نساجی یزد ، رشته هایی که پنبه شد

قدیمی ترین آثار به جا مانده از بافندگی به عصر سنگ حدود پنج هزار سال قبل از میلاد عیسی مسیح(ع) است. 

قدمت اولین پارچه یافته شده در ایران به چهار هزار سال قبل از میلاد می رسد که در حفاری های شوش خوزستان به دست آمد و بخشی از آن در موزه های لوور فرانسه و بافلو موجود است.

به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از ایرنا،  در بسیاری محوطه‌های باستانی عصر نوسنگی ایران دوک‌هایی یافته شد و مُهری به دست آمد از جمله در محوطه 'چغامیشِ' خوزستان که متعلق به 3300 ق‌.م است و زنی را در حال نخ‌ ریسی نشان می‌ دهد. 

بر پایه برخی آثار از جمله در کتیبه های مسجد جامع یزد، این شهر یکی از کانون‌های مهم نساجی کشور بود، پارچه‌های با ارزشی در آن تولید می‌ شد، اما در دهه‌های اخیر، آنچنان که باید و شاید به پارچه‌های دست ‌بافت آن توجه نشد تا آنجا که امروز، ترمه سنتی از بین رفته است.

بر پایه اعلام اداره کل تأمین اجتماعی یزد ،160واحد نساجی در استان فعال است که حدود 23 هزار نفر در این واحدها مشغول کارند و در واقع 27درصد سهم اشتغال یزد مربوط به این صنعت است و 100 درصد روفرشی و ترمه و 80 درصد رومبلی ایران در استان تولید می شود.

کارخانه های یزد باف، گردباف، افشار، تابان و سعادت از مهمترین مراکز نساجی استان در تولید روفرشی ، فرش ماشینی ، پارچه های فاستونی ، کشباف ، پتو و نخ هستند ولی امروز تولید نسبت به قبل متنوع تر شده است.
به گونه ای که صنایع نساجی علاوه بر تولید قبلی، پارچه پیراهنی ، انواع پارچه های رومبلی ، پارچه های پرده ای ، ملحفه ای و متقال نیز تولید می کنند.

در ایران بعد از انتخاب میرزاتقی خان امیرکبیر به نخست وزیری شاه قاجار در ایجاد صنایع نوین کارخانه نخ ریسی و چلوار بافی در تهران و چند واحد حریر بافی در کاشان و کارخانه ریسندگی در ساری راه انداری شد.

بعد از این قهرمان ملی با ورود محصول نساجی از کشورهای دیگر مجلس شورای ملی وقت دست به کار شد و طرحی ارایه کرد که در قالب آن، کارمندان دولت موظف شدند لباس های خود را از منسوجات و مصنوعات داخلی و وطنی تهیه کنند.

این طرح برای دوخت لباس نظامیان، کارکنان شهرداری و دانش آموزان مدارس به مرحله اجرا گذاشته شد اما پس از سال1342حمایت از صنایع داخلی به دست فراموشی سپرده شد.

این چالش تا به امروز ادامه دارد طوریکه تولید ترکیه بر محصول داخلی ترجیح داده می شود و یا تولید استانها دیگر بر تولید یزد بویژه در پوشاک مدارس ارجحیت پیدا می کند.

* تقویت نساجی زمینه ساز ایجاد اشتغال 

همچنین نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه یزد با تأکید بر لزوم تقویت صنایعی همانند پوشاک معتقد است که تولید کنندگان استان باید افرادی بلند نظر باشند و راهکارهای متنوع برای حل مشکلات و تصمیم گیری با پشتوانه فکری داشته باشند.

آیت الله محمدرضا ناصری یزدی افزود: یکی از راههای حل مشکل اشتغال تقویت صنعت نساجی و تکیمل زنجیره صنعت پوشاک است که با رونق تولید داخلی ، زیرمجموعه های نساجی، نخ ریسی و پنبه کاری هم رونق می گیرد و عده زیادی مشغول به کار می شوند.

