فرشاد مومنی مطرح کرد ؛ ذخایر دانایی، کلید طلایی مدیریت اقتصادی جنگ

فرشاد مومنی عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، در ابتدای این نشست گفت:  این نشست اولین نشست از سلسله نشست‌های چهارگانه ای اقتصاد ایران در دوران دفاع مقدس است که ما براساس سنت هرساله  در موسسه مطالعات دین و اقتصاد، به بازخوانی تجربه مدیریت اقتصاد ملی در دوران دفاع مقدس می پردازیم. براساس شواهدی که در اختیار داریم در فاصله سال های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶ به مناسبت این ایام ۲۳ جلسه به این موضوع اختصاص پیدا کرد و ما تلاش کردیم که زوایای نادیده این تجربه تاریخی را در معرض دید و قضاوت عمومی قرار دهیم.

به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از عصر اقتصاد،  وی افزود: هنگامی که بسیاری از تاریخ شناسان و فیلسوفان علم شگفت زده بودند از اینکه چگونه طرز اندیشه نیوتنی چند صد سال بر همه ساحت‌های سیطره داشته، در مقام رمزگشایی از چرایی این مسئله یک موج جدید بازخوانی آرا و اندیشه های نیوتن را در دستور کار قرار دادند که رمز موفقیت آن را بتوانند به درستی بشناسند. در این پژوهش به عبارتی برخوردند از خود نیوتن، که گفته بود من مهمترین عامل موفقیت خودم را این می دانم که نخواستم از نو آتش کشف کنم یا چرخ اختراع کنم، در هر زمینه ای که خواستم فعالیتی انجام دهم ابتدا سعی کردم خود را بر شانه های دانایی های نسل های قبلی قرار دهم.

مومنی ادامه داد: واقعیت این است که تجربه اداره اقتصاد ملی در دوران دفاع مقدس یک تجربه استثنایی و منحصر به فردی است که همچنان می‌تواند برای نظام آموزشی و پژوهشی کشور و نظام اجرایی کشور منشا الهام بخشی و راهنمایی باشد. با کمال تاسف به دلایل و علل گوناگون این دقت بایسته در فرایند های تصمیم گیری و تخصیص منابع ما جا افتاده نیست، که از تجربه های تاریخی درس بگیریم و بنیه یادگیری جمعی ما به شدت ضعیف است.

رئیس موسسه دین و اقتصاد گفت: وجه اهمیت دیگر این تلاش این است که به ما انگیزه دهد برای اینکه از این بنیه ضعیف یادگیری جمعی یک ارزیابی آسیب شناختی انجام دهیم و کمک کنیم که این مشکل برطرف شود. آن چیزی که عملا مشاهده می شود این است که واکنش هایی که نسبت به این گونه تلاش‌ها صورت می‌گیرد، کسانی دوست دارند نقد کنند یا حتی تخطئه کند. من به سهم خودم صمیمانه از آنها هم سپاسگزارم به دلیل اینکه وقتی که آنها نقد و تخطئه را در پیش می‌گیرند بازهم زوایا و افق‌های جدیدی برای طرح بحث فراهم می کنند و این در واقع کمک کننده است و ما به سبک حکومتگران نمی گوییم که فقط نقدهای سازنده را می پذیریم.

وی ادامه داد: حتی نقد های بر اساس تلقی های رایج، غیرسازنده هم می تواند بسیار ثمربخش و مفید باشه و بنابراین تقاضا می‌کنم که همه آنهایی که این پیام را گرفتند با هر انگیزه و به هر شیوه‌ای که دلشان می‌خواهد این بحث‌ها را نقد کنند. این مسئله به هیچ وجه مسئله شخصی، باندی و جناحی نیست و یک مسئله ملی است و امیدوارم که از طریق دامن زدن به این بحث‌ها خیرهای بزرگ برای کشور ما پدید بیاید.

