خبر همان است اما داستانش کمی تفاوت ایجاد می‌کند؛ تفاوتی از چند ماه جست و خیز در بازار ارز و سکه و تلاش‌هایی نافرجام برای در دست گرفتن نبض بازار.
خبر از حیرتی که در ماه‌های گذشته برای دلار 5 هزار تومانی داشتیم تا بازاری که امروز همراهش شده‌ایم و حضور پررنگ دلارهای بالاتر از 9 هزار تومانی و سکه‌های سه میلیون تومانی را پذیرفته‌ایم.
تا همین چند ماه پیش نبض بازار ارز از خیابان‌های فردوسی و چهارراه استانبول می‌زد؛ صرافی‌ها هرچند محدود خرید و فروشی در بازار داشتند و دلالان نیز در گوشه و کنار خیابان در حال گذراندن امور روزمره‌شان بودند.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان صنعت، امروز اما کار به جایی رسیده که ارز و سکه دو کالای گمنامی شده‌اند که به راحتی نمی‌توان آن را در بازار پیدا کرد. دلار از مرز 9 هزار تومان هم عبور کرده و حتی با همین نرخ نجومی هم به راحتی نمی‌توان آن را دست‌یافتنی دید. سکه هم که راهش را یافته و خبرها گویای آن است که با نرخ سه میلیون و 100 هزار تومانی آن هم به سختی در بازار به فروش می‌رسد.
رونق دلالی با سیاست‌های دستوری دولت
اما از دو ماه پیش که دولت کمر همت بست و گفت دیگر خرید و فروشی در بازار از سوی صرافی‌ها انجام نمی‌شود و به کل در صرافی‌ها را به روی مردم بست شرایط نه‌تنها بهتر نشد که بدتر از قبل هم شد. بعد از آن بود که صرافی‌هایی که به نوعی ممنوع‌الکار شده بودند، تبدیل شدند به آتش‌بیار معرکه. همین صرافی‌ها همگام با دلالان بازار فعالیت‌های سوداگری را بیشتر کردند و حتی بهتر از قبل توانستند نبض بازار را در دستان‌شان بگیرند.
جالب است که در همان زمان بود که دولت ارز تک‌نرخی را به قیمت 4200 تومان به بازار تحمیل کرد و گفت هر معامله‌ای با ارزی غیر از این قاچاق است. همین یک کلمه کافی بود تا دلالان و سوداگران ارزی دست به کار شوند و خود را برای فعالیت‌های جدید ارزی در بازار آماده کنند.
امروز اما بیشتر از دو ماه از اعلام سیاست جدید دولت به بازار می‌گذرد. در همین فرصت کوتاه بازار بیشتر از هر زمانی شاهد نوسانات غیر‌عادی بود. نکته جالب این است که مقامات هم هر بار این شرایط را به عوامل روانی و غیراقتصادی نسبت می‌دهند و سعی می‌کنند خود را از شرایط پیش‌آمده تبرئه کنند.
تزریق 7 میلیون سکه به بازار
جالب این است که رییس سازمان برنامه و بودجه از اقدامات مهم دولت به منظور کنترل کردن بازار ارز و طلا در کشور خبر می‌دهد.
آن‌طور که محمد‌باقر نوبخت می‌گوید، مقدار منابع ارزی بیش از مصرف است و هر کس که نیاز به ارز دارد می‌تواند دلار ۴۲۰۰ تومانی خرید کند ولی در مقابل باید کالایی که با استفاده از آن ارز تهیه شده را مشخص کند. او این را هم گفت که با وجود پیش‌بینی‌های دولت، نباید ولعی در بین مردم برای خرید ارز وجود داشته باشد که به تضعیف پول ملی کشور در مقابل دلار و سایر ارزها منجر شود.
رییس سازمان برنامه و بودجه عنوان کرد: برای گرفتن عطش عده‌ای در جهت خرید سکه مجبور شدیم بیش از هفت میلیون قطعه سکه در بازار عرضه کنیم.
اما باید گفت که کار از ولع برای خرید بیشتر گذشته است. مردم آنقدر به آینده اقتصادی نامطمئن هستند که بهترین گزینه را در همین پس‌اندازهای طلا و دلار می‌بینند.
یک اقتصاددان معتقد است برخی برای سوداگری، احتکار، سود بیشتر و سفته‌بازی به قصد آینده‌نگری، معادلات بازار ارزی را برهم زده‌اند، بنابراین عرضه و تقاضا به هیچ وجه در این سیستم جوابگو نیست. قاسم نوروزی با پیش‌بینی اینکه این افزایش قیمت می‌تواند به بالای 10 هزار تومان در سال‌جاری هم برسد گفت: در صورت تشدید تحریم‌ها و بی‌ثباتی کنونی حاکم بر بازار ارز و عدم کنترل آن شاهد نوسانات به مراتب بیشتری خواهیم بود.
