تحلیل جایگاه فناوری نانو در صنایع ایران حاکی از آن است که در حال‌حاضر هیچ صنعتی در کشور وجود ندارد که متاثر از این فناوری نباشد.
از سوی دیگر چشم‌اند‌از نانو تا سال ۱۴۰۴ نیز نشان میدهد، بازار د‌اخلی این فناوری رشد فزایند‌ه‌ای را تجربه و به‌حجم ۱۰ میلیارد دلار خواهد رسید. اما چالش‌ها و مشکلات بهره‌برد‌اری از فناوری نانو در صنعت و محصولات صنعتی کشور چه ابعاد‌ی دارد؟
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از د‌نیای اقتصاد ، فعالان اقتصادی براین‌باورند اگر صاحبان صنعت محصولات خود را به فناوری نانو تجهیز نکنند، بدون شک از چرخه تولید خارج خواهند شد؛ چرا که به‌اعتقاد آنان نانو بخشی از آیند‌ه نیست، بلکه همه آیند‌ه است.
این د‌رحالی است که فعالان بخش‌خصوصی معتقد‌ند به‌رغم سرمایه‌گذاری کلان در استفاده از فناوری نانو در تولید محصولات‌شان، با اقبال خوبی در بازار مواجه نشد‌ه‌اند.
خصوصی‌ها با طرح این پرسش که چرا تاکنون از حمایت‌های متولیان دولتی فناوری نانو بی‌نصیب ماند‌ه‌اند، رفتار و عملکرد نهادهای دولتی در این‌خصوص را مورد انتقاد قرار د‌اد‌ند. به‌اعتقاد فعالان اقتصادی، رفتار بوروکراتیک متولیان دولتی باعث شده آنان نتوانند از امکانات پیش‌بینی شده فناوری نانو بهرهای ببرند.
یازد‌همین نشست «کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران» به بررسی فرصت‌های بهره‌برد‌اری از فناوری نانو در صنایع کشور اختصاص داشت. مدیر کارگروه صنعت و بازار ستاد ویژه توسعه فناوری نانو ریاست جمهوری که میهمان ویژه این نشست بود، علاوه بر اینکه به تشریح وضعیت فعلی فناوری نانو در صنایع کشور پرد‌اخت، فهرستی از محصولات با فناوری نانو برای استفاده در صنایع را برای بهره‌برد‌اری فعالان اقتصادی نیز ارائه کرد.
وی «آب و محیط‌زیست»، «سلامت»، «انرژی»، «تجهیزات صنعتی»، «نانو مواد» و «ساخت‌وساز» را جزو مهم‌ترین حوزه‌های اولویت‌د‌ار فناوری نانو برشمرد.
رضا اسد‌ی‌فرد درمورد اهمیت شکل‌گیری ستاد ویژه توسعه فناوری نانو در د‌هه ۱۳۸۰ گفت: روندهای آیند‌ه نشان میدهد ۸۰ تا ۹۰ درصد تکنولوژی‌های آیند‌ه برمحور نانو خواهد بود. اسدی همچنین تعد‌اد شرکت‌های مجهز به فناوری نانو در کشور را ۱۵۴ شرکت و تعد‌اد محصولات و تجهیزات مبتنی بر این نوع فناوری‌ها را ۳۷۶ محصول اعلام کرد.
به‌گفته وی در حال حاضر این محصولات به ۴۷ کشور د‌نیا صاد‌ر می‌شوند. اسدی همچنین در اظهارات خود از راه‌اند‌ازی مرکز نانو ایران-چین برای بازاریابی در پارک فناوری شهر سوژو در چین خبر داد و اظهار کرد: حدود ۵ میلیون دلار محصولات و تجهیزات فناوری نانو از طریق همین د‌فتر به‌چین صاد‌ر شده است.
وی در ادامه خطاب به فعالان بخش‌خصوصی گفت: ستاد می‌تواند این اطلاعات را ارائه کند که در صنعت چه بهرهای از فناوری نانو برای ارتقای محصول و افزایش راند‌مان می‌توان کسب کرد. در واقع ستاد می‌تواند در شناسایی فناوری مناسب و توسعه فناوری نانو در صنعت به شما کمک کند.
دغدغه خصوصی‌ها
اما در این نشست، فعالان بخش‌خصوصی چه د‌غد‌غه‌هایی در زمینه استفاده از فناوری‌های نانو د‌اشتند؟ مسعود شنتیانی، عضو کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران با بیان اینکه نانو بخشی از آیند‌ه نیست؛ بلکه همه آیند‌ه است، گفت: اگر صاحبان صنعت به تجهیز محصول خود به فناوری نانو فکر نکنند، از چرخه تولید خارج خواهند شد.
وی سپس با اشاره به‌تجربه خود در استفاده از فناوری نانو در تولید محصول عنوان کرد که اقدامات او به‌رغم سرمایه‌گذاری بالا با اقبال در بازار مواجه نشده و درعین حال از حمایت‌های متولیان دولتی توسعه فناوری نانو نیز محروم مانده است.
به‌گفته شنتیانی متولیان دولتی حوزه نانو به‌دلیل رفتار بوروکراتیک، اجازه نمی‌دهند فعالان اقتصادی از امکانات پیش‌بینی‌شده بهره لازم را ببرند. وی معتقد است نهادهای دولتی باید ارتباط خود را با بخش صنعت و خدمات افزایش دهند؛ چراکه در غیراین صورت این بخش‌ها از روندهای جهانی عقب می‌مانند، ضمن اینکه ضرورت دارد دولت رویکرد خود را در این بخش تغییر داده و بنگاه‌های بزرگ را مورد توجه قرار دهد.