وی افزود: با کمال تاسف یکی از کارهای  نادرستی که در شیوه تخطئه را در پیش گرفتند (نمیخواهم تعبیر ظالمانه را به کار ببرم ولی ظالمانه است ) این است که، آن همه اراده، اندیشه، پاکدامنی و تلاشی که این کارنامه های منحصر به فرد و عموماً تکرار نشده را رقم زده، به جای اینکه در مرکز توجه به بررسی‌های کافی قرار دهند و از آن درس های روزآمد به دست بیاورند آن را فرو می کاهند به اینکه کسانی که یاد آن ایام را زنده نگاه می دارند کسانی هستند که می خواهند به دوران کوپن ما را برگردانند.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: این در حالی است که خود کوپن و آن تجربه (که هیچکس به اندازه استاد فقید مرحوم عالی نسب در طراحی، اداره و پیشبرد نفش نداشته) منشأ یک دستاورد افتخارآمیز برای نظام جمهوری اسلامی بوده است. شبیه به این افتخار در هیچ ساحتی در دوران جمهوری اسلامی تا امروز اتفاق نیفتاده است و ما شاهد این هستیم که با این که یکی از طولانی ترین جنگ های تاریخ ایران اتفاق افتاد ولی حتی یک مورد مرگ ناشی از قحطی و اپیدمی ثبت نشده است.

وی ادامه داد: این مورد قابل تامل است که چرا چیزی که تا این اندازه برای جمهوری اسلامی و برای تاریخ ایران افتخار آمیز است، تحت این عناوین مورد نقد قرار بگیرد. من از این فرصت استفاده می کنم و همه آنهایی که واقعاً مشکل خلأ معرفتی دارند و در این زمینه نقد های نا سنجیده می کنند، را دعوت می کنم به مطالعه کتاب درخشان و ممتاز جان کنت گالبرایت با عنوان Price Control . گالبرایت در دوره جنگ جهانی دوم مسئول  کار سهمیه بندی مایحتاج حیاتی مردم و بنگاه‌های تولیدی در آمریکا بود و این تجربه را در قالب یک کتاب ثبت کرده است.

وی افزود: نکته مهم این است که مسئله سهمیه بندی در اقتصاد آمریکا اتفاق افتاد و این کشور مستقیماً معرکه نبرد نبوده است. بنابراین اگر مسئله در کادر خودش قرار بگیرد و موضوع بحث های سازنده، ارتقا بخش و کمک کننده به اداره کارآمدتر کشور باشد، از هر زاویه ای به هر شیوه این بحث مطرح شود ما استقبال می‌کنیم.

استاد دانشگاه علامه گفت:هدف ما از بازخوانی جنگ این نیست که یک عده ای با هر انگیزه‌ای بگویند، اینها برای جنگ دلشان تنگ شده است. جنگ پدیده ای بسیار شوم و نامطلوب است، گرچه که ما دفاع را یک حق قطعی برای هر جامعه انسانی می‌دانیم و خدا را شکر می‌کنیم که لااقل تا امروز جمهوری اسلامی آغاز کننده هیچ جنگی نبوده است. ولی اگر مورد تجاوز قرار بگیریم این را حق به خودمان میدانیم که دفاع کنیم و حیاتی ترین و سرنوشت سازترین عرصه این دفاع ، چگونگی نظم بخشی به اقتصاد ملی است.اگر این تجربه را خوب نفهمیم به شرحی که شما امروز هم در طرز اداره اقتصاد کشور آن را مشاهده می کنید، بهترین فرصت ها را به تهدیدهای بزرگ تبدیل می کنند.

وی ادامه داد: بطور مشخص در تجربه امسال روی پاسخگویی به این سوال تمرکز کردیم، که چرا در حالی که در دوره جنگ مشکلات کشور بیش از ۱۰ برابر مشکلات کنونی بود و امکانات ارزی کشور به طور متوسط حدود یک چهارم تا یک پنجم امکانات ارزی موجود بود، چرا هیج کدام از این بحران ها  در کشور اتفاق نمی افتاد و در ادامه برگردیم به سمت آن استانداردهای نهاد سازی که در آن دوره صورت گرفته بود و این امکان را فراهم کرد که کشور در یکی از بی سابقه ترین دوران های پرفشار تاریخ خودش یکی از درخشان ترین کارنامه هارو رقم بزند.

