حالی که منطق حمایت از تولید، عکس این را میگوید.
رجبی افزود: به هر حال این دولت‌ها هستند که با سیاست‌های اشتباه اقتصادی و سیاست خارجی نادرست، حامیان تولید را فراری می‌‌دهند و این‌گونه اقتصاد در دست بخش‌های نامولد قرار می‌گیرد و تولیدکنندگان به حال خود رها می‌شوند. دولت‌ها باید با همفکری بخش خصوصی و مشارکت دادن آنها در نظام تصمیم‌گیری‌ها، به تولید یاری برسانند، چرا‌که مطالبه اصلی مردم هم رونق اشتغال است.
رجبی بر لزوم آرامش اقتصادی هم تاکید دارد و می‌افزاید: قطعا فضای اقتصادی کشور نیاز به آرامش بلند‌مدت دارد، اما حالا التهاب جای آن را گرفته و این روند باید اصلاح شود. البته دولت باید دیپلماسی اقتصادی خود را هم تقویت کند تا ارتباطات بهتری با جهان داشته باشیم و بتوانیم تکنولوژی و علم مورد نیاز خود را وارد کنیم.
به نظر می‌رسد همه عوامل از واردات گسترده گرفته تا فشار سیستم بانکی بر تولیدکنندگان بخش خصوصی، دست به دست هم داده و باعث شده‌اند کارخانه‌های قدیمی بسیاری مانند کاشی ایرانا، دست از تولید و سازندگی بکشند و کارگران را به امید بیمه بیکاری و یافتن شغل جایگزین، به امان خدا رها کنند.