اختصاص بیش از حدنصاب قانونی برای یارانه نقدی و غیرنقدی، اختصاص کمتر از ۲۰ درصد بودجه پیش‌بینی‌شده به بخش سلامت و اختصاص ندادن هیچ بودجه‌ای بابت تامین مواد اولیه قیر و توزیع واکسن، برخی از تخلفات گسترده دولت در هدفمندی بوده است.
دیروز غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس ، توضیحاتی درباره جزئیات منابع و مصارف هدفمندی یارانه ها در سال 96 موضوع تبصره 14 قانون بودجه 96 بیان کرد.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از خبرگزاری فارس، براساس بند «الف» تبصره 14 قانون بودجه 96، دولت موظف بود در راستای اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها، از محل درآمدهای حاصل از اصلاح قیمت حامل های انرژی و ردیف های یارانه ای این قانون مجموعا تا مبلغ 48 هزار میلیارد تومان مطابق با جدول زیر به بخش های مختلف اختصاص دهد:
موضوع بند «د» تبصره 1 قانون بودجه 96، نوسازی خطوط لوله برای حمل نفت و میعانات گازی و فرآورده های نفتی و تامین سهم منابع دولت در توسعه پالایشگاه ها و زیرساخت های تامین، ذخیره سازی و توزیع فرآورده های نفتی است.
شیوه تامین منابع و توزیع مصارف هدفمندی یارانه ها در آئین نامه اجرایی تبصره 14
براساس ماده 2 آئین نامه اجرایی تبصره 14 قانون بودجه پارسال که در جلسه مورخ 3 دی ماه 96 هیئت دولت به تصویب رسید و در تاریخ 10 دی ماه توسط اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس جمهور ابلاغ گردید، مقرر شده بود:
الف- شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران از محل فروش فرآورده‌های نفتی مبلغ 34 هزار و 50 میلیارد تومان و شرکت ملی گاز ایران هم 7 هزار و 604 میلیارد تومان از درآمدهای ناشی از فروش گاز طبیعی را به حساب سازمان هدفمندسازی یارانه ها واریز کنند.
وزارت نیرو مبلغ 2 هزار و 500 میلیارد تومان از درآمدهای ناشی از فروش برق داخلی و صادراتی به حساب این سازمان واریز نماید. البته مشابه سال های قبل، سازمان برنامه و بودجه هم موظف شده بود معادل همین مبلغ را برای حمایت از تولید برق به این وزارتخانه اختصاص دهد. بنابراین کل درآمدهای سازمان هدفمندی یارانه ها از محل اصلاح قیمت حامل‌های انرژی در سال گذشته، 44 هزار و 154 میلیارد تومان بود.
ب- مطابق با ماده 4 این آئین نامه، حداکثر مبلغ اختصاص یافته به پرداخت یارانه نقدی و غیر نقدی و افزایش حداقل مستمری خانوارهای مددجویان تحت حمایت کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کل کشور در سال گذشته یعنی موضوع بندهای 1 و 2 جدول ذیل بند «الف» تبصره 14 قانون بودجه 96، 44 هزار و 200 میلیارد تومان بود. مطابق با ماده 5 آئین نامه مذکور، 4 هزار میلیارد تومان از این مبلغ به افزایش حداقل مستمری خانوارهای مددجویان اختصاص دارد.
ج- مطابق با ماده 6 این آئین نامه هم حداکثر مبلغ اختصاص یافته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای بیمه نمودن افراد فاقد بیمه سلامت، کاهش میزان پرداختی بیماران بستری در برخی بیمارستان ها و حفاظت و حمایت مالی از بیماران صعب العلاج و خاص (بند 3 جدول ذیل بند «الف» تبصره 14 قانون بودجه 96) 3 هزار میلیارد تومان بود.
د- مطابق با ماده 7 این آئین نامه، حداکثر مبلغ اختصاص یافته بابت حمایت از تولید، اشتغال با اولویت جوانان و فارغ التحصیلان دانشگاهی و ...(بند 6 جدول ذیل بند «الف» تبصره 14 قانون بودجه 96) و تولید واکسن فلج اطفال و تولید فرآورده‌های زیستی (بند 4 جدول مذکور) و همچنین توسعه مراکز فوریت های اجتماعی (بند 5 جدول مذکور)، 800 میلیارد تومان بود. یکی از موضوعات مورد اشاره در جدول مربوط به بند 6، تامین 150 هزار تن قیر رایگان توسط وزارت نفت مطابق با بند 7 جدول مذکور بود.
با توجه به توضیحاتی که درباره این آئین نامه ذکر شد، مجموع مصارف هدفمندی یارانه‌ها در سال 96 حدود 48 هزار میلیارد تومان بود. همچنین مجموع منابع هدفمندی یارانه‌ها از محل اصلاح قیمت حامل های انرژی، 44 هزار و 154 میلیارد تومان بود. در نتیجه، دولت قصد داشت حدود 4 هزار میلیارد تومان از محل ردیف‌های یارانه‌ای قانون بودجه به موضوع هدفمندی یارانه ها اختصاص دهد هرچند در این آئین نامه اجرایی به این موضوع صراحتا اشاره نکرده بود.
