با عبور از گردنه‌های دشوار بازار پر‌تلاطم ارزی کشور، شنیدن حتی یک خبر می‌تواند حال آشفته‌‌بازار این روزهای فضای اقتصادی کشور را دگرگون کند.
روزهای گذشته خبری به گوش‌مان رسید که رییس‌جمهور صریحا اعلام کرده باید کلیه پرداخت‌های مرتبط با هزینه‌های عمومی دولت در اختیار عموم مردم قرار گیرد. بر همین اساس پس از اعلام رییس‌جمهور، تمامی اطلاعات پرداخت‌های خزانه‌داری کل کشور در دسترس عموم قرار گرفت.
تاریخ سال‌های گذشته اقتصاد ایران را که ورق بزنیم می‌بینیم عدم شفافیت‌ها و رانت‌ها در اقتصاد کشور موج می‌زند و همین مهم در سال‌های گذشته ریسک سرمایه‌گذاری کشورهای مختلف در ایران را به قدری بالا برده بود که هنوز هم هستند کشورهایی که به دلیل عدم شفافیت‌های اقتصادی ایران حاضر نیستند با کشور ما وارد مذاکرات اقتصادی شوند و از حضور در بازارهای اقتصادی ایران رویگردانی می‌کنند.
بنابراین چنین تصمیمی، آن هم برای اقتصادی که هر بخشش را که نگاه کنی با مشتی از دست‌های پشت پرده مواجه می‌شوی می‌تواند اقدامی بجا و شایسته باشد که دست فعالان زیرزمینی را از بخش‌های مختلف اقتصادی کشور کوتاه کند.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان صنعت، شفافیت اما محدود به چند مورد خاص نیست و به عبارتی شاه‌بیت تمامی اقدامات این است که فعالیت‌های دولت در یک اتاق شیشه‌ای واقع شود تا تمام اقشار جامعه از فعالیت‌های اقتصادی کشور باخبر شوند و فضای شفافی برای آگاهی همه اقشار از اقدامات ریز و درشت دولت فراهم آید.
اقتصاد کشور به جایی رسیده که هر آنچه اتفاق می‌افتد همگان انگشت اتهام را به سمت دولت نشانه می‌روند و همه استدلال‌ها به این سمت و سو می‌رود که دولت کاسه‌ای زیر نیم‌کاسه‌اش دارد و سعی می‌کند با مخفی‌کاری مانع از افشاگری دست‌های پشت پرده شود و خود را هم با این رانت‌خوارها و مفسدان اقتصادی همراه می‌کند.
در همین چند وقت اخیر که بازار ارز دچار تلاطم و نابسامانی بود آنقدر شفافیت‌ها در بازار خرید و فروش‌های ارزی کم بود که دلالان کنترل بازار را به طور کامل در دست گرفته بودند و دیگر نشانی از فعالیت‌های قانونی در بازار دیده نمی‌شد. بر همین اساس همه این‌طور استدلال می‌کردند که دولت در حال گرفتن ماهی از آب گل‌آلود است تا با ایجاد این فضای ملتهب و ناشفاف، سودی برای کسری‌های بودجه‌اش به جیب بزند.
این تفکرات از آنجا نشات می‌گیرد که این موضوع تنها داستان ماه‌های اخیر اقتصادی کشور نیست و سال‌هاست که اقتصاد کشور در دام عدم شفافیت‌های اقتصادی‌اش گرفتار آمده و دولت هیچ جا اعلام نمی‌کرد که برای فعالیت‌های اقتصادی‌اش چه منابعی را صرف کرده و چه درآمدهایی عایدش شده است.