مومنی در ادامه به منزلت آگاهی به تاریخ اقتصادی کشوراشاره کرد و گفت: در دوره پس از جنگ و در شرایط صلح وقتی که دقت های اندیشه‌ای و نهادی دوران جنگ کنار گذاشته شد، این توهم پیش آمد که در یک ساخت توسعه نیافتگی رانتی اگر ما اجازه عملکرد آزادانه به نیروهای بازار بدهیم چه خواهد شد؟ در دوره پس از جنگ وقتی که این دقت ها و آن هوشمندی ها کنار گذاشته شد، کسانی این ایده را مطرح کردم که دولت با سیستم کوپنی خودش الگوی مصرف مردم رو به هم زد و برای خانوارهای روستایی و مرزنشین هم مصرف هایی از قبیل برنج روغن و ارزاق عمومی را در استاندارد شهرهای بزرگ مقرر کرد و الگوی مصرف از این ناحیه بهم خورد و این رو یک خطای راهبردی می دانند. هر کسی که با الفبای توسعه و با الفبای اقتصاد اسلامی آشنا باشد، می داند زمانی که سرمایه‌گذاری می‌کنید روی اصلاح، بهبود الگوی مصرف و نیازهای اساسی، معنایش این است که از هزینه‌های بسیار سنگین درمانی، دولت و خانوارها را معاف می کنید.

وی ادامه داد: از منظر اسلامی آن مرزنشین ها همان قدر از دلارهای نفتی حق دارند که مرکز نشین ها، بنابراین از موضع رویکرد مسلط آن دوره که رویکرد توسعه عادلانه بود، آنها حقشان داده شده است ولی مسئله این است که به شیوه‌ای داده شده که نه انگیزه های مصرف های لوکس و تجملی را افزایش داده و نه سوء کارکردی در طرز اداره کشور پدید آورده است.

مومنی تاکید کرد: آنهایی که از زاویه الگوی مصرف نگران هستند باید ذهن خودشان درگیر این مسئله کنند، وقتی که از سال ۱۳۶۸ به بعد تجربه آزادسازی واردات در دستور کار مدیریت اقتصادی کشور قرار گرفت، فقط در فاصله ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۳ واردات کالاهای لوکس و تجملی در ایران ۵۳ برابر افزایش پیدا کرد. کسی که به الفبای توسعه دقت داشته باشد باید به این تحول در الگوی مصرف حساس باشد و نه آن تحولی که امکان ارتقای کیفیت زندگی را برای فرودستان فراهم می‌کند. اتفاقاً یک کشوری که داعیه های عقیدتی دارد اگر خرد توسعه ای داشته باشد باید به مرز نشین ها بیشترین رسیدگی‌ها را کند، هیچ کشور با خردی از طریق تحت فشار قرار دادن معیشت مردم مرزنشین به بزرگی نمی رسد.

وزیر اقتصاد دوران دفاع مقدس: بزرگترین سیاست آن سال ها حمایت از تولید بود

همچنین وزیر اقتصاد دارایی دوران دفاع مقدس در فاصله سال های 1365 تا 1368 در این جلسه می گوید : در آن سال ها و در اوج بحران های تحمیلی بر کشور ، دولت از تولید حمایت کرد.

محمد جواد ایروانی در مورد سیاست های اقتصادی دوران مسئولیت خود به عنوان وزیر اقتصاد در آن سال ها گفت : بزرگترین سیاست ما حمایت از تولید و اشتغال بود.

وی ادامه داد : از آن مهم تر باورهای ما در مدیریت اقتصادی کشور، ایمان به نظم و انضباط بود ، تاکید من بر این کلمات از این حیث است که الان می بینم بر ضد این روش ها عمل می شود.

ایروانی که هم اکنون عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است ، با تاکید براین موضوع که در این نشست قصد پرداختن به سیاست های مالی، ارزی، مالیاتی و تجاری در دوران دفاع مقدس و دوران مسئولیت خودش را دارد، گفت: از نیمه دوم سال 65 مسئولیت وزارت اقتصاد را برعهده گرفتم زمانی این مسئولیت را قبول کردم که کشور در اوج مشکلات بود و درآمدهای نفتی ما سقوط کرده و هر بشکه نفت به 4.5 دلار رسیده بود.

«از طرف دیگر هم دشمنان ما یک شرکت سهامی تشکیل داده بودند تا هر جور شده نظام را زمین بزنند؛ هر نوع تجهیزاتی که صدام لازم داشت را در اختیار او می گذاشتند ، یادم هست ژاپن موتور قایق به ما نمی فروخت به این بهانه که این موتورها چون باعث بالا رفتن سرعت قایق ها می شود جز ادوات نظامی محسوب می شود.

