وعده‌های بی‌سرانجام دولتمردان در بازار ارز باز هم راه به جایی نبرد و هر روز باید منتظر اخبار تازه‌ای از نتایج تصمیمات نابخردانه و یک‌شبه مقامات برای بازار ارز و سکه کشور باشیم.
از وعده‌های پوچی که هر بار زمین می‌خورد و به جای تحت تاثیر قرار دادن عرضه و تقاضای بازار ارز، زمینه فعالیت‌های سوداگرانه فعالان ارزی را فراهم می‌کند و بازار ارز را درگیر نابسامانی‌های جدید ارزی می‌کند. این بار هم از سامانه نجات‌بخش ارزی نیما برای کنترل التهابات سخن می‌گویند تا منابع ارزی را بتوانند بهتر از قبل مدیریت کنند.
از آخرین تصمیماتی که دولتمردان برای بازار ارز گرفتند خبر داریم؛ قرار بر این بود که با تک‌نرخی شدن ارز وعده‌های چند ساله دولت تحقق یابد و گام دیگری در راستای تحقق‌پذیری برنامه‌های دولت مهیا شود اما از زمان اعلام تک‌نرخی شدن ارز، اثری از دلار تک‌نرخی در بازار دیده نشده و در کنار آن برنامه‌های جدیدی از سوی دولتمردان برای بازار ارز اندیشیده می‌شود.
از طرفی دلار به کل از چرخه معاملات ارزی کشور کنار گذاشته شد و یورو با تفاوت قیمتی بالاتر از دو هزار تومان جای دلار را در تبادلات تجاری ایران با سایر کشورها گرفت. به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان صنعت، در این زمینه مقامات ادعا می‌کنند که دلار جایگاهی در چرخه مبادلات تجاری کشور ایران ندارد و به همین دلیل یورو می‌تواند جایگاه بهتری در چرخه تبادلات تجاری ایران داشته باشد.
همه اینها اما در حالی صورت گرفته که بازار ارز درگیر پیچ و تاب‌های فراوانی است و در طول ماه‌های گذشته حجم زیادی از ذخایر ارزی از کشور خارج و فعالیت‌های سفته‌بازی و قاچاق ارز را در کشور شدت بخشید. کار به جایی کشید که حجم بالای ارزی که از صادرات عاید اقتصاد کشور می‌شد به چرخه اقتصادی کشور نمی‌رفت و در بازار‌های وارداتی برای فعالیت‌های قاچاق تزریق می‌شد.
از همین روی دولتمردان به سامانه‌ای برای کنترل شفاف‌تر معاملات ارزی دست یافتند تا در کنار آن بتوان در یک فضای کاملا روشن فعالیت‌های ارزی متقاضیان ارزی تحت نظارت بانک مرکزی قرار داشته باشد. هرچند این سامانه هنوز راه‌اندازی نشده و فعلا نمی‌توان اظهارنظری در رابطه با آن کرد اما به هر سو دولتمردان خوشبین هستند که با به کارگیری این سامانه بتوان معاملات ارزی را در یک فضای مناسب‌تر و تحت نظارت بانک مرکزی کنترل کرد و جلوی فعالیت‌های قاچاق در این خصوص را گرفت.
اگرچه به نظر می‌رسد این سامانه بتواند در نظام یکپارچه ارزی شفافیت را در خرید و فروش‌های بازار بالا ببرد اما به هر سوی در شرایط کنونی که هر روز مقامات خواب جدیدی برای بازار می‌بینند معلوم نیست چه زمانی می‌توان به راه‌اندازی این سامانه در بازار ارز کشور امیدوار بود و انتظار داشت که با چنین فضایی برای تبادلات ارزی بتوان به کنترل مناسب معاملات ارزی امیدوار بود.