اگر بخواهیم اقتصاد کشور را بشکافیم آنقدر حرف برای گفتن اقتصادی که در آن کسی نداند درآمدهای حاصل از صادرات به کجا می‌رود و چه میزان از بخش‌های مختلف اقتصادی کشور مالیات گرفته می‌شود و چه مخارجی صرف فعالیت‌های اقتصادی کشور شده چگونه می‌توان انتظار داشت که یک سرمایه‌گذار ولو اینکه از خودمان باشد یا از دیگر کشورها بخواهد در این فضا دست به فعالیت اقتصادی بزند و کشور را در مسیر رو به جلوی توسعه و رونق قرار دهد.
رونق اقتصادی پیش از آنکه نیازمند جذب سرمایه برای انجام فعالیت سرمایه‌گذاری باشد، نیاز به شفاف‌سازی در منابعی دارد که صرف آن می‌شود. درواقع یک فعال اقتصادی باید در جریان دخل و خرج‌هایی که قرار است برای یک فعالیت سرمایه‌گذاری صرف شود قرار بگیرد و بداند این فعالیتش را قرار است صرف چه چیزی کند.
اما موضوع به اینجا ختم نمی‌شود. اگر قرار بر این شده که دولت بر اساس یک سامانه خزانه آنلاین پرداخت‌های مربوط به بودجه عمومی‌اش را شفاف‌سازی کند باید منتظر این باشیم که فعالانی که از این بودجه عمومی استفاده می‌کنند اطلاعات درستی در اختیار این سازمان قرار دهند و به عبارتی باید آنقدر نظارت‌ها گسترده باشد که بتوان به مثبت بودن اطلاعاتی که قرار است منتشر شود امیدوار بود.
باید گفت شفافیت از من و شما شروع می‌شود؛ از منی که دست به فعالیت اقتصادی می‌زنم و باید واضح و روشن اعلام کنم که چه میزان برای این فعالیت اقتصادی صرف کرده‌ام و از شمایی که قصد داری با سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های اقتصادی گره‌ای از فعالیت‌های تولیدی کشور باز کنی. به عبارتی اگر سرمایه‌هایی که به نام فعالیت‌های اقتصادی جذب می‌شود در فعالیت‌هایی غیر از آنچه باید صرف شود و وارد فعالیت‌های زیرزمینی و دلالی شود یقینا اقتصاد را در دام رانت‌خوارهای گسترده‌ای فرو می‌برد و هرچه چنین زمینه‌هایی در فضای اقتصادی کشور گسترده‌تر شود بازارهای بین‌المللی بیشتری را برای جذب سرمایه‌گذار و فعالیت اقتصادی از دست می‌دهیم.
اگر بنا بر این است که اقتصاد کشور را به سمت یک اقتصاد تولید محور با فضای مناسب کسب‌و‌کار هدایت کنیم باید اول دست به اصلاحات اقتصادی بزنیم. اصلاحات هم از جایی آغاز می‌شود که فعالیت‌های اقتصادی در یک فضای شفاف انجام شود و آن‌طور نباشد که انجام فعالیت‌های اقتصادی زمینه‌ساز فضای تاریک و مبهم رانت و فساد باشد.
بنابراین چنین اقداماتی از سوی دولت هرچند می‌تواند دلگرمکننده باشد اما چنین برنامه‌هایی نیازمند پیگیری‌ها و نظارت‌های گسترده دولت است تا این فضا هم به ابزاری برای فسادهای بیشتر و جدیدتر تبدیل نشود.
بهشت رانت‌خواران و دلالان نباشیم!
در همین حال بنا بر اعتقاد یک اقتصاددان، باید بسیاری از ارگان‌ها مانند خزانه کشور در‌صدد انتشار اطلاعات اقتصادی برآیند تا با ایجاد شفافیت از فعالیت آزادانه دلالان و رانت‌خواران جلوگیری شود.
مهدی پازوکی درباره اقدام وزارت اقتصاد در زمینه ایجاد خزانه آنلاین اظهار کرد: به عنوان کسی که اعتقاد دارم اقتصاد ایران به شفافیت نیاز دارد، از آنلاین شدن خزانه استقبال می‌کنم و معتقدم شفافیت برای اقتصاد ما از نان شب واجب‌تر است.
