شاید کسی فکرش را هم نمی‌کرد که صادرات محصولاتی مثل فرش، زعفران و پسته که روزی ارزآوری قابل توجهی برای کشور داشت، به کمترین میزان خود برسد اما واقعیت این است که به دنبال سیاست‌های نابسامان دولت، بی‌توجهی به صادرات کالاهای غیرنفتی، تنش‌های سیاسی و عوامل طبیعی تولید، صادرات کالاهای سنتی ایران سال‌هاست که با مشکل مواجه شده است.
این در حالی است که به گفته کارشناسان، امسال سال دشواری برای صادرات همه کالاها به خصوص کالاهایی مثل فرش، پسته و زعفران خواهد بود چراکه علاوه بر نبود برنامه‌ریزی مناسب از سوی دولت برای افزایش صادرات کالاهای غیرنفتی، با تحولات جدیدی در بازار روبه‌رو هستیم.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان صنعت، در حال حاضر از یک سو دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌‌داری آمریکا(OFAC) مجوز واردات پسته، فرش و خاویار ایران را به این کشور لغو کرده و طبق بیانیه‌ای اعلام کرده هر شرکتی که در حال تجارت با ایران در این زمینه‌هاست باید تا 6 آگوست (15 مرداد) آن را متوقف کند؛ در غیر این صورت با اقدامات تنبیهی دولت آمریکا مواجه میشود.
از سوی دیگر، به دنبال نوسانات ارزی و همچنین سیاست‌های جدیدی که دولت از اوایل سال‌جاری در دستور کار قرار داده، بازار فرش با کمبود مواد اولیه همچون پشم و ابریشم روبه‌رو شده و بازار زعفران نیز به چالش‌هایی مثل توقف صادرات و باز شدن مسیر قاچاق دچار شده است.
در این میان آنطور که محسن جلال‌پور رییس انجمن پسته ایران خبر داده است، تولید پسته به دلیل خشکسالی و تغییرات اقلیمی با کاهش 80 درصدی روبه‌رو شده است تا جایی که به نظر می‌رسد حتی برای تامین پسته بازار داخل با مشکل مواجه خواهیم شد.
از این رو و با توجه به اینکه به تازگی فعالان بخش خصوصی اعلام کردند که نفت و غرامت‌های نفتی هم دیگر نمی‌تواند شرایط خاص اقتصادی کشور را رفع و رجوع کند، صادرات کالاهای غیرنفتی و سنتی ایران بار دیگر در معرض توجه قرار گرفته چراکه به گفته فعالان این حوزه‌ها، برای رسیدن به حداقل نرخ بیکاری و رشد روند ارزآوری کشور باید توجه به صادرات کالاهای سنتی ایران در اولویت دولت قرار گیرد.
اگرچه به گفته کارشناسان اقتصادی، آینده صادرات بسیار مبهم است و کاهش صادرات کالاهایی مثل فرش قریب‌الوقوع به نظر می‌رسد چراکه اندک صادرات فرش ایران به آمریکا که بعد از برجام از سر گرفته شد هم تا چند روز دیگر به صفر خواهد رسید.
به گفته آنها در حال حاضر نظام اقتصادی و تجارت خارجی کشور دچار چالش‌هایی است که تا تیم اقتصادی دولت تغییر نکند و عملکرد یکنواختی را از خود به نمایش نگذارد، نمی‌توان به بهبود اوضاع امیدوار بود.
صادرات فرش‌های ارزان به آمریکا
در همین خصوص عضو اتاق بازرگانی تهران گفت: فرش پیکر نیمه جان در حال احتضاری داشت که بعد از برجام به آن اکسیژن داده شد تا بتواند نفس بکشد اما با توجه به اینکه آمریکا مجوز واردات این کالا را از ایران لغو کرده، این اکسیژن بار دیگر در حال قطع شدن است.
رضی حاجی‌آقا‌میری با بیان اینکه نمی‌توانیم به صادرات فرش امیدی داشته باشیم، اظهار کرد: صادرات فرش نیز مثل سایر کالاها از تحریم‌های آمریکا آسیب خواهد دید. البته این موضوع را نیز باید مدنظر داشت که اگرچه بعد از برجام صادرات فرش به آمریکا دوباره جان گرفت اما از لحاظ ارزشی و کیفی چندان قابل توجه نبود.
