تامین مواد اولیه این روزها به بزرگ‌ترین دغدغه تولیدکنندگان داخلی تبدیل شده چراکه به دنبال نوسانات ارزی که طی هفته‌های اخیر رخ داد، برخی واردکنندگان بزرگ از عرضه مواد اولیه به بازار خودداری می‌کنند و مواد اولیه مورد نیاز کالاهای تولید داخل به خصوص در حوزه پوشاک را احتکار کرده‌اند.
به گفته فعالان بازار، احتکارکنندگان به دنبال این هستند که آب‌ها از آسیاب بیفتد و کالاهای خود را به بالاترین قیمت به تولیدکنندگان داخلی بفروشند. از این رو در حال حاضر به دنبال سیاست‌های ارزی دولت، نه فقط واردات پوشاک به کشور مشکل شده بلکه حتی تامین مواد اولیه برای تولیدکنندگان داخلی نیز به امری دشوار و حتی غیرممکن تبدیل شده است.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان صنعت، بر همین اساس علاوه بر اینکه کمبود کالا در بسیاری از بازارها به چشم می‌خورد، بازار پوشاک نیز جوابگوی نیاز داخل نیست و می‌توان گفت بسیاری از واحدهای صنفی کالایی برای فروش ندارند. این در حالی است که گشت‌و‌گذاری در بازار مانتو و پوشاک حاکی از آن است که فروشگاه‌هایی هم که توان عرضه کالا در شرایط فعلی را دارند، به شدت قیمت‌های خود را بالا برده‌اند زیرا از یک سو با مشکل تامین مواد اولیه و افزایش قیمت تمام‌شده روبه‌رو هستند و از سوی دیگر نمی‌دانند که تا هفته‌های آینده چه شرایط جدیدی در بازار برای آنها ایجاد خواهد شد. از این رو مواد اولیه این روزها حکم کالایی کمیاب و ارزشمند را دارد که برخی تجار بزرگ به خرید و احتکار آن روی آورده‌اند.
در این میان به گفته فعالان بازار، در شرایط فعلی در روند تخصیص دلار 4200 تومانی به تولیدکنندگان تبعیض وجود دارد به‌طوری‌که برخی تولیدکنندگان موفق به دریافت دلار 4200 تومانی برای واردات مواد اولیه نشده‌اند اما برخی واردکنندگان طی روزهای اخیر با دلار 4200 تومانی، سنگ قبر هم وارد کرده‌اند.
یکی از گلایه‌های تولیدکنندگان از سیاست‌های ارزی جدید دولت این است که فرآیند ثبت سفارش برای واردات امری زمانبر است. این در حالی است که برخی واردکنندگان بزرگ به راحتی واردات مواد اولیه را در حجم‌های بالا انجام می‌دهند اما به جای اینکه این مواد اولیه را با قیمت مناسب در اختیار تولیدکنندگان داخلی قرار دهند تا در شرایط فعلی که واردات مشکل شده، تولید داخلی جان بگیرد، این کالاها را احتکار می‌کنند تا در زمان مناسب بیشترین سود را ببرند.
این موضوع به جایی رسیده که برخی با احتکار مواد اولیه اقدام به قاچاق آن می‌کنند. این موضوع را چندی پیش یکی از نمایندگان اتاق بازرگانی عنوان کرد و وجود چنین چرخه‌ای در بازار را وحشتناک خواند.
عقب‌نشینی تولیدکنندگان
چندی پیش رییس اتحادیه پیراهن‌دوزان و پیراهن‌‌فروشان نیز در انتقاد از شرایط این روزهای بازار گفت: «تولیدکنندگان در حال حاضر بر اثر تلاطم بازار ارز با مشکل تامین مواد اولیه مواجه‌‌اند. این در حالی است که برخی واردکنندگان سودجو از عرضه مواد اولیه به بازار خودداری می‌کنند که این موضوع مشکلاتی را برای تولیدکنندگان به وجود آورده است.»
در همین خصوص یکی از فعالان صنعت پوشاک گفت: «دولت اگرچه بر این باور است که جلوی ورود کالاهای قاچاق به کشور را گرفته اما واقعیت این است که در حال حاضر تامین مواد اولیه برای تولیدکنندگان بسیار مشکل شده از این رو تولیدکنندگان داخلی این روزها یک به یک در حال عقب کشیدن از بازار هستند. این در حالی است که از طرف مقابل، روند واردات غیرقانونی به کشور افزایش یافته چراکه واردات قانونی با پروسه‌ای زمانبر مواجه شده است.»
