بسیاری از صاحبنظران اقتصادی معتقدند قیمت کالاهای اساسی و پر مصرف مردم به‌طور مستقیم با قیمت ارز در ارتباط است و اندک تغییری در نرخ ارز می‌تواند این بازار را با آشفتگی‌های پی‌درپی روبه‌رو کند، اما معاون اول رییس‌جمهور همواره بر این نکته تاکید می‌کند که «برای ما قابل قبول نیست که هیچ کالایی به بهانه قیمت ارز افزایش یابد».
گرچه چنین اظهارنظری در کلام مطرح می‌شود، اما در واقعیت نتوانسته برای ثبات قیمت کالاهای اساسی کاری از پیش ببرد.
در حال حاضر تنش‌های ارزی، افزایش قیمت‌های جهانی، اعتصاب کامیونداران و مواردی از این دست به‌طور مستقیم بازار کالاهای اساسی را هدف گرفته، به‌طوری‌که بازار مواد غذایی با آشفتگی غیر قابل انتظاری روبه‌رو شده است.
البته عده‌ای کمبود و گرانی برخی کالاها همچون میوه و سبزی را افزایش تقاضا در ماه رمضان و برخی دیگر اعتصاب کامیونداران در اعتراض به تورم و پایین بودن دستمزد و کرایه بار را علت این امر می‌دانند.
واقعیت این است که علاوه بر افزایش تقاضا برای برخی از کالاهای خاص به مناسبت ماه رمضان، این اعتصاب کامیون‌دارهاست که باعث شده هندوانه و سبزی در بازار میوه و تره‌بار با کمبود مواجه شود؛ از سوی دیگر، مرغداری‌ها نیز در تامین مواد اولیه با مشکل مواجه شوند، چرا که به هر حال بخش عمده‌ای از تامین مواد اولیه و جابه‌جایی آنها از طریق همین کامیون‌ها انجام می‌شود.
طی چند روز اخیر به دلایل افزایش تقاضا، هندوانه و سبزی در بازار میوه و تره‌بار گران شد که به دنبال آن برخی از مغازه‌های سطح شهر، این محصولات پر مصرف در ماه رمضان را با قیمت‌های بالاتری می‌فروشند. رییس اتحادیه بارفروشان در مورد علت گرانی هندوانه بیان کرد: «اعتصاب کامیون‌دارها قیمت هندوانه را افزایش داده است.»
به گفته حسن صابری، «این اعتصاب باعث کاهش هندوانه در بازار شده و قیمت این میوه را تا 2200 تومان افزایش داده است.» به گفته این مقام مسوول، افزایش قیمت کرایه ماشین و نبود کامیون برای حمل بار به دلیل اعتصاب، باعث ماندن بار در مزارع و باغات شده است که این مساله در نهایت فقط به زیان کشاورز است.
واکنش حجتی
همچنین دیروز وزیر جهاد کشاورزی در حاشیه جلسه هیات دولت گفت: «اعتصاب کامیونداران در بازار میوه چندان موثر نبوده است.» به گفته محمود حجتی، اعتصاب کامیونداران در مبادی بندری تاثیراتی داشته در حالی که این اقدام در بازار میوه و سبزی چندان موثر نبوده است.
اگرچه وزیر کشاورزی و همچنین دبیر کل اتاق اصناف بر این باورند که گرانی میوه و سبزی به اعتصاب کامیونداران ارتباطی نداشته، اما یک کارشناس بازار محصولات کشاورزی بیان کرد: «نه فقط اعتصاب کامیونداران، بازار میوه و سبزی را با مشکل مواجه کرده، بلکه تا چند روز دیگر مرغ را نیز با افزایش قیمت مواجه خواهد کرد.»
به گفته او، دولت باید هرچه سریع‌تر برای مساله اعتصاب کامیونداران فکری اساسی کند، در غیر این صورت بازار کالاهای اساسی با موج جدیدی از گرانی روبه‌رو خواهد شد.
از سوی دیگر یکی از فعالان صنعت مرغداری نیز بیان کرد: «در حال حاضر بازار مرغ به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه با آشفتگی روبه‌رو شده و تولید مرغ برای مرغداری‌ها صرف نمی‌کند. این در حالی است که اعتصاب کامیونداران نیز هزینه‌های مرغداری‌ها را افزایش داده و آنها را مشکل مواجه کرده است.»
