تغییرات بسیاری پیش روی وضعیت اقتصادی کشور قرار دارد. چند ماهی می‌شود که فعالان اقتصادی و سیاسی کشور منتظر اعلام مواضع صریح رییس‌جمهور آمریکا در مورد سرانجام برجام هستند.
اگرچه سه‌شنبه شب دونالد ترامپ، به صراحت خروج ایالات متحده آمریکا از برجام را اعلام کرد اما با توجه به مواضعی که پس از آن رییس‌جمهور ایران و اتحادیه اروپا در مورد ماندن یا نماندن در برجام اعلام کردند، همچنان بازار در بلاتکلیفی عجیبی به سر می‌برد.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان صنعت، اگرچه حسن روحانی برای به تشویش کشانده نشدن بازار با وعده ادامه‌دار شدن ثبات بازار، مردم و فعالان اقتصادی را به آرامش دعوت کرد اما روز گذشته بازار حال و روز متفاوتی داشت به‌طوری‌که به گفته فعالان اقتصادی جو حاکم در بازار در این چند سال اخیر کم‌سابقه بوده است.
روز گذشته برخی از کسبه سرای ملی بازار بزرگ تهران در حالی کرکره‌های خود را بالا ندادند که معتقد بودند تا مشخص نشدن قطعی وضعیت تحریم‌ها هر چه جنس کمتر بفروشند به نفعشان خواهد بود. از این‌رو بازار به حالت تق‌و‌لق درآمده است.
در حالی که انتظار می‌رفت با نامگذاری سال‌جاری با عنوان حمایت از کالای ایرانی، شرایط برای کمک به تولیدکنندگان داخلی و همچنین رونق بازار فراهم شود اما با توجه به اینکه دولت نتوانست از پس کنترل نوسانات ارزی برآید، شرایط پیچیده‌تر از سال گذشته است به‌طوری که صادرکنندگان به دلیل نگرانی از آینده بازار و همچنین سیاست‌های ارزی دولت، روند صادرات را کند کرده‌اند و واردکنندگان نیز در روند واردات رسمی دچار مشکل شده‌اند.
از این‌رو بازار این روزها دچار کمبود کالا شده و اگرچه به ظاهر فعال به نظر می‌رسد اما واقعیت این است که هیچ تبادلی در بازار صورت نمی‌گیرد.
افزایش بی‌سابقه نرخ دلار، مشکل در تامین مواد اولیه تولید به خصوص در حوزه پوشاک را دچار مشکل کرده است. به گفته فعالان اقتصادی آینده بازار آینده در ابهام قرار دارد و همه در انتظار ثبات نرخ ارز و همچنین آرامش اقتصادی هستند. پس از چند ماه انتظار، سرانجام آمریکا به صورت یک‌طرفه از توافق هسته‌ای ایران و 1+5 خارج شد و رییس‌جمهور آمریکا با تکرار اتهام علیه ایران اعلام کرد که دولتش دیگر در برجام نخواهد ماند.
البته این در حالی است که بلافاصله پس از اعلام تصمیم رییس‌جمهور آمریکا فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تاکید کرد که این اتحادیه به توافق هسته‌ای با ایران پایبند است. با این حال واقعیت این است که تحریم‌های آمریکا علیه ایران باز خواهد گشت و مشکلات جدیدی را پیش روی تجارت خارجی ایران قرار می‌دهد.
با ایران ادامه می‌دهیم
با این حال و با وجود اینکه نگرانی‌ها در مورد آینده تجارت خارجی شدت گرفته، برخی مسوولان کشورهای اروپایی و همچنین کشورهای همسایه، همچنان خود را حامی ایران می‌دانند و بر این عقیده هستند که به تجارت خود با کشور ما ادامه خواهند داد.
بر همین اساس وزیر اقتصاد ترکیه در واکنش به تصمیم آمریکا برای بازگشت تحریم‌های ثانویه ایران گفت: کشورش تا حد امکان به تجارت با ایران ادامه خواهد داد و در این باره به کس دیگری حساب پس نمی‌دهد.
زیبکچی افزود: از حالا به بعد، مبادلات تجاری‌مان با ایران را در چارچوب ساختار ممکن انجام خواهیم داد و در این‌باره به کس دیگری حساب پس نخواهیم داد.