تفاوت فاحش عملکرد دولت در زمینه هدفمندی یارانه ها با متن قانون و آئین‌نامه اجرایی آن
با توجه به توضیحاتی که غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره جزئیات منابع و مصارف هدفمندی یارانه ها در سال 96 بیان کرده، عملکرد دولت در این زمینه تفاوت فاحشی با متن قانون و آئین نامه اجرایی آن داشته است.
براساس اظهارات این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، مجموعا 48 هزار و 200 میلیارد تومان منابع هدفمندی در سال گذشته حاصل شده که حدود 70 درصد آن یعنی رقمی بالغ بر 34 هزار میلیارد تومان از محل اصلاح قیمت حامل های انرژی در شرکت‌های گاز، پالایش و پخش، توانیر و آب و فاضلاب و حدود 30 درصد مابقی (حدود 13 هزار و 700 میلیارد تومان) از محل ردیف های یارانه ای قانون بودجه بوده است.
همچنین شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران حدود 9 هزار میلیارد تومان و شرکت ملی گاز ایران حدود 130 میلیارد تومان کمتر از تعهداتشان، عمل کرده اند.
مطابق با توضیحات بیان شده توسط جعفرزاده ایمن آبادی، 41 هزار و 500 میلیارد تومان بابت یارانه نقدی و 799 میلیارد تومان بابت یارانه نقدی پرداخت شده است. شیوه توزیع مصارف هدفمندی یارانه ها در سال گذشته بدین صورت بوده است:
لازم به توضیح است که این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفته است که 66 صدم درصد از منابع هدفمندی یارانه‌ها در سال گذشته بابت برنامه های حمایت اجتماعی و 99 صدم درصد از این منابع بابت حمایت از اقشار آسیب پذیر پرداخت شده است که مشخص نیست در قالب کدام بندهای جدول ذیل بند 1 تبصره 14 قانون بودجه 96 قرار می گیرد. همچنین جزئیات یارانه تخصیص یافته به بخش تولید با توجه به اظهارات جعفرزاده ایمن آبادی مطابق با جدول زیر است:
همانطور که در جداول 1 و 2 مشخص است، دولت روحانی هم در زمینه شیوه تامین منابع هدفمندی یارانه ها و هم درباره شیوه توزیع مصارف آن در سال 96، تخلفات آشکاری در مقایسه با بند «الف» ماده 14 قانون بودجه 96 و همچنین آئین نامه اجرایی این ماده مرتکب شده است.
به عنوان مثال، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران حدود 26 درصد معادل 9 هزار میلیارد تومان کمتر از مقدار مشخص شده در آئین نامه اجرایی تبصره 14 قانون بودجه 96 به سازمان هدفمندی یارانه ها پرداخت کرده است و همین موضوع موجب شده است که میزان بودجه اختصاص یافته از محل ردیف های یارانه ای قانون بودجه 256 درصد یعنی حدود 10 هزار میلیارد تومان)بیشتر از رقمی پیش بینی شده توسط دولت با توجه به این آئین نامه اجرایی باشد.
از طرف دیگر هم دولت صرفا به تعهدات خود در زمینه افزایش مستمری خانوارهای مددجویان و همچنین حمایت از تولید و اشتغال مطابق با جدول بند الف تبصره 14 قانون بودجه 96 عمل کرده است.
به عنوان مثال، در زمینه پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی، دولت حتی بیشتر از سقف مجوز داده شده در قانون مجلس که می‌گوید:«جابجایی ردیف های مصارف جدول بند الف تبصره 14 تا حداکثر 20 درصد مجاز است»، عمل کرده به گونه‌ای که میزان یارانه نقدی و غیرنقدی پرداختی به مردم 126 درصد از رقم تعیین شده در جدول این تبصره یعنی 33 هزار و 500 میلیارد تومان کمتر است.
مطابق با اظهارات جعفرزاده ایمن آبادی، دولت حدود 750 میلیارد تومان بیش از حد نصاب قانونی به یارانه نقدی و غیرنقدی اختصاص داده است. البته به نظر می رسد این رقم کمتر از رقم واقعی است زیرا با یک محاسبه ساده مشخص می شود، رقم مذکور حدود 2100 میلیارد تومان است.
همچنین دولت هیچ بودجه ای از محل هدفمندی بابت تامین مواد اولیه قیر و توزیع واکسن اختصاص نداده و بودجه اختصاص یافته به بخش سلامت هم کمتر از 20 درصد از رقم تعیین شده در جدول بند الف تبصره 14 قانون بودجه 96 بوده است. مشخص نیست دولت، مجلس و دیوان محاسبات کل کشور تا چه زمانی می خواهند درباره این تخلفات سکوت کنند؟