وضعیت اقتصادی کشور به جایی رسیده که به گفته فعالان بخش خصوصی، حتی نفت هم نمی‌تواند این اوضاع را رفع و رجوع کند.
به گفته رییس اتاق بازرگانی ایران، اقتصاد ایران گرفتار عدم تعادل‌های موجود در زمینه‌های ارزی، سرمایه‌گذاری و... است. بر‌اساس بررسی‌های اتاق بازرگانی ایران، وضعیت فضای کسب‌و‌کار در بهار امسال نسبت به زمستان سال گذشته بدتر شده و تصمیم‌گیری‌های خلق‌الساعه دولت، چنان شرایطی را برای تولیدکنندگان، تجار و فعالان اقتصادی به وجود آورده است.
در این میان روند افزایش قیمت کالاهای اساسی، مردم و بازاریان را نیز دچار مشکل کرده و اعتراضات فراوانی را به دنبال داشته است اما نکته قابل تامل این است که با وجود به هم ریختگی‌های موجود در اقتصاد کشور، دولت برای سر و سامان دادن نوسانات بازار برنامه خاصی ندارد و حتی از مشورت‌های بخش خصوصی هم در این زمینه استفاده نمی‌کند.
به طوری که به گفته غلامحسین شافعی، «با وجود اینکه چندی پیش معاون اول رییس‌جمهور در بخشنامه‌ای از همه وزارتخانه‌ها و مسوولان اجرایی کشور خواست از پیشنهادهای مشورتی بخش خصوصی استفاده کنند، اما بخش خصوصی همچنان طرف مشورت دستگاه‌های دولتی نیست.»
آشفتگی بازار و اقتصاد در حالی است که چیزی به اعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران باقی نمانده و از این پس تحریم‌ها نیز دایره مراودات تجاری و اقتصادی ایران را محدودتر خواهد کرد.
از این رو با توجه به اینکه وضعیت اقتصادی کشور در شرایط غیر‌طبیعی قرار دارد، فعالان بخش خصوصی در نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، بار دیگر در مورد اوضاع اقتصاد به دولت هشدار دادند و همچنین راهکارهایی را ارائه کردند.
همچنین کارگروه اقدام ویژه در اتاق ایران تشکیل شد که بر اساس آن قرار است اعضای هیات نمایندگان مهم‌ترین مشکلات روز اقتصاد را در اختیار این کارگروه بگذارند، چرا که به گفته کارشناسان، خطا در تصمیمات اقتصادی کشور افزایش پیدا کرده به طوری که باید به صورت هفتگی مسایل اقتصادی پایش و نسبت به پیگیری مسایل دارای اولویت اقدام شود.
عدم اصلاح ساختارهای معیوب
غلامحسین شافعی در نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع و معادن کشاورزی ایران با بیان اینکه اقتصاد ایران این روزها شرایط خاصی دارد، گفت: عدم تعادل‌های موجود در جامعه سبب شده زمینه‌های تولید و پس‌انداز که زمانی می‌توانست با منابع نفتی رفع و رجوع شود، از بین برود تا جایی که با اتمام این منابع، برنامه‌ریزی‌های ما نیز دچار اشکال شود.
وی ادامه داد: رهبر انقلاب در جلسه اخیر با اعضای هیات دولت با تاکید بر تولید و اینکه باید نقشه راه داشته باشیم، بر ضرورت تقویت بخش خصوصی تاکید کرد. رییس اتاق ایران با تاکید بر اینکه در این زمینه موفق نبوده‌ایم، اظهار کرد: عدم تقویت بخش خصوصی سبب شده است تا بخش خصوصی ضعیف برایمان پاشنه آشیل شود.
به گفته شافعی، عدم اصلاح ساختارهای معیوب که در بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی نقش بازدارنده ایجاد کرده است، سبب شده بازار از جمله بازار ارز به خصوص ارز موردنیاز مواد اولیه با کمبود مواجه شود. در نتیجه شرایط از حالت طبیعی خارج شده و لازم است ضمن حفظ قوانین جاری کشور، بخش‌هایی که می‌توانند به بخش خصوصی کمک کنند فعال شوند.
نهادهایی که سنگ پیش پای اقتصاد شده‌اند
شافعی با تاکید بر اینکه ما به عنوان بخش خصوصی با تنگناهای دولت آشنا هستیم، خاطرنشان کرد: اما دولت هم باید به کنترل هزینه‌های خود بپردازد و دایره تصمیم‌گیری‌ها را افزایش دهد.