تمام این گمانه‌زنی‌ها از آن روی است که دیگر سیاست‌های دولت را نمی‌توان سیاستی دوراندیشانه برای بازار ارز کشور دید. چه آنکه مقامات هم از این میزان نابسامانی در بازار ارز کشور غافلگیر شده‌اند و خود در کلاف سردرگمی که ساخته‌اند پیچ و تاب می‌خورند و هر روز سیاست جدیدی برای بازار تنظیم می‌کنند. معلوم نیست این حجم از سیاست‌های نابخردانه دولت تا کجا پیش خواهد رفت.
به گفته رییس کل بانک مرکزی، ساختار نیما بر اساس چهار بازیگر عمده شکل گرفته، واردکنندگان کالا و خدمات به عنوان متقاضیان ارز، صادرکنندگان کالا و خدمات شامل دولت به عنوان صادرکننده نفت، واسطه‌‌گران شامل بانک‌ها و صرافی‌ها و سیاستگذار ارزی که بر اساس پیش‌بینی منابع و مصارف نرخ و دامنه آزادی نرخ‌ها، اولویت‌ها و سقف مصارف را کنترل می‌کند.
رییس شورای پول و اعتبار سامانه نیما را ابزار اطلاعاتی برای رصد لحظه‌ای بازار ارز دانست که امکان سیاستگذاری فوری و مداخله موثر را برای حاکمیت فراهم می‌کند. وی سه ویژگی را برای سامانه نیما متصور شده از جمله اینکه فراهم کردن داده‌های کامل و واقعی از عرضه و تقاضای ارز را فراهم و فرآیند تامین منابع و تخصیص مصارف ارزی را در ساختاری یکپارچه عملیاتی می‌کند. از طرفی با فرآیند تجارت خارجی کشور از ثبت سفارش تا ترخیص کالا را ارگانیک پیوند می‌دهد و قابلیت پوشش نیازهای خرد مردم نظیر ارز مسافرتی، درمانی و دانشجویی را دارد.
سیف اظهار می‌کند که با عملیاتی شدن سامانه نیما، رویکرد واکنشی سیاستگذار به رویکرد کنشی تبدیل می‌شود و پیش از بروز التهابات ارزی با کنترل تقاضای موثر و هدایت بهینه منابع نوسانات هیجانی، مقطعی و سیستماتیک در آن قابل کنترل است و با سامانه جامع تجارت وزارت صنعت و پنجره واحد نظام فرامرزی پیوسته ارتباط دارد.
وی نقش صرافی‌ها و بانک‌ها را در سامانه نیما به عنوان واسطه منابع و مصارف ارزی دانست و گفت: نقش شبکه صرافی‌ها در سامانه، مکمل نقشی است که بانک‌ها برعهده دارند و بر اساس نیازهای اعلام شده واردکنندگان امکان تخصیص اولویت‌بندی یا عدم تخصیص ارز به آنها توسط سیاستگذاران وجود دارد که با پیش‌بینی قبل از وقوع نیازمندی‌ها و منابع ارزی و با توجه به سیاست‌های کلان کشور کنترل شیر مصارف ارزی را سیستماتیک در دست دارد و ضمانت اجرایی نیما در آن است که هیچ واردات رسمی و قانونی بدون رصد و تایید بانک مرکزی در خصوص جنبه‌های ارزی آن قابل انجام نیست.
هرچند از نظر رییس کل بانک مرکزی این سامانه می‌تواند راهگشای فعالیت فعالان اقتصادی کشور باشد اما باید دید این سامانه چه زمانی قابلیت اجرایی خواهد داشت و چگونه می‌تواند فعالیت‌های مثبت‌اندیشانه‌تری را در بازار ارز کشور موجب شود.
اگر تا هفته گذشته سیاست تک‌نرخی شدن ارز اجرا شده بود اما با ایجاد فضای امنیتی و ایجاد محدودیت‌های معاملاتی فضا را به شکل دیگری درگیر ناملایمات بازار و دلالان را وارد دور جدیدی از فعالیت‌های سوداگرانه کرده است. چه آنکه از زمان اعلام دلار 4200 تومانی در بازار ارز، همزمان دلارهای بالای 5000 هزار تومانی در بازار دست به دست می‌چرخد و حتی چنین فضای امنیتی و توسل به زور و خشونت هم نتوانسته فعالیت‌های سفته‌بازی بازار را کنترل کند. بنابراین باید گفت عملا سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز در دولت تنها توهمی بیش نبوده است و تنها سیاستی دو روزه برای کنترل چند روزه قیمت‌ها بوده‌اند.