علی زمانی بیان کرد: «نظارت نکردن مسوولان بر بازار باعث شده کالاهای قاچاق از مناطق آزاد و حتی گمرکات به صورت قانونی و کیلویی وارد کشور شود در صورتی که سیاست‌های ارزی جدید دولت، تولیدکنندگان را آن هم در سال حمایت از کالای ایرانی با مشکلات پی در پی مواجه کرده است به‌طوری‌که در حال حاضر برخی فعالان بازار، جنسی برای فروش ندارند.»
او با بیان اینکه کالاهای قاچاق که به صورت کیلویی وارد کشور می‌شود، در بازار به صورت تکی آن هم با قیمت‌های مختلف عرضه می‌شود، گفت: «این شرایط در حالی برای بازار اتفاق افتاده که واردکنندگان بزرگ مواد اولیه از فروش این مواد به واحدهای تولیدی خودداری می‌کنند و منتظر هستند تا ببینند چه شرایطی برای بازار رقم خواهد خورد.»
همچنین یکی دیگر از تولیدکنندگان بازار پلاستیک در این باره بیان کرد: «در حال حاضر کمتر از20 درصد مواد مورد نیاز ما داخلی و 80 درصد آن وارداتی است که با نوسان نرخ ارز در تامین آنها با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کنیم. این در حالی است که پروسه زمانبر واردات به دنبال سیاست‌های جدید دولت، فعالان اقتصادی را با مشکلات زیادی روبه‌رو کرده است اگرچه فرصتی پیش آمده که برخی واردکنندگان بازار از آب گل‌آلود ماهی بگیرند.»
کاهش عرضه لوازم‌خانگی
گشت‌و‌گذاری در بازار لوازم‌خانگی نیز نشان می‌دهد به دلیل مشکل شدن پروسه واردات مواد اولیه، حتی برخی فروشگاه‌های عرضه لوازم‌خانگی ایرانی نیز از عرضه کالاهای خود خودداری می‌کنند.
فعالان بازار لوازم‌خانگی بر این عقیده هستند که تامین مواد اولیه به مشکل خورده و مشخص نیست تا چند روز آینده تامین این مواد چه میزان هزینه برای آنها دربر داشته باشد. بر همین اساس یکی از فعالان بازار لوازم‌خانگی نیز گفت: «با توجه به اینکه پروسه واردات به دنبال سیاست‌های جدید دولت سخت و زمانبر شده است، با معضل تامین مواد اولیه روبه‌رو هستیم و چاره‌ای نداریم جز اینکه همه کالاهای خود را به بازار عرضه نکنیم چراکه مشخص نیست در روزهای آینده آیا قادر به خرید مواد اولیه جدید خواهیم بود یا خیر.»
شوک به بازار وارد شده
همچنین عضو اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران با اشاره به اینکه گرفتار احتکار شده‌ایم، در واکنش به کاهش واردات پوشاک طی هفته‌های اخیر به ایسنا گفت: «کم‌شدن واردات به دلیل آن است که نوعی شوک به بازار وارد شده و همگان منتظر هستند که ببینند شرایط بازار چگونه خواهد شد. این دوره می‌تواند فرصتی مناسب برای تولیدکنندگان ما باشد. در واقع زمانی که جلوی واردات گرفته شود مانند آن است که فرصتی برای صادرات ایجاد شود. بدین ترتیب می‌توان گفت که در مقطع فعلی، تولید حکم صادرات را دارد و می‌تواند جلوی خروج ارز از کشور را بگیرد اما باید توجه داشت که این موضوع نیازمند حمایت است.»
سعید حسین‌زاده افزود: «این روزها تامین مواد اولیه تبدیل به معضلی جدی برای واحدهای تولیدی شده است. از سوی دیگر بحث قوانین و تامین نقدینگی، مواردی است که اگر به آنها توجه شود می‌تواند به تولید کمک بسیاری کند. اکنون گرفتار احتکار شده‌ایم و نیاز است دولت بتواند منابع مالی تولیدکنندگان را تامین کند تا آنها مواد اولیه خود را در زمان مقرر وارد کنند و به تولید بپردازند تا بدین ترتیب حداقل بازار داخل را در دست بگیریم.»
کالاها با افزایش قیمت مواجه شدند
این فعال تجاری با تاکید بر اینکه در زمینه تامین نیاز کشور در زمینه پوشاک پتانسیل‌های لازم وجود دارد، گفت: «با این حال نیاز است که دولت تامین ارز دولتی را تسهیل کند. اکنون بسیاری از خریدها براساس ارز آزاد صورت می‌گیرد و همه کالاها با افزایش قیمت مواجه شده‌اند.»
