روز سه‌شنبه «هشتمین همایش چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن ایران» با حضور وزیر صنعت، معدن و تجارت، مدیرعامل بورس کالای ایران و جمعی از صنعتگران و فعالان صنعت فولاد و معدن در سالن همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما برگزار شد.
در این مراسم محمد شریعتمداری از تلاش برای ورود و عرضه زنجیره فولاد ازجمله سنگ‌آهن به بورس کالا خبر داد. وی اظهار کرد: بنده افتخار این را دارم که در راه‌اندازی بورس فلزات تهران طی سال ۱۳۸۲، که در سال ۱۳۸۶ به بورس کالای ایران تبدیل شد، حضور داشتم و نخستین معامله نمادین را با حضور آقای اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور به‌عنوان نماینده خریدار و فروشنده انجام دادیم.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از تعادل، وی با بیان اینکه بورس کالای ایران یک اصل در اقتصاد ملی است و اگر هم دارای ضعف‌هایی باشد با برگزاری جلسات هم‌اندیشی میان صنایع قابل رفع است، اظهار کرد: در حال حاضر برای ورود و عرضه سنگ‌آهن در بورس کالا جلساتی برگزار شده و تلاش داریم این محصول را در بورس کالا عرضه کنیم، چراکه این امری ضروری بوده و باید اجرایی شود.
وزیر صنعت، معدن و تجارت، کشف قیمت در بورس کالا را یکی از بهترین روش‌های ممکن برای حل مشکلات مربوط به قیمت‌گذاری عنوان کرد و گفت: باید قواعد انضباطی بورس‌های کالایی دنیا را در بورس کالای ایران نیز اجرایی کنیم و نظارت‌ها در این حوزه اعمال شود تا کشف قیمتی شفاف برای کلیه محصولات ازجمله محصولات حوزه زنجیره فولاد صورت گیرد.
از این رو، با عرضه سنگ‌آهن و سایر محصولات مرتبط با زنجیره فولاد در بورس موافقم. شریعتمداری با تاکید بر لزوم عرضه و قیمت‌گذاری زنجیره فولاد در بورس کالا، به مشکلات قیمت‌گذاری محصولات براساس قیمت محصولات یک مجتمع اشاره کرد و گفت: برای حل مشکلاتی که در بحث قیمت‌گذاری‌ها مطرح است پیشنهاد عرضه آهن اسفنجی در بورس کالا را در دست بررسی داریم که در تلاش هستیم این پیشنهاد اجرایی شود، زیرا در حال حاضر قیمت این محصول برمبنای فرمولی از قیمت شمش فولاد خوزستان تعیین می‌شود که با عرضه این محصول در بورس کالا می‌توان قیمت‌گذاری را در بستر این بازار انجام داد.
وی بر لزوم تعیین قیمت پایه طبق نظر جمعی انجمن‌ها و فعالان این حوزه برای محصولات مختلف زنجیره فولاد تاکید کرد و گفت: با تعیین قیمت‌های پایه در بستر بورس کالا می‌توان به نقطه‌یی رسید که بورس کالا به یک تکیه‌گاه در میان صنایع تبدیل شود.
٥ راهکار برای تجارت مدرن فولاد
در سویی دیگر، مدیرعامل بورس‌کالای ایران عنوان کرد: توسعه بازار مدرن برای تجارت کل زنجیره فولاد با ابزارهای بورس کالای ایران همانند «صندوق‌های کالایی»، «قراردادهای بلندمدت»، «تابلوی مناقصه»، «اوراق خرید دین» و «معاملات تهاتری» قابلیت عملیاتی شدن دارد.
حامد سلطانی‌نژاد در هشتمین همایش چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن ایران به توسعه بازار فولاد در این بورس اشاره کرد و گفت: کارکردهای اصلی بورس کالای ایران در اقتصاد کشور تسهیل معاملات، پوشش ریسک، تامین مالی، کاهش هزینه معاملات، افزایش شفافیت، تنظیم و توسعه بازار، کشف قیمت عادلانه و افزایش نقدشوندگی است.
وی در این همایش به ابزارهای مالی بورس کالای ایران اشاره کرد و گفت: قراردادهای نقد، نسیه، سلف، سلف موازی استاندارد، قراردادهای آتی، اختیار معامله، گواهی سپرده کالایی، خرید دین، صندوق‌های کالایی، قراردادهای بلندمدت و معاملات تهاتری از ابزارهای مورد استفاده و در حال راه‌اندازی بورس کالای ایران هستند.