ناتوانی وزارت کشاورزی در تنظیم بازار مرغ
نکته جالب توجه اینکه در حال حاضر بازار گوشت و مرغ به دنبال نبود متولی مناسب تنظیم بازار با مشکل مواجه بوده و حواشی زیادی را به خود اختصاص داده است. بازاری که هر روز آشفته‌تر می‌شود. وزارت کشاورزی بر این عقیده است که در تنظیم بازار گوشت و مرغ مشکل خاصی وجود ندارد، اما واقعیت این است که گوشت همچنان روند صعودی قیمت خود را حفظ کرده و توزیع گوشت تنظیم بازاری نیز به اندازه کافی انجام نمی‌شود.
بازار مرغ نیز چند وقتی است که با آشفتگی روبه‌رو شده، به‌طوری که نه فقط مردم از افزایش قیمت مرغ گلایه دارند، بلکه مرغداران نیز با توجه به افزایش قیمت نهاده‌های دامی و همچنین افزایش هزینه حمل‌ونقل که به تازگی در دستور کار قرار گرفته است، از افزایش قیمت تمام‌شده این کالا ناراضی هستند و معتقدند صنعت مرغداری با ادامه این شرایط به زودی نابود خواهد شد.
این در حالی است که برخی از کارشناسان معتقدند وزارت جهاد کشاورزی در تنظیم بازار موفق نیست و همین موضوع باعث شده در برخی حوزه‌ها مثل واردات نهاده‌های دامی انحصارگرایی انجام شود که این مساله بازار را با نوسان روبه‌رو می‌کند.
انحصار ۲ نفره در واردات نهاده‌های دامی
در این باره سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس با تاکید بر اینکه وزارت جهاد در تنظیم بازار محصولات به ویژه گوشت و خرید تضمینی ناموفق عمل می‌کند، به تسنیم گفته است: «چرا بازار نهاده‌های دامی در اختیار دو نفر است و وزارت جهاد این انحصار را نمی‌شکند؟»
علی محمد شاعری افزوده است: «در حال حاضر قیمت تمام‌شده هر کیلو مرغ گرم برای تولیدکننده حدود پنج هزار و 600 تومان است اما به دلیل شرایط بازار و افزایش قیمت نهاده‌ها مرغدار مجبور است در کشتارگاه، محصول خود را 1000 تومان زیر قیمت بفروشد.»
او با بیان اینکه شرکت پشتیبانی امور دام وزارت جهاد کشاورزی قدرت تنظیم بازار را ندارد، بیان کرد: «سیاست این وزارتخانه نباید به‌گونه‌ای باشد که مرغدار پیش از موعد مرغ خود را بفروشد.» او ادامه داده است: «گوشت مرغ 30 درصد قیمت تمام‌شده وارد بازار می‌شود و اکنون وضع صنعت مرغ گوشتی کشور اسفبار است.»
شاعری افزود: «با توجه به تولید 120 میلیون تن محصولات کشاورزی، وزارت جهاد در عمل توانایی و مهارت کنترل بازار را ندارد البته این وزارتخانه در مقایسه با وزارت بازرگانی در کنترل بازار بهتر عمل می‌کند.»
اصرار دولت به قیمت‌گذاری
بنابر اظهارات دبیر انجمن ملی شرکت‌های زنجیره‌ای تولید مرغ تولیدکنندگان مرغ گوشتی، دولت را مانع این صنعت می‌دانند. این در حالی است که اگر مرغ از شمول قیمت‌گذاری دولت خارج شود، بازار خود به خود تنظیم خواهد شد.
علی صابری بیان کرد: «صنعت طیور کشور با مشکلات فراوان روبه‌رو و این موجب شده است قیمت واقعی تولید هر کیلو گوشت مرغ حدود 10 هزار تومان باشد.» او افزود: «اکنون مرغداران برای هر کیلو مرغ دو هزار تا دو هزار و 500 تومان از اصل هزینه ضرر می‌دهند.»
به گفته او تولیدکنندگان معمولا با دولت درباره قیمت به تفاهم نمی‌رسند، اگر اکنون در قیمت عوامل تولید تغییری ایجاد شود در یک هفته باید برای قیمت جدید مرغ تصمیم‌گیری شود اما این موضوع با فرآیندهایی که در سازمان حمایت از مصرف‌کننده و تولیدکننده وجود دارد پس از شش ماه تعیین و اعلام می‌شود که اثربخشی خود را ندارد.
او افزود: «با وجود 27 هزار مرغداری و تولید حدود یک میلیارد و 300 میلیون جوجه در سال و پراکندگی مرغداری‌ها در کشور، دولت چرا از دغدغه قیمت‌گذاری رها نمی‌شود و بر قیمت‌گذاری این محصول اصرار دارد؟!»