این عضو کنفدراسیون صادرات بیان کرد: «صادرات پوشاک نیازمند این است که در بازار نوعی ثبات وجود داشته باشد و بتوانیم در بازارهای هدف بازاریابی کرده و حضور مداوم داشته باشیم.»
او با بیان اینکه در سال‌های گذشته شیوه صادرات تغییرات زیادی داشته و اکنون باید از برخی مقررات حاکم بر کل دنیا پیروی کرد، گفت: «اگر فردی بخواهد با یک کشور کار کند باید این دلگرمی وجود داشته باشد که این تجارت در بلندمدت برقرار خواهد بود. ما در گذشته صادرکننده‌های بسیاری داشتیم که حتی پوشاک خود را به اروپا صادر می‌کردند، اما اکنون شرایط تحریم‌ها، مسایل بانکی و مشکلات دیگر شرایط را به‌گونه‌ای پیش برده که ما عملا فقط با کشورهای همسایه کار می‌کنیم.»
صادرکنندگان دلگرمی ندارند
عضو کنفدراسیون صادرات همچنین یادآور شد در شرایطی که تفاوت قابل توجهی میان قیمت ارز دولتی و آزاد وجود دارد، صادرکنندگان دلگرمی کار ندارند چراکه نمی‌دانند در نهایت ارز با چه قیمتی به دست آنها خواهد رسید. به گفته او، اکنون افزایش نرخ ارز باعث گرانی مواد اولیه شده است.
به ما گفته می‌شود که موظف هستید ارز حاصل از صادرات را به نظام بانکی بازگردانید اما برای تامین مواد اولیه مجبور می‌شویم از ارز با نرخ آزاد استفاده کنیم. البته ممکن است گفته شود ارز رسمی در اختیار واردکنندگان قرار می‌گیرد، اما مساله آن است که معمولا این پروسه چند ماهی زمان می‌برد و در کار تجارت یکی از فاکتورهای مهم سرعت کار است.
فرصتی برای توسعه صادرات
حسین‌زاده ادامه داد: «نمی‌توان پس از ثبت سفارش انتظار داشت که تجار چند ماه منتظر دریافت ارز تک‌نرخی شوند. این نوع موضوعات با روح صادرات و تجارت منافات دارد.»
این صادرکننده با تاکید بر اینکه شرایط فعلی را می‌توان بهترین زمان برای صادرات دانست، بیان کرد: «اگر مشکلات پیش پای صادرات برطرف شود و دولت شرایطی را برای کارکردن تسهیل کند. همچنین تجار بتوانند در زمانی مناسب به ارز تک‌نرخی دسترسی پیدا کنند، می‌توان در این دوره صادرات پوشاک را توسعه داد. این در حالی است که مدت بسیاری است که از مشوق‌های صادراتی بی‌بهره هستیم، در حالی که می‌توان با دسترسی به شرایط خوب در بازارهای هدف نفوذ کرد.»
ترخیص مواد اولیه به صورت نسیه
شرایط دشوار برای واردات مواد اولیه تولید داخل در حالی است که به تازگی امکان ترخیص مواد اولیه مورد نیاز تولید داخل از گمرک به صورت نسیه فراهم شده است.
در همین خصوص یک مقام گمرک ایران گفت: «در راستای حمایت بیش از پیش از تولید ملی مواد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان داخلی نسیه ترخیص می‌شود.»
علی معقولی با بیان اینکه برای ادامه فعالیت چرخه تولید کشور این مهم تحقق یافته است، افزود: «طبق ماده 42 قانون امور گمرکی در موارد حساس قانونگذار به گمرک ایران جازه داده تا با تقاضای مقام مسوول بنگاه‌های تولیدی، مواد اولیه ترخیص شده و بعد از یک هفته امور گمرکی و تشریفاتی انجام شود.»
او با تاکید بر اینکه با اجرای این قانون تولید کشور با شوک مواجه نمی‌شود، بیان کرد: «با توجه به شعار امسال و حمایت بیش از پیش از تولید ملی اجرای قانون ماده 42 بیش از گذشته مورد توجه واقع شده است.»
او همچنین گفت: «در واقع مقدار ناچیزی از کالاها و مواد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان در گمرک باقی می‌ماند و قسمت زیاد آن بدون دریافت هیچ گونه وجهی ترخیص می‌شود تا در عرصه تولید کشور مشکلی به وجود نیاید.»
معقولی افزود: «ترخیص کالاهای وارداتی که با تعرفه بیش از 26 درصد به کشور وارد می‌شوند و معمولا مشابه داخلی دارند تنها به صورت نقدی امکان‌پذیر است که اجرای این مهم گامی ارزنده برای حمایت بیشتر از تولیدکنندگان داخلی به‌شمار می‌رود.»