وی ادامه داد: در شرایطی می خواستیم کشور را اداره کنیم که صدام شروع به بمباران تاسیسات زیر بنایی کشور از جمله پالایشگاه ها (مثل پالایشگاه اصفهان و نکا)، نفتکش ها ، کارخانجات ( مثل شرکت کاغذ نیشکر هفت تپه و شرکت کاغذ پارس که 35 بار بمباران) کرد ، ما سریعا کارخانه ها را راه اندازی می کردیم و همزمان شهدای زیادی می دادیم. فشار عظیمی روی ایران بود به نحوی که در غرب کشور کشاورزی تقریبا تعطیل شد»

 نقش امام در گذر از مشکلات

وی با اشاره به نقش امام در گذر از مشکلات جنگ گفت: در این بین این همه مشکل حضرت امام(ره) با هدایت های خودشان خودباوری در مردم را تقویت کردند و این هدایت ها در مسئولان هم اثر گذار بود و باعث شد عزم و اراده مسئولان مستحکم شود اگر رهبری امام نبود عبور از مشکلات دفاع مقدس به راحتی امکان پذیر نمی شد.

وی در مورد سیاست های اقتصادی دوران مسئولیت خود به عنوان وزیر اقتصاد در آن سال ها گفت : بزرگترین سیاست ما حمایت از تولید و اشتغال بود. از آن مهم تر باور های ما در مدیریت اقتصادی کشور، ایمان به نظم و انضباط بود تاکید من بر این کلمات از این حیث است که متاسفانه الان می بینم دقیقا بر ضد این روش ها عمل می شود.

برخی مطرح می کنند که ایرانی ها نظارت پذیر نیستند نمی توانند کار گروهی کنند به نظر من این حرف های دشمنان است و ما در جنگ ثابت کردیم این گونه نیست. این حرف ها را مطرح می کنند تا نتیجه بگیرند که دولت باید همه چیز را رها کند که امر خطرناکی برای کشور است.

 کاهش درآمدهای نفتی و سیاست های انقباضی

وی تصریح کرد: با توجه به کاهش درآمدهای نفتی ناچار به اتخاذ سیاست های انقباضی شدیم، نکته مهم این بود که با همین سیاست های انقباضی ، نظام هدایت نقدینگی کشور را متحول کرده و نقدینگی را به سمت تولید هدایت کردیم.

وی با ارائه آماری در مورد موفقیت هدایت تسهیلات به سمت تولید در آن سال ها افزود: متوسط تسهیلات پرداختی به بخش های تولیدی در سال های 59 تا 64 12.5 درصد بود ولی از 64 تا 67 این عدد دو برابر شده است.

وزیر اقتصاد دوران دفاع مقدس افزود: در بخش های غیر تولیدی رشد تسهیلات در دوره 59 تا 64 ، 15 درصد بود اما در دوره سه سال آخر جنگ به زیر یک درصد رسید.

«بخش غیر تولیدی مثل بازرگانی بیش از 50 درصد تسهیلات به خود اختصاص می داد ولی در دوران مسئولیت ما ، رشد این تسهیلات صفر شد. یعنی سیستم بانکی را تشویق می کردند تسهیلات خود را به بخش های مولد و تولیدی پرداخت کند.

وی در مورد حمایت از تعاونی ها نیز توضیح داد: در سیستم بانکی علی رغم تاکید قانون اساسی به مسئله تعاونی ها اصلا ما نظام آمری بر ارزیابی این بخش نداریم والان هم وجود ندارد. توجه ویژه به بخش تعاون داشتیم و از ما انتقاد هم می شد که چرا از تعاونی ها حمایت می کنیم که ما محکم حمایت می کردیم و کوتاه نمی آمدیم چون در تولید و اشتغال اثر گذار بودند. به سیستم بانکی گفتیم می توانید رشد پرداخت تسهیلات به بازرگانی را کاهش دهید و در مقابل به بخش تولید بدهید.

« ما معتقد بودیم در توسعه بانک ها می توانند نقش موثری داشته باشند چرا که منابع مالی در اختیار دارند و هدایت منابع بسیار مهم بود در هدایت منابع بانک ها تا حدود زیادی موفق عمل کردیم.»