این در حالی است که جامعه ما طی سال‌های گذشته برای برون‌رفت از مشکلات و مسایل به گونه‌ای پیش رفته است که سبب شده دولت دست به ایجاد ساختارها و نهادهایی بزند تا از عهده این مشکلات برآید اما آنچنان این سازمان‌ها و نهادها را در پوسته‌های سنگینی قرار داده و چارچوب‌های غیرمنعطف برای آنها تدوین کرده که عملا نه تنها در اقتصاد پیشرو نبوده‌اند بلکه به حلقه‌هایی تبدیل شده‌اند که حرکت زنجیره اقتصاد را کند کرده‌اند.
شافعی همچنین تاکید کرد که جامعه ما متحمل اتلاف منابع بسیاری شده است، افزود: سازمان‌های موازی زیادی ایجاد شده که به بهره‌وری کل اقتصاد کشور ضربه زده‌اند، بنابراین باید برای این سازمان‌ها و نهادها تدبیری اندیشیده شود چون به سنگ‌های بزرگی بر سر راه اقتصاد بدل شده‌اند به طوری که برای ایجاد هماهنگی میان آنها مجبور شده‌ایم شوراهای هماهنگی ایجاد کنیم اما این شوراها نیز موفقیتی نداشته‌اند.
صدای بخش خصوصی
رییس اتاق ایران با اشاره به ایجاد ستاد هماهنگی سران قوا گفت: امیدواریم این ستاد کارآمدترین نهاد تشکیل شده باشد. به گفته وی، اگر به دنبال مشارکت بخش خصوصی هستیم، نباید صرفا در اجرا خلاصه شود بلکه لازم است صدای بخش خصوصی واقعی و صحیح‌العمل شنیده شود تا اگر این صدا بحق بود، حق رای آن محفوظ بوده و به اجرا گذاشته شود.
شافعی در بخش دیگری از اظهارات خود به موضوع تحریم‌ها اشاره کرد و گفت: متاسفانه تحریم‌ها اثرات نامطلوبی در اقتصاد کشور خواهند داشت که افزایش هزینه مواد اولیه و کالاهای سرمایه‌ای و در نتیجه کاهش قدرت رقابت محصول در بازارهای داخلی و خارجی از جمله این آثار است.
وی سپس به بخش دیگری از آثار تحریم‌ها اشاره و تصریح کرد: مواردی همچون «افزایش هزینه واردات کالا، مواد اولیه و ماشین‌آلات»، «از دست دادن تامین‌کنندگان رتبه اول و اجبار به رجوع به تامین‌کنندگان رتبه‌های بعدی و با کیفیت پایین‌تر»، «رجوع به ماشین‌آلات با تکنولوژی پایین»، «مشکلات ارسال و دریافت وجوه مالی میان بانک‌های داخلی و خارجی» و نهایتا «افزایش هزینه تامین مالی بین ۱۰ تا ۲۰ درصد»، «کمرنگ شدن تبادلات تجار ایرانی با شرکای خارجی»، «از دست دادن بازارهای صادراتی و نبود ثبات در مناسبات تجاری بین‌المللی»، «افزایش قیمت تمام شده محصول و توقف نهادهای تولیدکننده» و... از نتایج سوءتحریم‌ها خواهد بود.
شافعی با تاکید بر اینکه در چنین شرایطی باید راهکارهای مکمل پیش‌بینی شود، ادامه داد: محدودیت منابع ایجاب می‌کند تا تخصیص‌ها از منافع ملی پیروی کنند و راه رانت‌جویی و فسادانگیز در تخصیص‌ها متوقف شود. به گفته وی، همچنین باید به اقتصاد مقاومتی در انتخاب سیاست‌ها، ابزارها و رویکردهای اقتصاد سیاسی توجه شود.
عدم توجه به مشکلات فعالان اقتصادی
رییس پارلمان بخش خصوصی خاطرنشان کرد: در حال حاضر مهم‌ترین مساله که هیچ توجهی به آن نمی‌شود و بزرگترین اثر در اقتصاد کشور را دارد، عدم توجه و نگاه جدی به مشکلات داخلی فعالان اقتصادی است. بر این اساس فعالان اقتصادی در دام مشکلاتی گرفتار آمده‌اند که به دست خودمان ایجاد شده و تصمیم‌گیری‌ها سبب تضعیف فضای کسب‌و‌کار شده است. در حالی که رفع بسیاری از این مشکلات می‌تواند یکی از راه‌های مبارزه با تحریم باشد.