تجارت با ایران سخت می‌شود
همچنین فرستاده ویژه دولت انگلیس در امور تجاری ایران گفت: ایران مطابق با گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تعهداتش در چارچوب برجام پایبند بوده است. «این در حالی است که آمریکا هرگز از فرصت این توافق برای بهبود روابط خود با ایران بهره نبرد.»
لرد لامونت تصریح کرد اروپا برخلاف آمریکا خواهان حفظ برجام است.
وی هشدار داد اعمال تحریم‌های جدید آمریکا کار تجارت با ایران را دشوار خواهد کرد، اما ابراز امیدواری کرد که چنانچه ایران به تصمیم دونالد ترامپ محتاطانه پاسخ دهد، آنها که در اروپا طرفدار برجام هستند، شاید قادر باشند در جهت تداوم و افزایش همکاری‌های تجاری با ایران اقدام کنند.
تداوم تجارت برلین با تهران
در همین رابطه مدیر فروش شرکت آلمانی کوبولد (Kobold) تولیدکننده ابزار دقیق مورد نیاز صنایع نفت و گاز نیز در مورد تصمیم آمریکا در خصوص برجام گفت: تصمیم رییس‌جمهور آمریکا درباره توافق هسته‌ای، تاثیری در تداوم تجارت آلمان با ایران نخواهد داشت.
رضا علی‌آقا افزود: در حال حاضر تجارت اروپایی‌ها با ایران در صنایع نفت و گاز و دیگر بخش‌ها تسهیل شده است اما برخی مشکلات نیز وجود دارد که باید برطرف شود.
نماینده شرکت آلمانی کوبولد با اشاره به سرمایه‌گذاری سالانه یک میلیون دلاری این شرکت در صنایع نفت و گاز ایران ابراز امیدواری کرد با رفع مسایل بانکی بین دویچه بانک و بانک تجارت ایران، شاهد سرمایه‌گذاری‌های بیشتر شرکت‌های اروپایی در ایران باشیم.
خروج آمریکا از برجام تاثیری در قراردادهای خارجی ندارد
همچنین اسدالله عسکراولادی، رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین نیز در این باره گفت: خروج آمریکا از برجام هیچ تاثیری بر قراردادهای خارجی ندارد، چراکه طرف قرارداد ما این کشور نیست. از سوی دیگر آمریکا تاکنون هم در برجام حرکت مثبتی انجام نداده است که ماندنش نفعی برای ما داشته باشد.
وی گفت: قراردادهای بین‌المللی و خارجی هیچ کدامشان به آمریکا ارتباطی ندارد، چراکه طرف قرارداد ما این کشور نیست؛ بنابراین اروپایی‌ها اگر همچنان که تا امروز گفته‌اند، در برجام باقی بمانند، مشکلی به وجود نمی‌آید و فقط رییس‌جمهور آمریکاست که مانند یک دیوانه حرف‌های بیهوده می‌زند.
وی افزود: از نظر بانک‌هایی که با آنها در ارتباط هستیم هم اگر اروپایی‌ها و دیگر کشورهای طرف مذاکره بخواهند، می‌توانند راه‌هایی برای ارتباط با ایران پیدا کنند. به عنوان مثال سه - چهار بانک در چین وجود دارند که با توجه به اینکه هیچ ارتباطی با بانک‌های آمریکایی ندارند، به راحتی با ما همکاری می‌کنند و اگر طرفین قرارداد با ایران از اتحادیه اروپا و دیگر کشورها بخواهند در برجام بمانند، آمریکایی‌ها نمی‌توانند هیچ آسیبی به ما وارد کنند.
عسکراولادی گفت: اروپایی‌ها تاکنون اعلام کرده‌اند که در برجام خواهند ماند و از ایران نیز خواسته‌اند که در برجام بماند. می‌توانیم با ادامه مذاکرات و گرفتن امتیازات و تضامینی با اروپایی‌ها در این توافق بین‌المللی باقی بمانیم و آمریکا نیز هیچ کاری نمی‌تواند بکند، چراکه او همواره ۴۰ سال است با ما سر جنگ دارد و تحریم‌های مختلفی علیه مردم ایران اعمال کرده است. البته اروپایی‌ها و حتی کشورهایی مانند انگلستان که روابط بسیار تنگاتنگی با آمریکا دارند، بارها تاکید کرده‌اند که در برجام می‌مانند و خروج آمریکا از این توافق بین‌المللی در پایبندی آنها تاثیری نخواهد گذاشت.
