سیگنال‌های منفی از هر طرف سرمایه‌گذاری خارجی و تجارت ایران را دربرگرفته است.
با وجود اینکه وزارت خزانه‌داری آمریکا پس از خروج این کشور از برجام برای بنگاه‌های اقتصادی مهلت 180 روزه را برای ترک ایران در نظر گرفته اما شواهد حاکی از آن است که برخی از شرکت‌های بزرگ اروپایی همچون توتال، انی، زیمنس، ایرباس، دنیلی، مرسک، ساگا، آلیانتس و... بلافاصله پس از تحریم‌های جدید آمریکا، ایران را ترک کردند.
این در حالی است که ۱۰ روز پس از اعلام تصمیم رییس‌جمهور آمریکا درباره خروج از برجام، رییس کمیسیون اتحادیه اروپا اعلام کرد این اتحادیه برای محافظت از شرکت‌های اروپایی در برابر تحریم‌های آمریکا علیه ایران قرار است مقررات بازدارنده را به اجرا درآورد. با این حال به نظر می‌رسد که خط و نشان‌های آمریکا نتیجه داده و برخی از شرکت‌های بزرگ و چندملیتی اروپایی از ادامه همکاری با ایران منصرف شده‌اند.
به تازگی رییس کمیسیون اتحادیه اروپا اعلام کرد اعضای این اتحادیه در حال وضع قانونی هستند که تحریم‌های ثانویه آمریکا علیه شرکت‌های اروپایی را به دلیل همکاری با ایران به رسمیت نشناسند. از این رو این امیدواری وجود داشت که بانک سرمایه‌گذاری اروپا، سرمایه‌گذاری شرکت‌های اروپایی در ایران را تسهیل بخشد یا شرکت‌های کوچک و متوسط تشویق به سرمایه‌گذاری در ایران شوند.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان صنعت، اما واقعیت این است که با وجود همه وعده‌هایی که مقامات اروپایی برای حفظ برجام می‌دهند، حجم روابط شرکت‌های بزرگ اروپایی با آمریکا و همچنین ترس این شرکت‌ها از آمریکا مانع تحقق برجام اروپایی شده.
از این رو کارشناسان بر این عقیده هستند که شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی می‌مانند اما شرکت‌های بزرگ‌تر و اسم و رسم‌دارتر می‌روند همان‌طور که تاکنون نیز بسیاری از این شرکت‌ها ایران را ترک کرده‌اند.
از این رو در حالی که برخی کشورهای اروپایی حاضر نیستند از منافع خود در ایران دست بردارند و به دنبال دور زدن تحریم‌های آمریکا هستند اما به اعتقاد صاحب‌نظران اقتصادی، در حال حاضر باید با فراهم کردن زیرساخت‌های داخلی، ریسک سرمایه‌گذاری در کشور را کاهش داد و همچنین به افزایش همکاری‌ها با شرکت‌های متوسط و کوچکی که منافع چندانی در آمریکا ندارند، پرداخت تا بتوان شرایط سخت اقتصادی فعلی را پشت سر گذاشت در غیر این صورت، روند سرمایه‌گذاری در کشور منفی خواهد شد و تجارت خارجی کشور نیز تنگنا‌های جدیدی را تجربه خواهد کرد.
شرکت‌های متوسط مشکلی با ادامه همکاری ندارند
بر همین اساس عضو کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق بازرگانی تهران گفت: اینکه برخی بر این عقیده هستند که تصمیم جدید آمریکا و همچنین تحریم‌های جدید چندان تاثیری بر روابط ایران و سایر کشورها نخواهد داشت حرف درستی نیست بلکه واقعیت این است که بسیاری از شرکت‌های بزرگ اروپایی از روند همکاری با ایران خارج شده‌اند و شرایط جدید قطعا بر روند سرمایه‌گذاری و تجارت خارجی کشور تاثیرگذار خواهد بود.