بنابراین باید گفت که دیگر نه از دست مسوولان کاری برمی‌آید و نه مردم از نیازهای ارزی و طلایشان کوتاه می‌آیند. بی‌دلیل هم نیست که مردم در این شرایط بخواهند بیشتر از قبل تقاضایشان را در بازار بالا ببرند و بخواهند ارز و دلار بیشتری پس‌انداز کنند. اقتصادمان دیگر جایی برای اعتماد و اطمینان به آینده ندارد. هر روز که به اعمال تحریم‌های آمریکا نزدیک‌تر می‌شویم، نگرانی‌ها بیش از قبل اوج می‌گیرد و این دو کالای ارز و سکه تنها مامنی است که مردم می‌توانند در این شرایط نامطئمن و نابسامان به آن پناه ببرند.
در این شرایط اما همگان نگاه‌مان به سیاست‌های جدید سیاستگذار پولی دوخته شده و انتظار داریم اگر قرار است اتفاقی در بازار بیفتد و سیاست جدید پولی بازار را با خود همراه کند، از سوی همین سیاستگذار پولی در بازار اعمال شود. اما رییس کل بانک مرکزی به عنوان بالاترین مقام پولی کشور نه تنها حرفی برای گفتن ندارد که هر بار ترجیح می‌دهد در مواجهه با این شرایط سکوت اختیار کند و آن را به عوامل بیگانه نسبت دهد.
دیروز اما در جلسه ویژه ارزی در دفتر ریاست‌جمهوری برگزار شد نیز خبر از ورود نرخ جدیدی به بازار ارز کشور به میان آمد. در این جلسه ویژه ارزی، برای اتخاذ سیاست‌های جدید ارزی تصمیم‌گیری و قرار شد نرخ ارز صادرکنندگان خُرد به زودی اعلام شود. براساس بخشنامه جدید دولت هزینه‌های حمل‌و‌نقل بار به صورت هوایی و دریایی و... براساس ارز تک نرخی (دولتی) محاسبه می‌شود.
براین اساس سازمان‌ها که وظیفه حمل‌و‌نقل را برعهده دارند خدمات خود را با نرخ دولتی محاسبه می‌کنند و دستگاه‌های ناظر باید در این زمینه نظارت‌های لازم را داشته باشند. این جلسه در پاسخ به نیاز صادرکنندگان که نمی‌دانند که باید نرخ ارز صادراتی خودرا با چه قیمتی محاسبه کنند در دولت در دست بررسی قرار گرفت. این را هم می‌توان سیاست جدیدی از سوی دولت اعلام کرد که در تلاش است بازار کمی رنگ آرامش به خود بگیرد؛ غافل از اینکه این بازار دیگر خیال آرام گرفتن ندارد و اعلام نرخ‌های جدید تنها به نوسانات و التهابات جدیدی در بازار دامن می‌زند؛ نمونه بارز آن را هم می‌توان در دلارهای بالاتر از 9 هزار تومانی در بازار جست‌و‌جو کرد.
اینجاست که باید بگوییم همین بی‌تدبیری‌ها و ناکامی‌های سیاستگذار پولی باعث آن شده که امروز خبر از جانشینی جدیدی در ریاست بانک مرکزی به گوش برسد. شنیده‌ها از جلسه ویژه ارزی برای اتخاذ سیاست‌های جدید ارزی در ریاست‌جمهوری که روز گذشته برگزار شد، حاکی از آن است که قرار است به زودی جانشین جدیدی برای ریاست بانک مرکزی پیش‌بینی شود.
حتی اگر این‌گونه استدلال کنیم که در این شرایط نابسامان چنین تغییراتی نمی‌تواند گزینه مناسبی پیش روی دولت قرار دهد اما باید به این نکته هم اشاره کنیم که قرار بر این باشد که رییس بانک مرکزی با همین سیاست‌ها بازار را جلو ببرد باید منتظر نرخ‌هایی در بازار باشیم که هیچ بازاری چنین نرخ‌هایی را به خود ندیده است و به نوعی باید منتظر ونزوئلایی شدن بازار اقتصادی‌مان باشیم. بنابراین شاید جایگزینی در این برهه زمانی را حتی بتوان به فال نیک گرفت.
نبض بازار طلا در دست چه کسی است
در این میان اما باید به شرایطی در بازار طلا اشاره کنیم که دستمایه افرادی است که از والامقامان عرصه اقتصادی کشور هستند. وقتی 50 درصد سکه‌های پیش‌فروش شده را تنها 5 درصد از افراد در بازار خریده‌اند بر چه اساسی انتظار این را داشته باشیم که خریدهای نه‌چندان کلان مردم عامل این همه بی‌ثباتی و نابسامانی باشد.