سنگ‌آهن و فولاد در بورس‌های کالایی دنیا
مدیرعامل بورس کالای ایران در ادامه به وضعیت معاملات سنگ‌آهن و فولاد در بورس‌های کالایی جهان اشاره کرد و افزود: حجم معاملات آتی سنگ‌آهن در بورس دالیان چین از 340میلیون قرارداد 100 تنی در سال 2016 به 650میلیون قرارداد در سال 2017 افزایش یافت.
وی اضافه کرد: حجم معاملات آتی میلگرد در بورس شانگهای چین نیز در سال 2017 میلادی 702 میلیون قرارداد 10 تنی بود که این میزان در سال 2016 معادل 934میلیون قرارداد بود.
مدیرعامل بورس کالای ایران اظهار داشت: همچنین حجم قرارداد بازار آتی میلگرد در بورس شانگهای در سال 2016 نسبت به سال 2015 میلادی 72درصد رشد داشته و حجم قراردادهای آتی سنگ‌آهن بورس کالای دالیان در مدت مشابه با رشد 31درصدی مواجه شده است.
ارزش معاملات ٢٠١٧
سلطانی‌نژاد در ادامه به آمار معاملات بورس کالای ایران در سال 2017 اشاره کرد و گفت: ارزش معاملات بازار مالی بورس کالای ایران در سال 2017 میلادی رقم 17.9 میلیارد دلار بود که این رقم 57درصد از کل ارزش معاملات را شامل می‌شود. ارزش بازار فیزیکی بورس کالای ایران نیز 13.5 میلیارد دلار بود که 43درصد از ارزش کل معاملات را به خود اختصاص داد.
سلطانی‌نژاد ادامه داد: همچنین ٧٠٠٣ میلیون دلار معادل 52درصد از ارزش معاملات بورس کالای ایران به معامله محصولات پتروشیمی، ٥٤٨٩ میلیون دلار معادل 41درصد به محصولات صنعتی و معدنی، 875میلیون دلار معادل 6درصد به محصولات کشاورزی و 86 میلیون دلار معادل یک‌درصد به بازار فرعی اختصاص دارد.
سلطانی‌نژاد اضافه کرد: آمار معاملات بورس کالای ایران در محصولات صنعتی معدنی و در سال 2017 نشان می‌دهد که فولاد با معامله ٤٢١٤ میلیون دلار معادل 77درصد بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص داده است؛ در این میان مس 892میلیون دلار معادل 16درصد، آلومینیوم 238میلیون دلار معادل 4درصد و سنگ‌آهن 48 میلیون دلار معادل یک‌درصد را به خود اختصاص داده است.
وی ادامه داد: همچنین محصولاتی مانند کنسانتره 28میلیون دلار، طلا 12 میلیون دلار، روی و کک هر کدام 3 میلیون دلار و آهن اسفنجی یک میلیون دلار را دراختیار گرفتند.
بهبود توازن زنجیره فولاد
وی در ادامه به راهکارهای بورس کالای ایران برای بهبود توازن زنجیره فولاد اشاره کرد و گفت: قیمت‌گذاری نادرست، تغییرات ساختاری قراردادها و نوسانات قیمت، عدم توازن در زنجیره فولاد را موجب شده است که برای ایجاد توازن باید به سمت ایجاد بازارهای منسجم، شفاف و مدرن حرکت کرد که در این میان توسعه بازار مدرن برای تجارت کل زنجیره فولاد با ابزارهای بورس کالای ایران همچون «صندوق‌های کالایی»، «قراردادهای بلندمدت»، «تابلوی مناقصه»، «اوراق خرید دین» و «معاملات تهاتری» قابلیت عملیاتی شدن دارند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی
مدیرعامل بورس کالای ایران به صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی اشاره کرد و در توضیح کارکرد این صندوق‌ها گفت: صندوق‌های کالایی امکان پیروی از بازده تغییرات قیمتی یک یا چند کالای معین را فراهم می‌کند و فعالیت اصلی آنها، سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر کالاهاست. این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که به جای خرید و نگهداری کالای موردنظر و تحمل هزینه‌های حمل‌ونقل، انبارداری و خسارت‌های احتمالی آن، اوراق این صندوق‌ها را خریداری کنند. وی علت سرمایه‌گذاری در کالاها را امکان تنوع‌بخشی سبد سرمایه‌گذاری، تاثیرپذیری قیمت کالاها از عوامل ریسکی متفاوت، کاهش نوسانات سبد سرمایه‌گذاری، همبستگی تاریخی کم با سهام و اوراق قرضه و سپری برای محافظت در مقابل ریسک‌های ناشی از تورم دانست.