وی با بیان اینکه با تخلف از ضوابط با شدت برخورد می شد ، افزود: در بانک ملی رشد تسهیلات اعتباری بازرگانی بالاتر از رشد تسهیلات تولید بود که در نامه ای محرمانه به مسئولان مربوطه اعتراض کردم و نوشتم نه تنها عزلت می کنم بلکه در دادگاه عمومی هم علیه تو شکایت خواهم کرد.ساعت 11.30 شب به دفترم مراجعه کرد با قاطعیت با او برخورد کردم و گفتم انضباط ورعایت ضوابط مهم ترین وظیفه یک مدیر است وهر طور شده قوانین باید اجرا بشود. آن موقع ما با متخلف هیچ مماشاتی نمی کردیم. اما متاسفانه بعد از جنگ سیستم اقتصادی کشور رها شد و بانک ها تسهیلات خود را به سمت بازرگانی بردند و شاهد بودم بانکی بیش از 90 درصد تسهیلاتش را به بخش بازرگانی اختصاص داده بود اما کسی برخورد نکرد.

در دوران جنگ مانع ربا در سیستم بانکی شدیم

ایروانی با بیان اینکه با اجرای قانون جلوی ربا در سیستم بانکی را گرفته بودیم ادامه داد: اگر همین الان هم قانون را اجرا کنیم، اجازه نمی دهد در سیستم بانکی ربا شکل بگیرد.

باید سیستم بانکی ما ناظر بر عقود اسلامی عمل کنند و تسهیلات به اقداماتی داده شود که برمحور یک فعل اقتصادی انجام می شوند. قانون بانکداری بدون ربا این مسائل را مطرح کرده است اما کسی اجرا نمی کند. اگر این قوانین را اجرا کنیم تسهیلات بانکی به جای سوق یافتن به بخش دلالی به سمت تولید خواهد رفت و تولید تقویت خواهد شد، دقیقا همان اتفاقی که در دوران دفاع مقدس افتاد.

 نقش بانک ها در اجرای طرح های بزرگ

ایروانی در مورد نقش بانک ها در اجرایی طرح های بزرگ در دوران دفاع مقدس گفت: در آن موقع ادبیاتی وحود داشت که بانک ها فقط باید سرمایه در گردش بدهند و کاری به پروژه های عمرانی و انتفاعی نداشته باشند. ولی توجه نمی کردند که در کشوری که اقتصادش بانک پایه است آیا می شود بانک را از طرح های عمرانی کنار گذاشت یا خیر؟ آیا در کشورهای دیگر اجازه می دهند بانک ها به هر کجا که بخواهند وام بدهند؟

در حالی این انتقادات به ما می شد در آن زمان بسیاری از پروژه های عمرانی مهم با مشارکت بانک ها به بهره برداری رسید. پتروشیمی اراک را بانک ملی راه انداخت، آزاد راه قزوین- زنجان را هم بانک ها انجام دادند، کارخانجات سیمان و دارویی ، متروی تهران هم با مشارکت بانک ها آغاز شد هر چند در افتتاح آن سایر بخش ها هم بودند . به خاطر می آورم وقتی بانک ها می خواستند در مترو مشارکت کنند برخی مسئولان انتقاد می کردند که می خواهند تهران را سوراخ سوراخ کنند ولی ما قاطعانه از طرح حمایت می کردیم و به لطف الهی به ثمر رسید.

 نرخ 27 درصدی تورم در دوران دفاع مقدس

ایروانی سپس به وضعیت تورم در دوران دفاع مقدس پرداخت: علیرغم محدودیت هایی که در حوزه های گوناگون و درآمدهای دولت در آن دوران وجود داشت بالاترین نرخ تورم کشور نزدیک به 27 درصد بود که در سال 67 رقم خورد در حالی که در دوره های بعد با وجود درآمدهای سرشار نفتی و نبود هیچ گونه بحران در کشور تورم تاریخی 49.8 درصد را تجربه کردیم که در تاریخ اقتصاد بعد از انقلاب کم سابقه است.