وی ادامه داد: یکی از اصلاحات مهم اقتصادی در ایران باید ایجاد شفافیت باشد و اطلاعات مالی در سطح کلان کشور به صورت آنلاین منتشر شده و در دسترس عموم قرار گیرد. اگر مبادله اطلاعات به صورت آزادانه در چرخه اقتصاد قرار گیرد، می‌توانیم امید به برخی امور کشور داشته باشیم.
این اقتصاددان با بیان اینکه با پیشرفت تکنولوژی انتظار این می‌رود که امکانات شفاف شدن فضای اقتصادی کشور فراهم شود ادامه داد: اینکه دولت چقدر عوارض می‌گیرد، چقدر از محل مالیات درآمد دارد، چقدر واردات و صادرات داریم، می‌توانند مستقیما در شفافیت اقتصادی کشور موثر باشند.
وی با اشاره به معلق بودن موضوع سامانه مربوط به دستمزد و مزایای حقوق و کارکنان بانک‌ها و شرکت‌های دولتی این را هم گفت که این سامانه هنوز راه‌اندازی نشده و پیشنهاد من این است که در راستای ایجاد شفافیت بیشتر به این حوزه ساماندهی شوند.
پازوکی با بیان اینکه همیشه شفافیت دشمنی دارد، گفت: رانت‌خواران و کسانی که به دنبال فرصتی برای پولشویی هستند، از ایجاد شفافیت در بخش‌های مختلف اقتصاد کشور ابراز نارضایتی می‌کنند در نتیجه علیه آن نیز ممکن است اقداماتی انجام دهند. نباید اقتصاد ما بهشت رانت‌خواران و دلالان شود. باید جلوی کسانی که مخالف آزادی اطلاعات هستند ایستاد بنابراین اکنون و برای اقتصاد ما هر گونه ابزاری که به شفافیت کمک کند، ضروری است.
این اقتصاددان ایجاد شفافیت را در بهبود تولید کشور موثر دانست و گفت: اکنون فضای کسب‌و‌کار کشور بسیار نامناسب است و هر گونه تلاش در جهت بهبود شفافیت به رونق گرفتن تولید در اقتصاد ایران کمک می‌کند.
وی ایجاد سامانه‌هایی نظیر انتشار اطلاعات خزانه را در روابط بانکی کشور موثر دانست و گفت: اکنون یکی از دلایلی که بانک‌های اروپایی و ژاپنی با ما کار نمی‌کنند، این است که در برخی امور شفافیت وجود ندارد. این در حالی است که ما برای مبادلات بین‌المللی ناگزیریم با برخی نهادها از جمله FATF مراودات داشته باشیم و این مراودات نیز از کانال ارتقای شفافیت می‌گذرد.
پازوکی بسیاری از مشکلات اقتصاد ایران را ناشی از نبودن شفافیت دانست و بیان کرد: نوساناتی که برای ارز رخ داد، غیرمرتبط با موضوع شفافیت نبود. بخشی از نوسانات ارز به خاطر نقدینگی بود که موسسات غیرمتشکل پولی داشتند و اطلاعات شفافی از آنها وجود نداشت.
این استاد دانشگاه به موضوع افزایش درآمد مالیاتی به دنبال ایجاد شفافیت اشاره و خاطرنشان کرد: در اقتصاد ایران نسبت مالیاتی به GDP هشت درصد است این در حالی است که در کشور همسایه ما ترکیه، این شاخص ۲۰ درصد است و در کشورهای حوزه اسکاندیناوی مانند نروژ، فنلاند و سوئد این نسبت ۵۰ است. اگر شفافیت در اقتصاد ایران ارتقا یابد این موضوع منجر به افزایش نسبت مالیاتی به تولید ناخالص داخلی (GDP) هم خواهد شد و این به نفع کل کشور است.