به گفته این کارشناس فرش دستباف، سال‌ها بود که صادرات فرش به آمریکا انجام نمی‌شد در حالی که صادرات این کالا بعد از برجام از سر گرفته شد اما آنچه به آمریکا صادر می‌شد، فرش‌های نفیس و با کیفیت ایرانی نبود. وی افزود: ایران در صادرات فرش نیز از لحاظ قیمتی دارای قدرت رقابت با برخی کشورها نیست اگرچه بهترین فرش دستباف در ایران تولید میشود. از این رو آنچه بعد از برجام به آمریکا صادر می‌شد، فرش‌های ارزان‌قیمت با کیفیت پایین بود و بازار خود را داشت.
آمارهایی که دقیق نیست
حاجی‌آقا‌میری همچنین در واکنش به این موضوع که برخی صادرکنندگان فرش می‌گویند که از اول سال صادراتی نداشته‌ایم اما آمارهای گمرک از افزایش صادرات فرش در اوایل سال‌جاری خبر می‌دهد، گفت: واقعیت این است که آمارهای گمرک چندان دقیق نیست و خیلی نمی‌توان به آن اعتماد کرد چراکه گمرک آمار فرش‌های مرجوعی را ثبت نمی‌کند در حالی که باید این آمار از آمار کلی صادرات کاسته شود. اما در رابطه با افزایش صادرات فرش در اوایل سال‌جاری بنده این موضوع را تایید می‌کنم.
رییس سابق کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران ادامه داد: با توجه به اینکه دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌‌داری آمریکا(OFAC) مجوز واردات فرش ایران را به این کشور لغو کرده و طبق بیانیه‌ای اعلام کرده است که هر شرکتی که در حال تجارت با ایران در این زمینه است باید تا 6 آگوست یعنی 15 مرداد آن را متوقف کند، صادرات فرش با افزایش روبه‌رو شده است. این در حالی است که اگر این ضرب‌الاجل وجود نداشت، چنین اتفاقی رخ نمی‌داد.
صادرات فرش بدتر میشود
حاجی‌آقا‌میری در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه وضعیت صادرات فرش را تا چند ماه آینده چطور ارزیابی می‌کنید، افزود: صادرات فرش به کشورهای اروپایی مدت‌هاست افت کرده چراکه آنها شبه فرش‌های ایرانی را از کشورهای دیگر با قیمت‌های پایین خریداری می‌کنند. در این میان صادرات فرش به آمریکا نیز متوقف خواهد شد. از این رو می‌توان گفت که وضعیت صادرات فرش از این پس بسیار بدتر خواهد شد. وی این نکته را هم اضافه کرد که صادرات فرش بعد از برجام به آمریکا آنطور که انتظار می‌رفت هم نبود و در مقایسه با بازارهای قدیم صادراتی فرش ایران، عدد خاصی نبود.
او همچنین از کاهش مواد اولیه برای تولید فرش خبر داد و گفت: در حال حاضر واردات مواد اولیه فرش همچون ابریشم و پشم با مشکل مواجه شده است.
این کارشناس فرش دستباف با بیان اینکه بنده در حال حاضر از وضعیت بافندگان فرش قم خبر دارم، افزود: به دنبال نوسان نرخ ارز و همچنین موانعی که در حوزه ثبت سفارش کالا به وجود آمده، واردات ابریشم و دیگر مواد اولیه فرش با مشکل مواجه شده است.
حاجی‌آقا‌میری همچنین در مورد معافیت حلقه‌های فعال در صنعت فرش دستباف از مالیات بر ارزش افزوده نیز گفت: این موضوع درست است اما مکانیسم آن دچار مشکلاتی است که باید رفع شود.
تجارت خارجی دچار چالش‌های جدی
عضو اتاق بازرگانی تهران همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه پیش‌بینی شما در مورد آینده صادرات محصولات سنتی ایران همچون زعفران، پسته و فرش چیست، گفت: واقعیت است که در حال حاضر نظام اقتصادی کشور و همچنین تجارت خارجی دچار چالش‌های جدی است که این موضوع روی صادرات محصولات سنتی و غیرنفتی کشور نیز تاثیرات قابل توجهی داشته است. از این رو نمی‌توان به صورت جزیی چیزی را پیش‌بینی کرد.