 نفرین طبیعت از نگاه ایروانی

وی با انتقاد از کسانی که در مقایسه دوران دفاع مقدس با سال های بعد دقت لازم را انجام نمی دهند، گفت: عده ای بدون توجه به درآمدهای نفتی و ارزی ، آمار سال های دفاع مقدس را با سال های بعد مقایسه می کنند و بعد در مورد تورم به نتیجه گیری های نادرستی می رسند. در حالی که هر کسی که الفبای اقتصاد را بداند متوجه است که تورم در ایران تابعی از درآمدهای نفتی و ارزی است.

در سال 65 درآمد ارزی ما 5.7 میلیارد دلار بود که رقم خیلی کمی شد و در سال های پایانی جنگ درآمد های نفتی کمی را تجربه کردیم در واقع در چهار سال آخر جنگ کل درآمد نفتی ما 36 میلیارد تومان بیشتر نبود ، در این بازه زمانی عراق 120 میلیارد تومان درآمد ارزی داشت . حالا شما تورم و وضعیت اداره کشور را با دوره های بعد مقایسه کنید مثلا در سال 90 درآمد ما از نفت به 118 میلیارد تومان رسید و تورمی که همه آن را مشاهده کردند. باید با توجه به درآمد های نفتی تورم را در بین سال های مختلف مقایسه کرد.

این نکته را هم عرض کنم که هرموقع ما درآمد های نفتی بالایی داشتیم شاهد فروپاشی انضباط مالی بوده ایم که در ادبیات عملی از آن به عنوان نفرین طبیعت نام می برند.

 کسری بودجه در سال 67

ایروانی در مورد کسری بودجه در سال1367 هم گفت: مطرح می کنند که در سال 1367 نصف بودجه کسری بوده است اما نمی گویند این کسری به چه خاطر بوده است؟ آیا ما در مدیریت هزینه ها موفق نبوده ایم یا اینکه درآمدهای نفتی ما کاهش پیدا کرد.

در آن سال ها ما هیچ افزایش هزینه ای نداشتیم بلکه با کاهش قیمت نفت آن کسری در بودجه رقم خورد که در واقع نصف بودجه کسری بود. وقتی درآمدهای نفتی کاهش پیدا می کند شما اگر برای آن جایگزین پیدا نکنید مثلا وام خارجی نگیرید در بودجه به کسری خواهید خورد. ما در این سال ها با وجود مشکل درآمدهای نفتی یک دلار وام خارجی نگرفته ایم و تمام بدهی های رژیم گذشته را هم پرداخت کردیم و یک قسط ما عقب نیفتاد به نحوی که معروف شده بود امضای ایرانی پای ال سی ها شمس طلاست.

 با وام خارجی مخالف بودم

عده ای می خواستند وام خارجی بگیرند که بشدت مخالفت کردم گفتم گرفتن وام خارجی به نفع من است چرا که منابع مالی در اختیار خواهم داشت اما به نفع منافع ملی کشور نیست چون صدای این وام خارجی 10 سال بعد و زمان سررسید اقساطش در خواهد آمد.

سیاست های تخصیص ارز

ایروانی سپس به سیاست های تخصیص ارز در دوران مسئولیت خود پرداخت و گفت: در زمینه ارزی ما سازوکار مشخص داشتیم. در دوران جنگ کمیته تخصیص ارز را به راه انداختیم و الان هم معتقد هستم باید این روش را در پی بگیریم چون منابع نامحدود ارزی در اختیار نداریم که هرطور بخواهیم آن را تخصیص داده و آن را واگذار کنیم به یک سامانه ای که تحولات مداومش باعث تنزل و بی نظمی در بازار ارز می شود.

ما درکمیته تخصیص ارز اولین اولویتمان کالاهای اساسی بود. بدون چانه زنی و به موقع ارز این کالاها را تخصیص می دادیم. هیچ کسی نگرانی بخاطر کالاهای اساسی نداشت. این گونه هم نبود که مردم را در واهمه نگه داریم که آیا فردا کالاهای مورد نظر خود را پیدا خواهند کرد یا نه؟ هیچ نگرانی بابت کوپن خود نداشتند ، ماه ها زمان گذاشته بودیم که مردم می توانستند برای دریافت کالاهای خود مراجعه کنند.

وی ادامه داد: در کمیته تخصیص ارز اولویت دوم ما اختصاص ارز به دارو بود و در زمینه دارو هم تلاش های بسیار خوبی انجام دادیم که باعث شد کشور هیچ وقت با بحران دارویی مواجه نشود.