وی همچنین در خصوص برخی اظهارنظرهای کنونی در داخل کشور درباره ضرورت خروج ایران از برجام تصریح کرد: به هیچ وجه این حرف درستی نیست که بگوییم ما خودمان راسا از برجام خارج می‌شویم، چراکه در آن زمان این ما هستیم که متضرر می‌شویم و باید در شرایط کنونی با اروپایی‌ها وارد مذاکرات، توافقات و روابط تنگاتنگ شویم.
قراردادهای قبلی لغو نمی‌شود
نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران نیز اعلام کرد که خروج آمریکا از برجام، کار را یکسره و تکلیف همه را مشخص کرد، اما نه تنها قراردادهای بین‌المللی لغو نمی‌شود بلکه قراردادهای جدیدی هم امضا خواهد شد.
علاء میرمحمدصادقی معتقد است همان بهتر که ترامپ و آمریکا از برجام خارج شدند چراکه طی ماه گذشته همواره با تهدید و بلاتکلیف گذاشتن ایران و دیگر کشورها همه را در حالت تعلیق و نگرانی گذاشته بودند، اما اینکه بالاخره آمریکایی‌ها چهره واقعی خودشان را نشان دادند و از برجام خارج شدند، حداقل تکلیف همه را روشن کرده‌اند و دیگر حالت تعلیقی وجود ندارد. حالا همه چیز بستگی به اروپایی‌ها دارد و اگر در برجام بمانند، چندان زیانی نمی‌کنیم.
وی با بیان اینکه می‌توان برجام را با اروپایی‌ها در صورت تامین منافع ملی ادامه داد، افزود: نه تنها قراردادهای بین‌المللی و خارجی ما که ارتباطی با آمریکا ندارد، لغو نمی‌شود بلکه همه ما امیدواریم قراردادهای جدیدی که در دستور کار و در حال امضا بود، به امضا برسد؛ قراردادهای بلندمدتی که می‌تواند در ادامه روابط بین‌المللی و تنگاتنگ ایران با کشورهای مختلف از جمله اتحادیه اروپا اثرگذار باشد.
مجازات شرکت‌های اروپایی
این گفته‌ها در حالی است که اتحادیه اتاق‌های بازرگانی آلمان اعلام کرد، اگر شرکای ایرانی شرکت‌های اروپایی در فهرست تحریم‌های دولت آمریکا قرار گیرند، شرکت‌های اروپایی ممکن است در آمریکا با مجازات‌هایی مواجه شوند.
بعد از اعلام خروج آمریکا از برجام، اتحادیه اتاق‌های بازرگانی دی‌ای اچ کی آلمان اعلام کرد، اگر شرکای ایرانی شرکت‌های اروپایی در فهرست تحریم‌های دولت آمریکا قرار گیرند، شرکت‌های اروپایی ممکن است در آمریکا با مجازات‌هایی مواجه شوند.
ولکر تریر، رییس بخش تجارت خارجی اتحادیه‌های اتاق‌های بازرگانی دی‌ای اچ کی آلمان در این خصوص گفت: در صورتی که شرکای تجاری ایرانی شرکت‌های اروپایی در لیست تحریم‌های آمریکا قرار بگیرند در آمریکا با تهدید مجازات‌هایی مواجه‌اند.
اگرچه پیش از اعلام تصمیم آمریکا در مورد برجام هم بسیاری از فعالان اقتصادی و تجار منتظر موضع آمریکا در این خصوص بودند تا تکلیف آینده خود را بدانند اما با وجود خروج آمریکا از برجام هم همچنان بلاتکلیفی ایرانی‌ها و همچنین سرمایه‌گذاران خارجی ادامه خواهد داشت چراکه به گفته رییس‌جمهور، ما چند هفته دیگر باید صبر کنیم تا موضع اتحادیه اروپا در این خصوص مشخص شود.
از این رو تا چند هفته دیگر اوضاع تجارت خارجی، صادرات و واردات نابسامان خواهد بود چراکه همه منتظرند اروپا نظر خود را در مورد برجام اعلام کند.