عباس آرگون با تاکید بر اینکه ما باید سعی کنیم برجام را با کشورهای اروپایی ادامه دهیم، اظهار کرد: طی روزهای اخیر شرکت‌های بزرگ از پروسه همکاری با ایران خارج شده‌اند اما شرکت‌های متوسط و کوچک مشکلی با افزایش همکاری‌ها با کشور ما ندارند.
وی افزود: در حال حاضر شرایط نسبت به قبل کمی پیچیده‌تر شده اما همچنان راه نجات اقتصاد ایران و همچنین دستیابی به نتیجه مثبت در مبحث تجارت و سرمایه‌گذاری، فراهم کردن زیرساخت‌های داخلی با اصلاح قوانین و همچنین بهبود فضای کسب و کار است.
این فعال بخش خصوصی خاطرنشان کرد: در صورتی که زیرساخت‌های داخلی همچون اصلاحات لازم در ساختار مالی بانک‌ها و همچنین ارتقای روابط کارگزاری مورد توجه قرار گیرد، جذب سرمایه‌گذاری خارجی نیز به نتیجه مثبتی خواهد رسید. در غیر این صورت به مشکل خواهیم خورد.
به استانداردهای جهانی نزدیک شویم
وی همچنین با تاکید بر اینکه ما باید خودمان را به استانداردهای جهانی نزدیک کنیم، گفت: از این پس این امکان وجود دارد که بانک‌های مطرح دنیا به دلیل ترس از جریمه‌های سنگین آمریکا برای ارتباط با ایران احتیاط کنند اما به عقیده بنده، بانک‌های کوچک و متوسط برای تعامل مشکلی نخواهند داشت.
عضو کمیسیون تسهیل تجارت اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه ما باید اصلاحات اقتصادی را در داخل کشور مد نظر قرار دهیم، اظهار کرد: در حال حاضر شرکت‌های بزرگ اروپایی با توجه به اینکه به طور مستقل تصمیم‌گیری می‌کنند و دولت نمی‌تواند آنها را به کاری الزام کند، از ادامه همکاری با ایران منصرف شده‌اند چراکه به هر حال رفتارهای آمریکا بر روابط این کشورها با سایر کشورهایی که با آنها در ارتباط هستند، تاثیرگذار خواهد بود.
اما همچنان شرکت‌هایی وجود دارند که به همکاری با ایران علاقه‌مند هستند ولی باید در راستای رفع موانع بانکی و همچنین مشکلات زیرساختی در داخل کشور ما اقدامات ویژه‌ای در دستور کار قرار گیرد تا روند سرمایه‌گذاری با توقف روبه‌رو نشود.
آرگون همچنین در رابطه با تاثیر تعیین نرخ دلار 4200 تومانی بر شرایط بازار گفت: اقدام دولت در جهان یکسان‌سازی نرخ ارز اقدام درستی بود که باید از آن حمایت کرد چراکه هرج و مرج زیادی در بازار حاکم شده بود. اما ما بر این عقیده هستیم که 4200 تومان نرخ پایینی بود که باید اصلاح شود.
وی ادامه داد: نرخ دلار تک‌نرخی باید به‌گونه‌ای تعیین شود که هم بتواند منافع صادرکنندگان را تامین کند و هم اینکه قدرت رقابت تولیدکنندگان را در بازارهای جهانی افزایش دهد. در غیر این صورت جذابیت واردات افزایش پیدا خواهد کرد. به گفته این فعال بخش خصوصی، باید از سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز که در راستای مقابله با رانت در پیش گرفته شده، حمایت کرد اما باید نرخ دلار متناسب با نرخ تورم تعیین شود.
سوییس برای همکاری اصرار نمی‌کند
در این خصوص همچنین رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و سوییس با بیان اینکه بانک‌های ایرانی می‌توانند در سوییس شعبه بانکی تاسیس کنند، گفت: سوییس هم در سیاست‌های اقتصادی و هم در سیاست‌های بین‌المللی کشور بی‌طرفی است. برای همین این کشور محدودیتی برای شرکت‌ها و بانک‌هایش قائل نخواهد شد اما اصراری هم برای فعالیت آنها در ایران نخواهد کرد.