نکته جالب‌تر کوتاه کردن دست صرافی‌ها از بازار برای معاملات ارزی است که خود زمینه‌ساز فعالیت‌های دلالانه صرافی‌ها شد. هرچند بار مسوولیت خرید و فروش‌های ارزی بر دوش شبکه بانکی کشور افتاده است اما بانک‌ها نیز از انجام درست این مسوولیت شانه خالی می‌کنند و آن‌طور که باید زیر بار این مسوولیت نمی‌روند چه آنکه این روزها به دلیل ممنوعیت کار صرافی‌ها برای خرید و فروش ارز گردشگران خارجی دچار سردرگمی شده‌اند و بانک‌ها کار این گردشگران خارجی را راه نمی‌اندازند و معلوم نیست قرار است این گردشگران از چه راهی ارز مورد نیازشان را تهیه کنند. از طرفی برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که عدم آگاهی تورهای گردشگری یا اطلاع‌رسانی به اتباع خارجی در مورد نحوه تبدیل ارز خود به ریال موجب شده تا گرفتار سوءاستفاده برخی قرار گیرند به طوری که در اطراف هتل یا ورودی‌های اتباع خارجی متقاضیانی برای خرید ارزهای آنها وجود دارند که آن را با نرخ‌های پایین خریداری کرده و با قیمت بالا در بازار سیاه عرضه می‌کنند به طوری که دلار را تا ۴۲۰۰ خریداری می‌کنند و در بازار تا ۵۴۰۰ تومان و بیشتر می‌فروشند.
به هر سو آنقدر سیاست‌های دولتمردان در بازار ارز دچار چندگانگی است که از هر طرف بازار دچار چالش می‌شود، به عبارتی بازار ارز کشور این روزها شبیه دومینویی شده است که همچون سیلی تمام بخش‌های آن را با خود همراه می‌کند و هر روز نشانه‌های روشنی از اختلالات بیشتر در بازار ارز را موجب شود. بنابراین باید منتظر بمانیم و ببینیم دولت چه سیاست‌های جدیدی را به بازار تزریق می‌کند و قرار است این بار بازار ارز کشور به کدام جهت برود.
موفقیت دولت در اجرای طرح جدید ارزی
معاون اول رییس‌جمهور با اشاره به صدور مجوز استفاده از ۳۰ میلیارد دلار فاینانس در دولت، گفت: دولت حتما طرح جدید ارزی را با موفقیت اجرا می‌کند.
اسحاق جهانگیری در مراسم هم‌اندیشی مدیران ارشد دولت تدبیر و امید به تشریح برخی اولویت‌های دولت برای سال ۹۷ پرداخت و با تاکید بر اینکه این اولویت‌ها باید در دستور کار همه مدیران دولت باشد، افزود: یکی از این اولویت‌ها، سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است و باید تمام مصوباتی که در دو سه سال اخیر در چارچوب اقتصاد مقاومتی اتخاذ شده با جدیت پیگیری شود.
معاون اول رییس جمهور تعامل سازنده با جهان و پیگیری برجام را از دیگر اولویت‌های سال‌جاری برشمرد و اظهار داشت: تصور آمریکایی‌ها این است که با خارج شدن از برجام ایران دچار مشکلات جدی می‌شود اما ما برای هر شرایطی برنامه‌ریزی و فکر کرده‌ایم و کمترین دغدغه‌ای در این زمینه وجود ندارد.
وی به سیاستگذاری‌های دولت در بخش ارز نیز اشاره و خاطرنشان کرد: مهم‌ترین موضوع در سیاستگذاری ارزی جدید دولت این است که قادر باشیم مدیریت منابع ارزی را در کشور انجام دهیم و انضباط و شفافیت بر بازار ارز کشور حاکم باشد.