* 10درصد سرمایه گذاری یزد در صنایع نساجی

رئیس انجمن نساجی یزد معتقد است: طبق سنگ نوشته قدیمی ‌در دهلیز در اصلی مسجد جامع یزد، شغل بیشتر مردم این شهر در گذشته نساجی یا 'شعربافی' یا مشاغلی در ارتباط با آن مانند نخ ریسی و رنگرزی و تهیه ابریشم بود.

مجتبی دستمالچیان می افزاید: صنعت نساجی با تولید ترمه ، پارچه پرده ای، پارچه رومبلی و روفرشی از جمله صنایعی است که به نوعی می توان استان را قطب صنعت نساجی ایران نامید.

وی بیشترین تولید روفرشی کشور با 90درصد سهم بازار را متعلق به یزد دانست و یادآور شد: سابقه تولید این کالا در این شهر مربوط به 50 سال قبل است و هم اکنون 160واحد تولیدی با ظرفیت سالانه 100 میلیون مترمربع انواع پارچه فعالیت دارد.

این کارشناس نساجی با بیان اینکه نساجی صنعتی است که بیشترین سهم اشتغالزایی با کمترین حجم سرمایه گذاری را دارد ، یادآور شد: اشتغال 23 هزار نفر همراه با 10درصد از کل سرمایه گذاری های صنعتی استان متعلق به آن است.

وی بیان کرد: از لحاظ کیفیت، محصول نساجی یزد رقابت پذیرند، هم اکنون برخی واحدها پارچه رومبلی به ترکیه صادر می کنند.

وی افزود: در حالیکه بسیاری محصول نساجی یزد در بازار ایران توسط خرده فروشان به عنوان پارچه ترک و با قیمت های متفاوت عرضه می شود.

رئیس انجمن نساجی یزد یکی از چالش ها را قاچاق محصول نساجی عنوان کرد و ادامه داد: مطابق آمار گردش مالی 12 میلیارد دلار پوشاک در بازار ایران، 3 تا 3.5 میلیارد دلار آن مربوط به کالای قاچاق است.

به گفته وی، این عدد در بین سایر صنایع بالاست در حالیکه تولید کنندگان داخلی با بهره ‌گیری از 35 درصد ظرفیت تولید، نیمی از نیاز را تامین می‌کنند.

به گفته رئیس انجمن نساجی یزد هم اکنون حدود 240 هزار دانش آموز در استان در حال تحصیل هستند که برای تهیه مانتو و شلوار دختران و نیز لباس ورزشی دانش آموزان پسر یک میلیون متر پارچه نیاز است ولی تمام آن از خارج استان تأمین می شود.

مدیرعامل یکی از واحدهای نساجی یزد هم با بیان اینکه تعداد واحدهای نساجی استان ، تولیدات آن را رقابتی کرد، یادآور شد: اگر تولید با کیفیت خوب عرضه شود بازار مناسب را در اختیار خواهد گرفت.

به گفته مهدی عشقیان، یزد از گذشته دور در صنعت نساجی حرف برای گفتن در سطح ملی داشت و این میراث گرانبها باید حفظ شود.

*لزوم حرکت صنعت نساجی به تولید دانش بنیان

همچنین معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع انسانی استانداری یزد با تأکید بر لزوم حمایت از صنعت اشتغالزا و با مصرف بالای نساجی اظهار کرد که برای رونق این صنعت باید با فاصله گرفتن از تولید سنتی به سمت تولید دانش بنیان با تکیه بر وضعیت تقاضا و بازار حرکت کرد.

به گفته علی زینی وند، این صنعت قدمت و سابقه طولانی در یزد دارد و باید بر مبنای همین امر و با هدف تثبیت و تقویت آن تصمیم گرفته شود.

وی افزود: با توجه به اینکه نساجی ، صنعتی کم آبخواه ، سازگار با محیط زیست و بومی است باید با کمک دانشگاه یزد و ایجاد هسته فکری ، محصولات جدید را تولید و عرضه کرد.

معاون استانداری یزد تصریح کرد: با دسته بندی و اولویت بررسی مشکل اصلی می توان ، موانع استانی را بویژه در ایجاد موزه ، نمایشگاه و دانشکده نساجی در یزد از سر راه برداشت و برای تصمیمات کشوری نامه نگاری کرد.