شریف نظام‌مالی اظهار کرد: قبل از اعلام تصمیم آمریکا برای خروج از برجام هم ما ارتباط مستقیم یا گستردهای با بانک‌های سوییسی نداشتیم. از این به بعد هم نباید انتظار خیلی زیادی داشته باشیم. این نکته را هم باید توجه کرد که دولت سوییس به‌هیچ‌وجه در امور بخش خصوصی دخالت نمی‌کند. اما خود بانک‌ها و بنگاه‌های اقتصادی ممکن است فعالیت خود را با ایران محدود کنند و این ربطی به تصمیم دولت ندارد.
بانک‌های ایرانی در سوییس شعبه تاسیس کنند
وی تاکید کرد: این تصمیم نه به دلیل خواست دولت سوییس که به دلیل فشارهای دولت آمریکاست. البته نباید فراموش کرد که در شرایط حاضر هم روابط بانکی آنچنانی با سوییس نداریم. اقتصاد سوییس به معنای واقعا خصوصی است دولت، فقط می‌تواند راهبرد ارائه دهد ولی نمی‌تواند شرکتی را وادار به کار کردن کند.
رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و سوییس افزود: بانک‌های ایرانی می‌توانند در سوییس شعبه بانکی تاسیس کنند. یا اینکه پروانه بانک‌های سوییس که آنها استفاده نمی‌کنند را بخرند و در سوییس بانک تاسیس کنند. اینها راهکاری است که می‌تواند سبب شود روابط بانکی- مالی ایران و سوییس در این دوره ادامه یابد. این در حالی است که باید این نکته را مد نظر داشت که بانک‌های سوییس جزو بهترین بانک‌های اروپایی است که می‌تواند همکاری با این بانک‌ها راهگشای اقتصاد ایران باشد.
نفع آمریکا برای شرکت‌ها بیشتر از ایران است
رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ایتالیا نیز چندی پیش با تاکید بر اینکه فرصت‌های برجام را با چندصدایی از دست ندهیم، گفت: اگرچه کشورهای اروپایی و کشورهای منطقه هنوز با آمریکا هم‌صدا نیستند و سعی دارند تا به برجام متعهد بمانند، اما ممکن است در عمل محدودیت‌هایی که آمریکا برای شرکت‌ها و بانک‌های اروپایی اعمال می‌کند، روند کار با ایران را برای این شرکت‌ها مختل کند.
به گفته احمد پورفلاح، شرایط امروز برای اقتصاد ایران شرایط دشواری است؛ شاید این شرایط را بتوانیم با قبل از امضای توافق هسته‌ای مقایسه کنیم. این در حالی است که روابط ایران و ایتالیا هم در بخش اقتصادی و هم در حوزه سیاسی همیشه در سطح عالی ادامه داشته است، ولی در بحث برجام دولت تصمیم‌گیرنده است و از آنجایی که در کشورهای توسعه‌یافته بخش خصوصی تابع بخش دولتی نیست، دولت نمی‌تواند نظر مثبت خود را درباره برجام و همکاری با ایران به آنها تحمیل کند.
رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ایتالیا اعلام کرد از آنجایی که بانک‌ها و شرکت‌های اروپایی با آمریکا طرف قرارداد هستند و یا اینکه در شرکت‌های همدیگر سرمایه‌گذاری کرده‌اند، نفع همکاری اقتصادی با آمریکا را به دلیل نفع مالی به همکاری با ایران ترجیح می‌دهند و ممکن است برای نقل‌وانتقال پول مشکلات بیشتری پیش بیاید. بنابراین شاید همین چند بانکی هم که با ایران همکاری می‌کنند عملا نتوانند به این همکاری و تبادل مالی ادامه دهند.
