عضو انجمن نساجی استان يزد اظهار مي‌كند: یزد به عنوان قطب صنعت نساجی کشور دارای دو هزار واحد نساجی است که با اشتغال 20 هزار نفر، 25 درصد سهم اشتغال اين استان را به خود اختصاص داده است.
«مجتبی دستمالچیان» در مورد اين صنعت پرسابقه و ديرينه ر اين استان مي‌گويد: صنعت نساجي يكي از هنر صنعت‌هاي اصيل ايراني است اما شايد نام‌دارترين شهر در زمينه صنعت نساجي در ايران، شهر يزد باشد چرا كه از گذشته‌هاي دور ترمه‌ها و پارچه‌هاي فاخر و دستمال‌هاي زيباي اين شهر از جاده ابريشم به تمام جهان فرستاده می‌شد.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از ایسنا، وي با بيان اين كه جايگاه اين بافته‌هاي زيبا در ياد و خاطره نوستالژيك ما و شايد تمام ايران غير قابل انكار است، تصريح مي‌كند: اگر امروز شهر يزد را به خاطر خانه‌هاي گلي و بادگيرهاي زيبايش مي‌شناسيم، قطعاً در گذشته اين شهر را به خاطر پارچه‌هاي زيبا و فاخرش مي‌شناختند؛ شهري كه از شرق تا غرب همه آوازه آن را داشتند؛ از هند گرفته تا شمالي‌ترين شهرهاي درياي كاسپين، از ترمه‌هايي بسيار زيبايي كه براي مردم كشمير بافته مي‌شده تا كارخانه‌هايي نساجي كه در شمال ايران ساخته شدند، همه وامدار هنر صنعتگران يزدي هستند.
دستمالچيان اشاره‌اي به صنعت شعربافي سنتي در يزد که زماني با دستگاه‌هاي سنتي پارچه‌بافي و پس از منسوخ شدن آنها، اين روزها با ماشين‌هاي صنعتي انجام مي‌شود، مي‌كند و مي‌گويد: بر طبق كتيبه و سنگ نوشته قديمي موجود در دهليز درب اهلي مسجد جامع يزد، در گذشته شغل اكثر مردم يزد شعربافي يا مشاغلي در رابطه با آن مانند نخ‌ريسي و رنگرزي و تهيه ابريشم و غيره بوده است.
وي معتقد است كه ذوق و هنر صنعتگران يزدي را در توليداتي به شکل سجاده، روتختي، پتو، احرامي، شال و روسری، دستمال ابريشمي و پارچه‌هاي ترمه، زري و مخمل و همچنين دارايي که شيوه رنگرزي آن در ايران منحصر به يزد است، مي‌توان يافت.
نساجي يزد از صنايع پيشرو كشور
عضو انجمن نساجي استان، صنعت نساجي يزد را از جمله صنايع پيشرو در كشور مي‌داند و در اين باره به عنوان نمونه تصريح مي‌كند: ابداع و توليد دستمال ابريشمي تنها در يزد، ابداع پارچه ترمه در يزد، توليد كامل روفرشي كشور در يزد و توليد بيش از 80 درصد پارچه رومبلي توليد داخل كشور در اين ديار كهن، بيانگر سابقه‌ي دیرینه‌ي اين صنعت در يزد است.
وي با بيان اين كه در حال حاضر، يزد به لحاظ نساجی كاملترين تنوع در انواع رشته‌ها را در كل ايران دارد، تاكيد مي‌كند: يزد را به واقع مي‌توان قطب صنعت نساجي ايران ناميد.
«دارایی» پارچه‌اي با قدمت 800 ساله
دستمالچيان در ادامه نيز به معرفي برخي توليدات نساجي استان يزد اشاره مي‌كند و مي‌گويد: دارایی‌بافی یزد که قدمتی 800 ساله دارد، نوعی پارچه است که از ابریشم و رنگ‌های طبیعی تولید می‌شد اما در حال حاضر در بافت آن از نخ ویسکوز استفاده می‌شود.
وي اضافه مي‌كند: در مورد وجه تسمیه آن نيز گفته می شود نام دارایی از آن جهت برای آن مصطلح شده که در قدیم این پارچه جهیزیه هر عروس و جز وسایل سرمایه‌ای او بوده و به این دلیل به آن دارایی گفته‌اند یا چون اشخاصی که این نوع پارچه را می‌خریدند، ثروتمند بوند به این سبب به آن دارایی می‌گفتند.
وي ادامه مي‌دهد: این شیوه بافت پارچه در تعدادی از کشورهای جهان متداول است و در ایران تنها در شهر یزد وجود دارد که به آن دارایی‌بافی نیز می‌گویند و روشی است قدیمی برای منقوش كردن پارچه که عبارت است از رنگ كردن نخ‌های پارچه قبل از بافت.
به گفته اين مسئول، هرچند این هنر دست مردمان دیار گرم و کویری یزد با همه دبدبه و کبکبه‌اش سال‌هاست که رو به افول است و دیگر کسی از مردمان امروز یزد، علاقه‌ای به بافت و تولید آن نشان نمی‌دهد ولي هنوز هم مي‌توان ایکات(دارایی) را در کارگاه‌های محدود شهر یزد مشاهده کرد.
