سیاست‌های ارزی دولت و سیاست‌های فروش پتروشیمی‌ها در ماه‌های اخیر سبب شده تا جیب دلالان ایرانی محصولات پلیمری پر شده و مصرف‌کنندگان واقعی در تنگنا قرار گیرند؛ به‌طوری که تولید کاهش یافته و اکثر واحدهای پایین‌دست دچار ضرر و زیان هنگفتی شوند.
از زمان آغاز نوسان‌های شدید ارز و دونرخی شدن آن در بازار مقاومت‌های بسیاری بر‌ای عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا صورت گرفت چراکه کارشناسان معتقد بودند فروش محصولات پتروشیمی با دلار ۴ هزار و ٢٠٠ تومان در بورس سبب می‌شود اکثر افرادی که دار‌ای کدهای معاملاتی هستند با خرید محصولات پتروشیمی در بورس سودجویی کنند.
در همین حال با توجه به گستردگی بازارهای هند و چین، اغلب محصولات پلیمری پس از خرید از بورس کالا راهی این بازارها می‌شود که به گفته کارشناسان حوزه پتروشیمی می‌تواند در آینده‌ای نزدیک سبب از دست رفتن کامل این بازارها و توقف صادرات شرکت‌های پتروشیمی و مانع ارزآوری آنها به کشور شود.
از طرفی پس از آغاز نوسان‌های شدید در بازار ارز دولت پتروشیمی‌ها را مکلف کرد تا دلار صادراتی خود را با نرخ 4200 تومان در سامانه نیما به فروش برسانند که این سامانه نیز دار‌ای ایراداتی است که از نظر کارشناسان فسادآور است.
در همین راستا دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی در یک نشست خبری با اشاره به افزایش بی‌سابقه تقاضا بر‌ای محصولات پتروشیمی و پلیمری در بورس همزمان با افزایش قیمت ارز در کشور گفت: در چهار ماهه نخست سال 96 تقاضا بر‌ای محصولات پلیمری در بورس حدود یک میلیون و 650 هزار تن بوده که این تقاضا بر‌ای چهار ماهه نخست امسال به رقم بی‌سابقه چهار میلیون و 573 هزار تن رسیده است.
احمد مهدوی با بیان اینکه میزان تقاضا بر‌ای محصولات پلیمری در چهار ماهه نخست امسال به بیش از دو برابر افزایش یافته است، تصریح کرد: این درحالی است که در طول یک سال گذشته تاکنون ساخت و توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی در کشور دو برابر نشده است.
این مقام مسوول همچنین از افزایش 220 هزار تنی معامله محصولات پلیمری در بورس در چهار ماهه نخست امسال در مقایسه با مدت مشابه پارسال خبر داد و افزود: در چهار ماه نخست امسال حجم معاملات محصولات پلیمری به بیش از یک میلیون و 56 هزار تن رسیده است.
وی با اعلام اینکه هم‌اکنون بخشی از محصولات پلیمری خریداری شده در بورس توسط دلالان و واسطه‌ها به کشورهای همجوار همچون ترکیه، افغانستان، عراق و غیره قاچاق می‌شود، افزود: دلالان محصولات را با دلار 4200 تومانی از بورس خریداری می‌کنند و پس از قاچاق به کشورهای همسایه ارز حاصل از قاچاق محصولات را 8000 تومان در بازار داخلی می‌فروشند.
مهدوی با بیان اینکه قاچاق محصولات پتروشیمی علاوه بر این مشکلاتی بر‌ای صنایع تکمیلی پتروشیمی کشور ایجاد کرده است، یادآور شد: به دلیل قاچاق برخی از کشورهای همسایه بر‌ای محصولات پتروشیمی و پلیمری صادراتی ایران سیاست و تعرفه‌های جدید تعیین کرده و این موضوع صادرات را مشکل کرده است.
وی با اشاره به افزایش قیمت پت به عنوان خوراک تولید انواع بطری در کشور گفت: از ابتد‌ای سال قیمت یک کیلوگرم پت به 13 تا 16 هزار تومان رسیده و درحالی که دلالان این محصول را با قیمت 6800 تومانی از بورس خریداری می‌کنند و قیمت در مدت زمان چهار ماه سه برابر شده و این درحالی است که حتی یک کیلوگرم پت توسط پتروشیمی‌ها صادر نمی‌شود.
دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی با یادآوری اینکه به دلیل نبود آزمایشگاه‌های معتبر در گمرکات مرزی برخی از محصولات پتروشیمی همچون پی وی سی را به اسم نمک از کشور قاچاق می‌کنند، تاکید کرد: با این وجود وقتی از ساز و کار عرضه محصولات پتروشیمی در بورس انتقاد می‌کنیم می‌گویند که پتروشیمی‌ها قصد خروج از بورس را دارند.
تناقض در آمار گمرک درباره صادرات پتروشیمی
این فعال صنفی همچنین حجم صادرات محصولات پتروشیمی در سه ماهه نخست امسال را به استناد گزارش گمرک حدود سه میلیارد دلار عنوان کرد و گفت: اما هر محصولی که تحت عنوان پتروشیمی صادر می‌شود توسط شرکت‌های پتروشیمی صادر نشده اما در آمار گمرک از آن به عنوان محصول پتروشیمی یاد می‌کنند.
مهدوی با بیان اینکه با دستور دولت، شرکت‌های پتروشیمی تاکنون یک میلیارد و 250 میلیون دلار را در سامانه نیما عرضه کرده‌اند، تصریح کرد: این عرضه در حدفاصل 15 اردیبهشت تا 31 خردادماه امسال انجام شده است.
دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی با یادآوری اینکه علاوه بر این با دستور معاون اول رییس‌جمهور هم پیش از راه‌اندازی سامانه نیما حدود 250 میلیون دلار با ارز 4200 تومانی توسط شرکت‌های پتروشیمی در بازار داخلی عرضه شده است، اظهار داشت: از سوی دیگر از اول تا 20 فروردین پیش از ابلاغ سیاست‌های جدید ارزی دولت هم حدود 260 میلیون دلار توسط پتروشیمی‌ها در بازار داخلی عرضه شده است.
وی با بیان اینکه در مجموع در طول سه ماهه نخست امسال حدود یک میلیارد و 760 میلیون دلار ارز توسط پتروشیمی‌ها در بازار داخلی عرضه شده است، تاکید کرد: با توجه به شدت گرفتن تحریم‌ها، شرکت‌های پتروشیمی از هم‌اکنون خرید انواع کاتالیست، قطعات یدکی، تجهیزات و غیره را شدت داده تا در دوره تحریم با مشکلات تامین کالا، قطعه و مواد شیمیایی مورد نیاز مواجه نشویم که افزایش خرید کالا ارزبر است.
بسترهای فسادزا در سامانه نیما
دبیر کل انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی همچنین با بیان اینکه برخی ویژگی‌های سامانه نیما فسادآور است، افزود: پس از راه‌اندازی سامانه نیما مشخص شد که پتروشیمی‌ها و سایر عرضه‌کنندگان ارز می‌توانند صرافی‌های خریدار ارز خود را مشاهده و صراف مورد نظر خود را انتخاب کنند.
مهدوی ابهری ادامه داد: صرافی‌ها نیز می‌توانند فهرست مشتریان را مشاهده و واردکنندگان مورد نظر خود را انتخاب کنند که این نیز می‌توانند زمینه‌ساز تبانی و سوءاستفاده‌هایی شود.
وی خاطرنشان کرد: هر چند به تازگی اسامی خریداران ارز از سامانه حذف شده و به جای آنها کد اعلام می‌شود، اما این کدها نیز قطعاً مشخص خواهد شد که مربوط به کدام خریداران است. دبیر کل انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی پیشنهاد داد: بر‌ای رفع تبانی‌های احتمالی، دولت می‌تواند خود ارز صادراتی را خریداری کرده و سپس بر اساس اولویت‌ها و قوانین به شرکت‌های ذی‌صلاح واردکننده بفروشد.
ارز صادراتی غیرپتروشیمی‌ها کجاست؟
دبیرکل انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی گفت: در سه ماه نخست امسال، سه میلیارد دلار محصول پتروشیمی صادر شد که بخشی از آن هنوز وصول نشده و دریافت پول آن، زمانبر است. وی اضافه کرد: در مدت 45 روز فعالیت سامانه نیما (از 15 اردیبهشت تا 31 خرداد) 2 میلیارد دلار ارز در سامانه نیما عرضه شده که 3/1 میلیارد آن مربوط به پتروشیمی‌هاست.
مهدوی ابهری تاکید کرد: یعنی تنها 700 میلیون دلار توسط سایر بخش‌ها در سامانه نیما عرضه شده است که باید به آن رسیدگی شود. وی افزود: سالانه حدود 45 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی در کشور انجام می‌شود که تنها 12 میلیارد دلار مربوط به پتروشیمی بوده است و بقیه مربوط به سایر کالاهاست که به آنها رسیدگی نمی‌شود.