وی همچنین با اشاره به مشکلات ارزی کشور گفت: بسته شدن صرافی‌ها خیلی از معاملات تجاری را با تاخیر روبه‌رو کرده از این رو بخش خصوصی که من با آنها در ارتباط هستم می‌خواهد هرچه زودتر صرافی‌ها باز شود. این در حالی است که همین کنترل‌های مضاعف باعث شده که نرخ ارز بالا برود. البته اگر نرخ 4200 تومان به کالاهای تعیین‌شده، ارائه شود می‌تواند نرخ ارز را به تعادل برساند.
مشکلات تجاری ایران و افغانستان
نکته جالب توجه اینکه علاوه بر کشورهای اروپایی حتی کشورهای آسیایی همسایه ایران نیز برای ادامه همکاری‌های تجاری و اقتصادی خود با ایران دچار نگرانی شده‌اند. بر همین اساس اتاق بازرگانی و صنایع افغانستان اعلام کرد حجم مبادلات تجاری ایران و افغانستان در حال افزایش است، اما تحریم‌های آمریکا علیه تهران بر روابط تجاری بین دو کشور همسایه تاثیر خواهد گذاشت.
عتیق‌الله نصرت، مدیرعامل اتاق بازرگانی و صنایع افغانستان گفت: ایران بزرگ‌ترین شریک تجاری افغانستان است و تجار افغان علاقه‌مند به افزایش حجم تجارت با ایران و هند از طریق ایران هستند اما تحریم‌های جدید اعلام شده از سوی دولت آمریکا علیه ایران نگران‌کننده است و ما نمی‌دانیم چه بخش‌هایی تحت تحریم قرار خواهند گرفت. ما نگرانی‌هایمان را با بخش اقتصادی سفارت آمریکا در کابل در میان گذاشته‌ایم، اما آنها هیچ اطلاعی درباره (جزییات) تحریم‌ها ندارند.
البته این در حالی است که وزارت بازرگانی و صنایع افغانستان گفته، این کشور تجارت با کشورهای منطقه از جمله ایران را بر مبنای منافع ملی ادامه خواهد داد. بر این اساس مسافر کوکندی، سخنگوی این وزارتخانه گفت: افغانستان به تلاش‌های خود برای جلوگیری از بروز مشکلاتی که بر روابط تجاری این کشور با کشورهای منطقه تاثیر بگذارد، ادامه می‌دهد.
کوکندی افزود: این تحریم‌ها ممکن است بر اقتصاد ایران تاثیر بگذارد، اما ما بر اساس منافع ملی‌مان از مسیرهای ترانزیتی مختلفی استفاده می‌کنیم تا از بروز هر گونه مشکلی جلوگیری کنیم. ایران بخشی از تلاش‌های ما برای استفاده از مسیرهای مختلف خواهد بود.
مذاکره کره‌جنوبی برای معاف‌شدن از تحریم‌ها
از سوی دیگر، دولت کره‌جنوبی در حال برنامه‌ریزی جهت برگزاری نشستی با نهادهای مرتبط دولت آمریکاست تا برای معاف‌شدن از تحریم‌های ایران رایزنی کند. بر این اساس این هفته نشستی با هدف کاهش تاثیرات تصمیم آمریکا به خروج از برجام بر اقتصاد کره‌جنوبی در این کشور برگزار شد و در آن استراتژی‌های رویارویی با تحولات مربوط به توافق هسته‌ای ایران و تاثیر آن بر کره‌جنوبی مورد بحث قرار گرفت.
همچنین وزارت امور خارجه کره‌جنوبی اعلام کرد: دولت کره‌جنوبی تلاش‌های دائمی را بر مبنای همکاری‌های نزدیک میان مقامات مرتبط به کار خواهد بست تا تاثیرات اقدامات آینده آمریکا بر اقتصاد کره‌جنوبی و شرکت‌های کره‌ای طرف همکاری با ایران را به حداقل برساند.