به نظر می‌رسد نبض بازار در دست همین افرادی است که با خریدهای کلان قدم اول را در بالابردن تقاضای بیش از اندازه در بازار طلای کشور برداشته‌اند و تقاضای مردم در کنار آن بر این موضوع صحه گذاشته و بازار را دامنگیر این قیمت‌های نجومی و بالاتر از سه میلیون تومان کرده است.
در این میان قائم‌مقام بانک مرکزی افزایش قیمت سکه را متاثر از افزایش جهانی قیمت طلا، افزایش نرخ برابری دلار و سایر اتفاقات و انتظاراتی تاثیر‌گذار در بازار می‌داند و می‌گوید باید هر چه سریع‌تر اقدامات اجرایی در این زمینه آغاز شود و در کنار آن بانک‌ها و کارگزاران عرضه سکه مشخص شده و اطلاع‌رسانی لازم برای مردم و خریداران سکه صورت گیرد.
سیدمحمود احمدی، دبیرکل بانک مرکزی هم در عین‌حال تاکید کرد که هیچ مشکلی برای عرضه سکه وجود ندارد و هشت میلیون سکه پیش‌فروش شده مهیاست و تاخیرهای موردی در موعد ثبت نام به خاطر کسب آمادگی‌های لازم بود. او این را هم گفت که بانک مرکزی علاقه‌مند است گواهی سکه جایگزین سکه فیزیکی شود.
فروش سکه در بازار قفل شد
در همین حال رییس اتحادیه طلا و جواهر تهران گفت: سیاست اخیر دولت و بانک مرکزی برای عرضه سکه به صورت اوراق، یک بحث روانی را در بازار به راه انداخت تا مردم این گونه فکر کنند که بانک مرکزی دیگر به اندازه کافی ذخایر سکه ندارد و قادر به عرضه سکه‌های جدید در بازار نیست. برای همین است که دولت تصمیم گرفته این سکه‌ها را به صورت اوراق در بازار عرضه کند.
ابراهیم محمدولی اظهار کرد: شاید دلیل دیگر آن هم به این موضوع برمی‌گردد که وقتی مردم برای خرید سکه به سکه‌فروشی‌ها مراجعه می‌کنند با این جواب مواجه می‌شوند که سکه‌ای برای فروش نداریم و همین هم خود بر این موضوع صحه گذاشته که شاید بانک مرکزی دیگر سکه‌ای برای عرضه ندارد. بنابراین این‌گونه عوامل روانی موجب آن شد که التهاباتی در بازار به دنبال آن شکل بگیرد و سکه چنین قیمت‌هایی را در بازار تجربه کند.
محمدولی ادمه داد: اما یک وجه ماجرا به این موضوع برمی‌گردد که خود صرافی‌ها و طلافروش‌ها هم نگران این موضوع هستند که وقتی اقدام به فروش سکه می‌کنند، همین سکه را شاید می‌توانستند چند ساعت بعد از آن با قیمتی بالاتر بفروشند. بنابراین این نگرانی در میان سکه‌فروش‌ها ایجاد می‌شود که آیا سکه‌ای که با قیمت اکنون‌شان فروخته‌اند را چند ساعت بعد از آن می‌توانند با همین قیمت جایگزین کنند یا خیر؟
او تصریح کرد: درواقع این موضوع وجود دارد که این طلافروش‌ها باید بتوانند سرمایه اولیه‌ای که صرف خرید سکه می‌کنند را با فروش سکه حفظ کنند و با همین قیمت بتوانند آن را در اختیار مصرف‌کننده دیگری که به آنها مراجعه می‌کند قرار دهند.
رییس اتحادیه طلا و جواهر تهران افزود: در شرایط کنونی نوسانات به قدری در حال فشار آوردن به بازار است که حتی طلافروش‌ها نیز با دلهره دست به فروش طلا می‌زنند. چه آنکه معلوم نیست بتوانند با چنین قیمتی دست به جایگزین کردن آن بزنند و ممکن است از بازار عقب بمانند. به عبارتی در بخش خرید و فروش از چنان قدرت تصمیم‌گیری برخوردار نیستند که هر زمان بخواهند دست به خرید و فروش در بازار بزنند.
محمدولی خاطرنشان کرد: همه این موارد در کنار تنش‌هایی که آمریکا برای بازار اقتصادی ما ایجاد کرده است، مشکلاتی است که در بازار ایجاد شده و امیدواریم با سیاست‌های درست اقتصادی بتوان آن را برطرف کرد. با همه این شرایط باید بگوییم که اگر بخواهیم با همین رویکرد بازار اقتصادی‌مان را هدایت کنیم دیگر کاسه صبر بازار لبریز شده و دیگر نبض بازار از دست دولت‌مردان خارج شده است. روز گذشته به نشانه اعتراض بازارموبایل تهران هم کرکره‌های خود را پایین کشید. حال وقت آن رسیده است که دولت‌مردان با اتخاذ تدابیر اورژانسی ریال را نجات دهند.