امروز که می‌خواهیم از سناریوی پیش روی اقتصادی کشور بگوییم، خودمان را در فضایی تصور می‌کنیم که درهای اقتصاد جهانی به رویش بسته شده و به دنبال راهی است تا چهره اقتصاد کشور را مقداری نونوار کند.
هفته پیش بود که بعد از گذشت دو سال از اجرایی شدن برجام، ترامپ آب پاکی را روی دست‌مان ریخت و برنامه جامع اقدام مشترک را یک فاجعه خواند.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان صنعت، بعد از بدعهدی آمریکا در قبال برجام اما فضای اقتصادی ایران در هاله‌ای از ابهام قرار گرفت که بعد از این چه بر سر روابط اقتصادی‌مان خواهد آمد و با چنین تصمیمی از سوی آمریکا باید چه راهی برای حفظ ارتباطات‌مان با جامعه جهانی بیابیم.
اما در کنار تصمیم آمریکا برای بر هم زدن توافق چندساله‌اش با ایران، کشورهای اروپایی اعلام کردند که حتی اگر آمریکا نخواهد بر سر توافقش بماند، در صورت پایبندی ایران به این توافق، از مواضع ایران در قبال این توافق حمایت و منافع ایران را از برجام تامین می‌کنند.
هرچند این ادعا از سوی کشورهای اروپایی بذر امید را در دل ایران کاشت که می‌توان از مسیر اروپا بسیاری از منافعی که از اقتصاد جهانی به دنبالش هستیم را تامین کنیم اما با این حال مطمئن نیستیم که اروپا چگونه می‌تواند منافع ایران از برجام را تامین کند و این ادعا تا کجا می‌تواند قابلیت تحقق داشته باشد.
سه‌شنبه‌شب هفته گذشته که ترامپ پشت تریبون قرار گرفت و اعلام کرد همه تحریم‌های ایران را برمی‌گرداند، نگرانی‌ها از آینده اقتصادی کشور دوچندان شد. هرچند دولتمردان می‌گویند چنین تصمیمی تاثیر زیادی بر اقتصاد کشور ندارد اما در کمترین حالت باید منتظر آثار روانی چنین تصمیمی بر بازارهای اقتصادی ایران باشیم.
اروپا می‌ماند؟
اما موضوع آنقدر هم ساده نیست. حتی با وجود اعلام مقامات اروپایی به حفظ منافع ایران از برجام، در همین چند روز گذشته تعدادی از کشورهای اروپایی از بازار نفت ایران کنار کشیدند و به دنبال بازارهای جایگزینی برای تامین نیازهای نفتی‌شان بودند. شاید این اولین بازخورد تصمیم آمریکا در قبال برجام باشد اما به واقع در روزهای آینده باید شاهد جریانات جدیدی در فضای اقتصادی کشور باشیم.
اما باز هم باید از خود بپرسیم که اروپا چگونه و بر چه اساسی می‌خواهد منافع ایران را تامین کند؟ این در حالی است که هر آن ممکن است موضع‌گیری‌های اروپا در قبال ایران از سوی آمریکا مورد هدف قرار گیرد و این بار آمریکا بخواهد اروپا را هم از منافع جهانی‌اش سلب کند.
اکنون این پرسش مطرح می‌شود که آیا در چنین شرایطی باز هم اروپا به تامین منافع ایران در برجام رای می‌دهد یا اینکه پا پس می‌کشد و فرار را بر قرار ترجیح می‌دهد و به فکر تامین منافع خودش از آمریکا می‌افتد.
شاید اگر ما هم در جاده دوطرفه آمریکا و ایران قرار بگیریم، در مسیری قدم می‌گذاریم که بدانیم حرکت در آن مساوی با توسعه‌یافتگی و ارتباطات گسترده جهانی است نه راهی که آمریکا از هر طرف آن را تحریم و حضورش در بازارهای جهانی را سلب کرده است. همین است که به مواضع اروپا در قبال ایران شک می‌کنیم و حتی با وجود اعلام جهانی‌شان برای حفظ منافع ایران هنوز هم نمی‌توانیم آن را امیدی برای حضور در بازارهای جهانی بدانیم.
تاثیرپذیری بازار ایران از تصمیم آمریکا
هرچند بعد از اعلام تصمیم آمریکا در قبال ایران بازارهای جهانی فرو ریختند و شاهد کاهش قیمت‌های وسیعی در بازارهای طلا بودیم اما با این حال یک روز پس از آن قیمت طلا در بازار داخلی باز هم با رشد همراه بود و قیمت سکه به بالاتر از دو میلیون تومان رسید. از طرفی درحالی که شاخص بورس‌های مهم جهانی بعد از این تصمیم ریزش کردند، بورس تهران بی‌توجه به اعلام خروج ترامپ از برجام با رشد همراه بود.
اما در بازار نفت قیمت‌ها بالا رفت و شاهد جهش‌های متفاوتی در این بازار بودیم به طوری که قیمت نفت برنت به بالاترین حد خود طی سه سال و نیم گذشته رسید و رکورد 76 دلار در هر بشکه را شکست. شاید بتوان گفت آمریکا بازار نفت ایران را هدف قرار داده است و به دنبال آن است تا باز هم از این کانال به اقتصاد ایران ضربه بزند.
بنابراین اینکه بخواهیم به آنچه اروپا گفته دل ببندیم و فکر کنیم با وجود خروج آمریکا از این توافق اروپا را داریم و می‌توانیم از آن به عنوان راهی برای عبور از تنگناهای اقتصادی‌مان استفاده کنیم باید بپذیریم که اروپا مسیر مطمئنی پیش رویمان قرار نداده و تاکنون اعلام نکرده که از چه مسیری می‌خواهد به تامین منافع ایران دست بزند.
همین است که باید کمر همت ببندیم و دست به اصلاحات اساسی بزنیم و راه‌های مطمئنی برای قدم گذاشتن در مسیر توسعه‌یافتگی بیابیم. اگر غیر از این باشد و چشم‌مان به راه دیگران باشد تا مسیر توسعه‌یافتگی‌مان را هموار کنند، باید بگوییم با این رویکرد نه تنها به توسعه‌یافتگی نمی‌رسیم که حتی از دستیابی به آنچه باید دورتر می‌شویم.
بنابراین باید بدون وابستگی به آنچه اروپا می‌گوید، روابط‌مان را با اروپا حفظ کنیم تا از دست‌اندازهایی که در مسیر جهانی با آن روبه‌رو هستیم عبور کنیم و با افزایش رقابت‌پذیری اقتصاد آن را در بازارهای جهانی راه دهیم. در غیر این صورت ایران دیگر مقصدی برای سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران خارجی نخواهد بود و رفته‌رفته همه همتایان‌مان در بازار جهانی را از دست می‌دهیم و بار دیگر در فضای ملتهب سال‌های نه چندان دورمان فرو می‌رویم.