مرغ را از ۷۸۰۰ تومان گران‌تر نخرید
با توجه به گفته‌های مطرح شده، معاون نظارت بر کالاهای مصرفی سازمان حمایت نیز گفته است: «در ستاد تنظیم بازار سقف و کف قیمت‌ها تعیین شده است و بر اساس آخرین مصوبه این ستاد گوشت مرغ می‌تواند از ۷ هزار و ۱۰۰ تومان تا ۷ هزار و ۸۰۰ تومان در بازار عرضه شود.»
داود موسوی بیان کرد: «افزایش قیمت‌ها بر اساس مصوبه ستاد هدفمندی یارانه‌ها تا شش درصد بر عهده این سازمان است اما برای بیش از آن گزارش کارشناسی تهیه می‌کنیم و این گزارش به کارگروه تنظیم بازار ارائه و بر اساس شرایط، تعیین قیمت می‌شود.»
او افزود: «بر اساس آخرین مصوبه این ستاد گوشت مرغ می‌تواند از هفت هزار و 100 تومان تا هفت هزار و 800 تومان در بازار عرضه شود و اگر قیمت مرغ به بیش از این قیمت برسد، دولت به عرضه گوشت مرغ اقدام می‌کند و اگر به کمتر از هفت هزار و 100 تومان برسد، گوشت مرغ را از تولیدکنندگان می‌خرد.»
او گفت: «بر اساس پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی به ستاد تنظیم بازار، قیمت گوشت مرغ از 6 هزار و 200 تومان به هفت هزار و 600 تومان افزایش یافت و اکنون دولت روزی 1000 تن گوشت مرغ با قیمت هفت هزار و 600 تومان از تولیدکنندگان خریداری می‌کند.»
به گفته او برای کنترل قیمت گوشت قرمز نیز که از 16 هزار تومان به 24 هزار تومان در هر کیلو دام زنده افزایش یافت بحث ممنوعیت صادرات دام مطرح شده است. او ادامه داد: «از اواخر سال 95 نیز طرح واردات گوشت سرد تازه از استرالیا و کشورهای آسیای میانه در دستور قرار گرفت.»
گرانی 8 گروه کالایی
در حالی که مسوولان بر این باور هستند که بازار کالاهای اساسی به خوبی مدیریت می‌شود اما گزارش‌های بانک مرکزی افزایش قیمت گروه‌های مختلف خرده‌فروشی در بازار مواد خوراکی را تایید می‌کند.
بر این اساس قیمت خرده‌فروشی لبنیات در هفته منتهی به چهارم خردادماه نسبت به هفته مشابه سال قبل، 5/8 درصد، تخم مرغ ۵۱ درصد، برنج 7/2 درصد، میوه‌های تازه یک درصد و سبزی‌های تازه 4/3 درصد افزایش یافت.
بر اساس گزارش بانک مرکزی، قیمت خرده‌فروشی لبنیات در هفته منتهی به چهارم خرداد ماه نسبت به هفته مشابه سال قبل، 5/8 درصد، تخم مرغ ۵۱ درصد، برنج 7/2 درصد، میوه‌های تازه یک درصد، سبزی‌های تازه 4/3 درصد، گوشت قرمز 3/23 درصد، چای 7/20 درصد و روغن نباتی 9/1 درصد رشد داشته است. همچنین قیمت خرده‌فروشی گروه حبوب 4/1 درصد، گوشت مرغ 2/0 درصد و قند و شکر 1/4 درصد کاهش یافته است.
همچنین گزارش هفتگی متوسط قیمت خرده‌فروشی برخی از مواد خوراکی در هفته منتهی به چهارم خردادماه نیز حاکی از آن است که قیمت هشت گروه نسبت به هفته قبل از آن افزایش داشته است.
بر این اساس در هفته منتهی به چهارم خردادماه نرخ لبنیات 3/0 درصد، تخم مرغ 4/3 درصد، برنج 1/0 درصد، حبوب 7/0 درصد، میوه‌های تازه 6/4 درصد، سبزی‌های تازه 8/4 درصد، گوشت قرمز 7/4 درصد و قند و شکر 7/0 درصد نسبت به هفته قبل از آن افزایش و نرخ مرغ 9/6 درصد کاهش یافت، قیمت چای و روغن‌نباتی نیز نسبت به هفته پیش از آن ثابت ماند.