شافعی گفت: برخورد منطقی در هنگام تحریم‌ها این است که هر چه موانع تحریمی بیشتر می‌شود، موانع داخلی برای بهبود فضای کسب‌و‌کار بیشتر از پیش پای فعالان اقتصادی برداشته شود و راه را برای مقابله با تحریم‌ها باز کنیم اما متاسفانه گزارش پایش فضای کسب‌و‌کار اتاق ایران نشان می‌دهد فضای کسب‌و‌کار در بهار امسال نسبت به زمستان سال گذشته بدتر شده است. بر اساس این گزارش در بهار ۹۷ رقم شاخص ملی بهبود فضای کسب‌و‌کار 15/6 بوده که نسبت به فصل پیش از آن روند منفی داشته است.
کارگروه اقدام ویژه در اتاق ایران
همچنین در ادامه این نشست نایب‌رییس اتاق ایران از تشکیل کارگروه اقدام ویژه برای پرداختن به مشکلات اقتصادی کشور خبر داد و از اعضای هیات نمایندگان خواست مهم‌ترین مشکلات روز اقتصاد را در اختیار این کارگروه قرار دهند.
پدرام سلطانی اظهار کرد: افراد می‌توانند مهم‌ترین مشکلات و مسایل روز اقتصادی را که نیاز به اظهارنظر و رسیدگی سریع دارد، از طریق سامانه راه‌اندازی شده با اعضای کارگروه در میان بگذارند. پس از آن، هر موضوعی متناسب با رشته و حرفه تخصصی اعضا، به آنها محول می‌شود تا ظرف مدت 72 ساعت نظر کارشناسی خود را اعلام کنند.
وی ادامه داد: از آنجا که خطا در تصمیمات اقتصادی کشور افزایش پیدا کرده، هیات‌رییسه اتاق ایران تصمیم گرفته است به صورت هفتگی مسایل اقتصادی را پایش و نسبت به پیگیری مسایل دارای اولویت اقدام کند. همزمان مکاتبه‌های رسمی به طور مداوم با وزرای اقتصادی و رییس‌کل بانک مرکزی انجام می‌شود.
سلطانی در بخش دیگری از سخنان خود به ایجاد اتاق فکری متشکل از نخبگان تراز اول در حوزه‌های اقتصاد، حقوق و جامعه‌شناسی اشاره کرد و گفت: هدایت این اتاق فکر برعهده مسعود خوانساری رییس اتاق بازرگانی تهران است و هدف از ایجاد چنین اتاقی نیز بررسی عمیق‌تر موضوعات اقتصادی کشور و یافتن راهکارهای متناسب با مشکلات است.
دولت نمی‌خواهد بخش خصوصی داشته باشیم
فاطمه مقیمی عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران نیز در این نشست به اظهارات رییس‌جمهور در جمع فعالان اقتصادی که در ضیافت روز اصناف انجام شد اشاره کرد و گفت: چندی پیش رییس‌جمهور ضمن بیاناتی در مورد مشکلات اقتصادی و تجاری ایران در شرایط فعلی، پیکان اشاره را به سمت بازرگانان و تجار گرفت و گفت: «اصلا تاجر قوی در کشور نداریم».
وی در ادامه سخنان رییس‌جمهور را پخش کرد که در آن گفته شده بود: «من همیشه در ذهنم بود که بخش خصوصی ما ضعیف است، اما در این دو سال اخیر برایم آشکار شد. ما فضا برای صادرات باز کردیم، فضای بسیار خوبی در روسیه و چند کشور دیگر باز کردیم و دیدیم نمی‌توانیم، صادر کنیم چرا که اصلا تاجر قوی نداریم.»مقیمی در ادامه با بیان اینکه «شاید تعجب کنید، ولی من هم با ایشان مواقف هستم» گفت: فقط یک جمله به نکات رییس‌جمهور اضافه می‌کنم. اینکه ما بخش خصوص نداریم، چون دولت در ایران نمی‌خواهد که بخش خصوصی داشته باشیم.
شما پشت تریبون بوده‌اید و تجار شنونده!
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه مشکل شکاف بین دولت و بخش خصوصی است، افزود: دولت هرگز نخواست در تصمیم‌گیری‌ها از نظر بخش خصوصی استفاده کند .
وی خطاب به روحانی گفت: آقای رییس‌جمهور، با وجود تاکید صریح قانون، آیا تبخال اتفاق افتاده که حتی یکبار، وزیران مربوطه یا مدیران ارشد دولت در مورد موضوعات مرتبط با تجارت، ارز و گمرک پیش از صدور بخشنامه یا دستورالعمل، نظر اتاق بازرگانی یا کمیسیون مربوط به موضوع را به صورت رسمی جویا نمی‌شوند؟
وی اظهار کرد: در تمام این جلسات شما پشت تریبون بوده‌اید و تجار شنونده!