وی ادامه داد: تا زمانی که زیرساخت‌های اقتصادی کشور اصلاح نشود، نمی‌توانیم انتظار افزایش صادرات محصولات غیرنفتی و سنتی را داشته باشیم.
حاجی‌آقا‌میری همچنین در واکنش به تغییر رییس کل بانک مرکزی افزود: گفته میشود که رییس کل جدید بانک مرکزی فعال بیمه‌ای است و مشخص نیست که وی با در نظر گرفتن چه فاکتورهایی برای این سمت انتخاب شده است.
کاش طیب‌نیا برگردد
این فعال بخش خصوصی در مورد عملکرد سیف نیز اظهار کرد: اگرچه رییس کل قبلی بانک مرکزی توان مدیریتی بالایی نداشت اما واقعیت این است که بسیاری از مشکلات هم تقصیر او نبود. به‌طوری‌که می‌توان گفت هر کس دیگری هم که جای او بیاید، برخی مشکلات همچنان ادامه خواهد داشت.
وی با بیان اینکه تیم اقتصادی دولت تنها رییس کل بانک مرکزی نیست، گفت: این انتظار وجود دارد که برای تغییر دیگر افراد کابینه نیز اقدامات لازم انجام شود.
حاجی‌آقا‌میری همچنین در واکنش به اخباری که در مورد جایگزینی علی طیب‌نیا به جای نوبخت در سازمان برنامه و بودجه مطرح میشود، گفت: به جرات می‌توان گفت که طیب‌نیا شایسته‌ترین وزیر دولت یازدهم بود که اگر برگردد، خوش‌بینی زیادی در مورد فضای اقتصادی کشور وجود خواهد داشت.
به گفته وی، متاسفانه قدر طیب‌نیا را ندانستند در حالی که به عقیده بنده، هماهنگ نبودن دیگر وزرای اقتصادی دولت یازدهم بود که باعث شد وزیر اقتصاد دولت قبل نتواند عملکرد بهتری از خود نشان دهد. این در حالی است که تا هماهنگی و یکنواختی در تیم اقتصادی دولت دیده نشود، هیچ کس نمی‌تواند کاری از پیش ببرد.
دولت از صنعت فرش حمایت کند
در این باره همچنین رییس مرکز ملی فرش ایران با یادآوری تحریم فرش دستباف ایران از سوی آمریکا اعلام کرد امسال، سال سختی برای فرش دستباف ایران است. البته می‌توان تحریم‌ها را پشت سر گذاشت. به گفته دست‌پاک، قرار است حلقه‌های فعال در صنعت فرش دستباف از مالیات بر ارزش افزوده معاف شوند.
همچنین یکی از فعالان صنعت فرش با بیان اینکه صنعت فرش دستباف هنر لاکچری ایرانی است، گفت: این نخستین بار نیست که دولت آمریکا فرش دستباف ایران را تحریم کرده است، چند سال پیش نیز این اتفاق افتاد اما تحریم‌ها را دور زدیم. بنابراین این کار برای ما سخت نیست اما به شرطی که دولت از این هنر- صنعت حمایت کند.
اسماعیل چمنی عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران نیز با بیان اینکه فرش دستباف یکی از مهم‌ترین مجموعه‌های اشتغالزایی بخش خصوصی است، گفت: اگر قرار است میزان نرخ بیکاری به حداقل برسد و میزان درآمد اقشار مختلف جامعه افزایش یابد، باید توجه به فرش دستباف توسط دولت در اولویت قرار گیرد.
این در حالی است که با افزایش قیمت ارز طی ماه‌های اخیر توان مالی بافندگان کاهش یافته به‌طوری که آنها توان خرید مواد اولیه به میزان قبل را ندارند. بنابراین فرش‌های با متراژ بزرگ به سختی تولید می‌شوند. از سوی دیگر خبری از بیمه قالیبافان و جوایز صادراتی نیست که مجددا باید برقرار شود تا این هنر بتواند ادامه مسیر دهد.
همچنین به گفته محمدعلی زرینه‌کفش رییس اتحادیه بافندگان فرش دستباف، در حال حاضر تامین مواد اولیه بافت فرش همچون پشم و ابریشم به دلیل نوسانات ارزی با مشکل روبه‌رو شده است. از این رو با نوسانات نرخ ارز، بازار صادراتی فرش دستباف با ورود افراد غیرحرفه‌ای به این بازار مواجه شده که باید این مشکلات رفع شود.