سلطانی‌نژاد در بیان مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری گفت: کاهش هزینه‌ها، امنیت بیشتر، وجود بازار ثانویه شفاف، داشتن پشتوانه قوی، شفافیت، انعطاف‌پذیری خرید و فروش، امکان جذب سرمایه‌های خرد و برخورداری از نقدشوندگی بالا به‌دلیل دارا بودن بازارگردان از مزایای این صندوق‌هاست.
وی یادآور شد: در خرداد ماه امسال پذیره‌نویسی نخستین صندوق سرمایه‌گذاری کالایی در بازار سرمایه کشور صورت گرفت.
قراردادهای بلندمدت
وی با بیان اینکه قراردادهای بلندمدت در بورس کالا شامل پیمان آتی، کشف پریمیوم و تسویه چند مرحله‌یی می‌شود، عنوان کرد: براساس پیمان آتی فروشنده متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که در زمان انعقاد قرارداد تعیین شده، بفروشد و در مقابل، طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود همان کالا را با همان مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به‌صورت شرط ضمن عقد متعهد به تودیع تضامینی نزد اتاق پایاپای و تعدیل آن متناسب با تغییرات آتی قیمت‌ها هستند.
به گفته وی، مدیریت ریسک نوسانات قیمت، برنامه‌ریزی بلندمدت برای تولید و اطمینان از فروش یا خرید کالا در زمان مشخصی از آینده از مهم‌ترین مزایای پیمان آتی است.
وی افزود: معاملات کشف پریمیوم نیز نوعی قرارداد است که به موجب آن، مقدار معینی مابه‌التفاوت نسبت به قیمت مبنا مورد توافق طرفین معامله قرار می‌گیرد. مکانیسم این قرارداد به‌گونه‌یی است که در ابتدای انجام توافق، طرفین باید قسمتی از ارزش حدودی معامله را نزد اتاق پایاپای به‌عنوان وجه‌الضمان تودیع کنند.
در این قرارداد، ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم ﻣﺒﻠﻎ ﻳﺎ درﺻﺪی اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺎسبه ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺒﻨﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻳﺎ از ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺒﻨﺎ ﻛﺴﺮ میﺷﻮد و قیمت مبنا ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه در اﻃﻼﻋﻴﻪ ﻋﺮﺿﻪ، ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻮردﻗﺒﻮل ﺑﻮرس اﻋﻼم می‌شود.
سلطانی‌نژاد عنوان کرد: پوشش ریسک نکول، اطمینان از تضمین پرداخت و تحویل کالا در آینده، اطمینان از کیفیت کالا و امکان برقراری قراردادهای بلندمدت بر پایه قیمت مرجع جهانی از مهم‌ترین مزایای این روش است. به گفته مدیرعامل بورس کالا، در قراردادهای تسویه چند مرحله‌یی نیز معاملات، تسویه و تحویل یک کالا در چند مرحله انجام می‌شود.
تابلوی مناقصه
وی در مورد تابلوی مناقصه به‌عنوان راهکاری دیگر برای بهبود توازن زنجیره فولاد گفت: تاکنون روش حراجی که به‌طور معمول در بازار فیزیکی به کار گرفته می‌شود، عرضه‌محور بوده و در آن عرضه‌کننده در تعیین مشخصات کالا و قیمت‌ها نقش موثرتری داشتند؛ در این بین برای اینکه خریداران بزرگ بتوانند کالای موردنیاز خود را با مشخصات و قیمت مناسب‌تر تامین کنند، کالای موردنیاز خود را به بورس کالا پیشنهاد می‌دهند و فروشندگانی که تمایل دارند محصول موردنظر را تامین کنند، در رقابت حراج شرکت می‌کنند.
اوراق خرید دین و معاملات تهاتری
وی اظهار داشت: اوراق خرید دین یکی دیگر از ابزارهای مالی است که از آن می‌توان برای تامین مالی براساس قراردادهای نسیه یا اعتباری برای شرکت‌های بزرگ، متوسط و کوچک استفاده کرد. یکی دیگر از راهکارهای نوین بورس کالا درراستای بازاریابی و فروش محصولات شرکت‌ها، «معاملات تهاتری» است که در آن فروشنده کالای خود را عرضه و درازای آن وجه نقد یا کالای موردنیاز خود را دریافت می‌کند.
وی تاکید کرد: بنابراین با ورود کلیه محصولات زنجیره فولاد به بورس کالا می‌توانیم از افزایش شفافیت، کشف نرخ منصفانه، ارائه ابزارهای تامین مالی و مدیریت ریسک، تضمین تعهدات طرفین معامله، انسجام بازار و ایجاد مرجعیت قیمتی بهره‌مند شویم که با بهره‌مندی از این موارد تخصیص بهینه منابع، افزایش بهره‌وری، افزایش ارزش افزوده و بهبود توازن در زنجیره فولاد رخ می‌دهد.