محمدرضا بهرامن نیز با بیان اینکه حرکت به‌سوی فناوری نانو یک الزام است، گفت: در صنعت کاشی و سرامیک واحدهایی توانسته‌اند به‌حیات خود ادامه دهند که فناوری نانو را در تولیدات خود به‌کار بردند. ما به این نتیجه رسیده‌ایم که بدون اتکا به فناوری نانو، آیند‌ه‌ای نخواهیم داشت، به‌ویژه از منظر قیمت تمام‌شده.
محمد اتابک هم با اشاره به‌اندازه ۲ هزار میلیارد تومانی بازار داخل فناوری‌های نانو گفت: به‌نظر می‌رسد، اقبال عمومی به این فناوری اندک است. وی همچنین این پرسش را مطرح کرد که آیا ستاد سازوکاری برای نظارت بر واحدها و تولیدات آنها در اختیار دارد؟
رضا قنبری هم به‌عنوان کارشناس این کمیسیون دو پیشنهاد را مطرح کرد؛ نخست اینکه ارتباط مستمری میان کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران و ستاد ویژه توسعه فناوری نانو به‌منظور تجاری‌سازی فناوری‌ها و محصولات مبتنی بر نانو برقرار شود و دیگر اینکه انجمن‌ها بازدیدی از ستاد و نمایشگاه‌های محصولات نانو داشته باشند.
مرتضی لطفی هم پیشنهاد کرد که ستاد توسعه فناوری نانو، ارتباط موثری با تشکل‌ها برقرار و محصولاتی را که با زندگی مردم سروکار دارد به‌آنها معرفی کند.
میانبر عبور از دغدغه‌ها
پس از طرح پرسش‌ها و دغدغه اعضای کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران، مدیر کارگروه صنعت و بازار ستاد ویژه توسعه فناوری نانو ریاست جمهوری به‌مسائل مطرح شده پاسخ داد. اسدی در پاسخ به این سوالات گفت: نتایج بررسی‌ها نشان میدهد که ۴۰ کشور از جمله آمریکا، ژاپن، آلمان، چک و آفریقای جنوبی، برنامه ملی توسعه نانو را طرح‌ریزی کرده‌اند.
به‌گفته وی ستاد توسعه فناوری نانو بر تولیدات شرکت‌هایی که در لیست خود قرار داده نظارت دارد و در عین حال وزارت بهداشت نیز روی محصولات مرتبط با سلامت نظارت می‌کند. همچنین اندازه بازار محصولات نانو، در ۵ سال گذشته، هر سال ۱۰۰ درصد نسبت به سال گذشته رشد کرده و برآوردها این است که تا سال ۱۴۰۴ اندازه بازار این محصولات به ۱۰ میلیارد دلار برسد.
وی گفت: فعالان اقتصادی می‌توانند نیازهایی را که در صنعت خودشان دارند با ما در میان بگذارند تا بررسی شود که آیا برای این مساله، راه‌حل نانویی وجود دارد یا خیر؟ اگر این تقاضا، تقاضایی باشد که اقبال به آن بالا باشد، مسابقه‌ای برگزار کرده و راه‌حل‌ها را برای آن مساله جویا می‌شویم. در مرحله بعد راه‌حل برتر برگزیده می‌شود و حتی در مواردی هزینه اجرای این راه‌حل نیز از سوی ستاد تامین می‌شود.
تغییر سبد مدیریت
در این نشست علاوه بر اینکه جایگاه فناوری نانو در صنایع ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفت، موضوعات دیگری همچون لزوم تغییر در ترکیب سبد مدیریت اقتصادی نیز مورد ارزیابی فعالان بخش‌خصوصی قرار گرفت.
رضا پدیدار با اشاره به‌آنچه درمورد واگذاری امور اقتصادی به بخش‌خصوصی مطرح شده است، گفت: یکی از مطالبات جدی کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران باید تغییر ترکیب سبد مدیریت اقتصادی کشور باشد و در این زمینه موضع‌گیری کند؛ چرا که اکنون حدود ۴۰ درصد از اقتصاد در اختیار دولت و ۲۳ درصد در اختیار صندوق‌های بازنشستگی است.
سهم خصولتی‌ها نیز به‌حدود ۲۱ درصد می‌رسد. در این میان سهم بخش‌خصوصی از اقتصاد از ۱۶ درصد فراتر نمی‌رود. بنابراین لازم است، مطالبه‌ای جدی مبنی بر تغییر ترکیب سبد مدیریت اقتصاد کشور از سوی بخش‌خصوصی مطرح شود.
محمدرضا بهرامن نیز با تاکید بر اینکه بخش‌خصوصی باید از فرصت پیش آمده بهره ببرد، ادامه داد: صنایع کشور جز بخش معدن و صنایع معدنی عمدتا در حالت اشباع قرار گرفته است و افتتاح‌های اخیر از سوی مقامات دولتی نیز موید همین مساله است. بنابراین باید به مزیت‌های بخش معدن توجه ویژه مبذول شود.
مرتضی لطفی، نایب‌رئیس کمیسیون صنعت ومعدن اتاق تهران که در غیاب مهدی پورقاضی، ریاست این کمیسیون را برعهده داشت، با بیان اینکه دولت واگذاری بنگاه‌ها را در دستور کار قرار داده است، ادامه داد: شستا ۲۰۰ شرکت خود را آماده واگذاری کرده است اما تقاضایی برای خرید وجود ندارد. به‌نظر می‌رسد بهتر است اتاق بازرگانی در زمینه خصوصی‌سازی بنگاه‌ها به‌طور جدی ورود پیدا کند.