بافت 90 درصد «روفرشي» كشور در يزد
عضوانجمن نساجي استان بیشترین تولیدات روفرشی کشور با اختصاص ۹۰ درصد سهم بازار متعلق به استان یزد است.
وي در اين باره خاطرنشان مي‌كند: سابقه تولید روفرشی در یزد برای 50 سال پیش است و یکی از هنرصنعت‌های اصیل استان یزد به شمار می‌رود.
به گفته وي، هم‌اکنون ۱۶۰ واحد تولید روفرشی با ظرفیت تولید سالانه 100 میلیون مترمربع در استان فعال است.
پيشينه كهن بافت «شال و روسری» در يزد
دستمالچيان در اين باره نيز مي‌گويد: شال‌بافی هم یکی از هنرهای رایج یزد بوده که آن را از نخ پنبه‌ای می‌بافتند و معمولاً تولید کارگاهی داشته است، چنان که از متن یک سنگ نوشته تاریخی واقع در دهلیز مسجد جامع یزد بر می‌آید، مردم شهر یزد قرن‌ها به این هنر اشتغال دارند.
بافت دستمال معروف یزدی از ابريشم مصنوعي
عضو انجمن نساجي يزد در مورد بافت دستمال يزدي نيز عنوان مي‌كند: در شهر یزد دستمال‌هایی با طرح‌ها و رنگ‌های مختلف و مصارف گوناگون از ویسکوز یا همان ابریشم مصنوعی بافته می‌شوند.
به گفته وي، نام‌های دیگر این محصول به ابریشمی و عشایری معروف هستند.
«زیلوبافی»، شغلي درآمدزا در گذشته
دستمالچيان با بيان اين كه صنعت بافت کفپوش و زیرانداز در بسیاری از مناطق جهان رواج داشته، در ایران نیز تاریخی کهن دارد، اظهار مي‌كند: زیلو یکی از قدیمی‌ترین صنایع دستی یزد است که به دوران پیش از اسلام باز می‌گردد.
وي زيلوي يزد را از کالاهای تجاری کشور در گذشته مي‌خواند و مي‌گويد: ناصر خسرو در سفرنامه‌اش به ۵۰۰ کارگاه زیلوبافی اشاره می‌کند.
به گفته وي، یکی مهمترین مراکز مهم زیلوبافی، شهر میبد یزد بوده است که قدیمی‌ترین زیلو در حال حاضر را نيز به این منطقه نسبت مي‌دهند و می‌توان آن را در مسجد جامع شهر میبد مشاده كرد.
اين مسئول بيان مي‌كند: به دلیل دوام زیلو نسبت به فرش‌های پشمی این زیراندازها بسیار مورد استفاده بوده و یکی از مشاغل درآمدزا در یزد محسوب می‌شده است.
وي با تاكيد بر اين كه زیلو محصولی قدیمی و تاریخی است، تصريح مي‌كند: زیلو هرچند به ظاهر یک دست‌بافته نخی ساده است اما بررسی فنون و تکنیک بافت آن نشان می‌دهد که غنای فرهنگی و فکر و اندیشه بارورشده‌ای در پس هر تار و پود آن نهفته است.
شهرت «ترمه» يزد به دليل زيبايي بسيار
دستمالچيان به هنر «ترمه بافی» نيز اشاره مي‌كند و مي‌گويد: اين دست بافته كه حدود 400 سال سابقه دارد، در گذشته توسط زرتشتیان براي دوخت نوعی شلوار برای جشن‌ها استفاده می‌شده است.
وي ادامه مي‌دهد: ترمه پارچه‌ای است که تار آن ابریشمی و پودش نخ، پشم، کرک الوان و ابریشم بوده و بافت آن در گذشته با انگشت انجام می‌شده و از این رو به «انگشت‌باف» نیز شهرت داشت.
وي با بيان اين كه البته بعدها این کار به صورت نیمه دستی انجام شد و برای بافت آن از دستگاه‌های مخصوصی استفاده می‌کردند، اظهار مي‌كند: ترمه یزد به زیبایی بسیار، معروف است.
ركود صنعت فرش يزد زنگ خطري براي مسئولان
دستمالچيان در پايان با اشاره به اين كه يزدي‌ها از پيشتازان صنعت فرش هستند، مي‌گويد: يزدی‌ها از زمان های قدیم و با ورود صنعت فرش به ایران، از پیشتازان این صنعت بودند و حتی پس از ورود تکنولوژی‌های جدید در دهه های گذشته، در حوزه تولید فرش ماشینی حرف‌های زیادی برای گفتن داشتند که از نمونه‌‌های آن می‌توان به واحدهای تولیدی فرش کسری و فرش ستاره کویر اشاره کرد.
وي با بيان اين كه در حال حاضر اين کارخانه‌ها در کنار چند واحد تولیدی دیگر، به دلیل رکود، تقریباً در تعطیلی به سر می برند و اين در حالي است كه در آن سوی دیگر، کاشان به خوبی در این صنعت فعالیت می‌کند، اين موضوع را زنگ هشداری برای مسولین استان در دیگر زمینه‌های نساجی مي‌داند.