* تولید 27 درصد محصول نساجی کشور در یزد

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت هم با اشاره به اشتغال 23 هزار نفر در بخش نساجی استان گفت: 27 درصد محصول نساجی کشور در این استان تولید می شود.

محمدرضا علمدار یزدی با اشاره به جایگاه برتر تولیدکنندگان یزدی در ارایه محصولاتی نظیر ترمه و روفرشی افزود: با وجود مشکلات سال ‌های اخیر، با تسهیلات ارایه شده، اکنون واحد‌های نساجی استان، روند رو به بهبودی را طی می‌کنند .

*نساجی یزد بر روی تولید فاخر متمرکز ‌شود

رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی یزد هم با بیان اینکه پیش ‌بینی‌های جهانی نشان می دهد، نساجی و پوشاک روندی رو به رشد را تجربه می کند، چشم‌انداز بلندمدت این صنعت در سند آمایش سرزمین استان را تمرکز بر تولید فاخر عنوان کرد.

سیدمجتبی حسینی‌پور افزود: صنعت نساجی یکی از صنایع بومی و فرهنگی یزد است که به عنوان یکی از 22 فعالیت منتخب در برنامه آمایش استان مورد توجه است.

وی با بیان اینکه چشم‌انداز بلندمدت صنعت نساجی در این سند با تمرکز بر تولیدات فاخر با طرح‌هایی نو و با استقبال از بازارهای جهانی تدوین شد، تصریح کرد: همگام با تدوین این چشم‌انداز، پیش‌بینی‌های جهانی نشان می دهد صنعت نساجی و پوشاک روندی رو به رشدی را تجربه خواهد کرد.

وی با بیان اینکه این صنعت در گذشته‌ نه چندان دور، در یزد حضور درخشانی داشت، گفت: نساجی می‌تواند با تاکید بر فراهم کردن فضاهای فرعی و پشتیبان در استان به سابقه درخشان خود بازگردد.

حسینی پور با بیان اینکه نساجی، صنعتی نیمه متمرکز، کم آبخواه و سازگار با شرایط استان است ، ادامه داد: سهم ارزش افزوده آن در سال‌های 79 تا 92 کاهش یافت و با توجه به سهم فلزات اساسی استان در کشور در این مدت کاهش نیافت ، این امر به معنای رشد سایر رشته‌های صنعتی است.

کمبود نقدینگی به دلیل بازه زمانی طولانی وصول مطالبات فروش ، مشکل تامین اجتماعی ، قاچاق محصول ، نبود برند شاخص ، افزایش قیمت کالای تولیدی ، نبود نگرش نظام مند در بازاریابی و تبلیغات از جمله چالش های پیش روی واحدهای نساجی است.

نبود تشکیلات سازمان دهنده صادرات ، کمبود نیروی متخصص ، ماشین آلات قدیمی، فرسوده و ناتوانی در بازسازی و نوسازی ماشین آلات به دلیل تحریم ، نبود راهبرد مشخص در نساجی در سطح ملی و نبود ضابطه در صدور جواز تاسیس کارخانه و مشکل آب، برق و گاز از دیگر چالش های این بخش ست.

مارکوپولو، جهانگرد معروف ایتالیایی در قرن هفتم هجری که به یزد سفر کرد ،در سفر نامه اش می نویسد: « یزد شهر بزرگی است که از لحاظ تجارت و رفت و آمد ، نقطه مهمی به شمار می رود، یک نوع پارچه ابریشمی و طلایی در آنجا بافته می شود که به عنوان پارچه یزدی به دنیا صادر می شود.»

با این اوصاف، در چند دهه گذشته بافته های نساجی با بی تدبیری عده ای پنبه شد، هم اکنون با عزمی که در تولید کنندگان و در کنار آن دولت تدبیر و امید ایجاد شد، امیدواریم از فرصت ها استفاده شود و پنبه های زده شده را دوباره رشته کرده و لباس و پوشاک داخلی و وطنی بر تن مردم ایران ببافند.