در رده بعدی کالاهای حساس را قرار داده بودیم که عمدتا شامل کالاهای بهداشتی می شد و در این زمینه هم همیشه وفور بود مثلا کالاهای بهداشتی. نه تنها وفور بود بلکه ما آن برندی هم که مردم می خواستند را تامین می کردیم. به عنوان مثال پودر «شوما» خیلی طرفدار داشت.

ما در خیابان ها کامیون می گذاشتیم که این نوع پودر را عرضه می کرد و هر تعداد که هر فردی می خواست به او داده می شد. نه تنها کمبود نداشتیم بلکه نمایش ضد آن را هم اجرا می کردیم تا مردم احساس نکنند ممکن است کالای کمیاب بشود. نمی شود و نمی توانیم و.. نداشتیم به دنبال مدیریت کشور در اوج مشکلات بودیم و بهانه نمی آوردیم الان متاسفانه این کلمات رایج شده است و مشکل مدیریتی خودشان را به هزار بهانه توجیه می کنند.

 تخصیص ارز حوزه دفاعی بعد از کالای اساسی

ایروانی با بیان اینکه ما در کمیته تخصیص ارز بعد از کالاهای حساس بخش دفاع را قرار داده بودیم ، ادامه داد : برخی مواقع بین ما و بخش دفاع بر سر رقم گله گذاری ها بود ما یک رقمی اعلام می کردیم آن ها یک رقم دیگر می خواستند. ما ابتکاری که در بخش دفاع انجام دادیم این نبود که همه منابع را در اختیار بخش دفاع قرار بدهیم یعنی اینکه اگر بخش دفاع به پوتین نیاز داشت ملزم می کردیم حتما از تولید داخل و مثلا کفش ملی بخرد تا پول به سمت تولید داخل برود و تولید کشور بتواند در آن شرایط نفسی بکشد.

ایروانی ادامه داد : بخش دیگری از تخصیص ارز به طرح های مهم دهه اول انقلاب اختصاص می یافت، این طرح ها که ردیف بودجه و مخاطب خاص داشت را رئیس دولت پیگیری می کرد ، زیر نظر وزارتخانه ها نمی رفت تا به بن بست بخورد.

بخش دیگر تخصیص ارز به صنوف تولیدی که از آن زمان شکل گرفتند و الان هم فعالیت می کنند اختصاص می یافت ، صنوف از اعتبار بالایی هم برخوردارند. آنها دارای کارت هایی شناسایی بودند و کالاهای مورد نیاز مردم را تولید می کردند و از طرف دیگر هم باعث اشتغالزایی می شدند.

ایروانی در مورد نحوه تخصیص ارز به نیازهای پزشکی هم توضیح داد: دراین حوزه هیات امنای پزشکی داشتیم که ارز مورد نیاز درمان، بیمارانی که امکان معالجه آنها در کشور فراهم بود را دریافت می کردند آنها امکانات لازم را به کشور وارد می کردند . ما با نگاه به درون بخش پزشکی را حمایت کردیم و آن ها هم توانستند رشد کنند.

 مدیریت هزینه ها در دوران جنگ

ایروانی در مورد نحوه مدیریت هزینه ها در دوران جنگ هم گفت: با همین ارقام کم درآمدهای ارزی نیازهای کشور را بر طرف کردیم ، اگر مثلا 57 میلیارد داشتیم درخواست ها حول 60 میلیارد بود که مدیریت بهینه می کردیم .

رساندن سهم 47 درصدی مالیات در بودجه

ایروانی در بخش دیگری از سخنان خود در این نشست گفت : سیاست مالی هم خیلی مهم بود، در این حوزه تلاش کردیم مالیات را نهادینه کنیم. مالیات یکی از مسائل اساسی بود چون مشکلاتی وجود داشت وعده ای می گفتند نباید مالیات بدهیم. نهادهای صنفی را به کار گرفتیم و کمیسیون های مالیاتی را در نهادهای صنفی مستقر کرده و اجازه دادیم اسناد خود را قطعی کنند. ابتدای انقلاب فقط 19 درصد بودجه کشور را مالیات تشکیل می داد اما ما این درصد را به 47 رساندیم.

وزیر اقتصاد دارایی دوران جنگ ادامه داد: قانون مالیات های مستقیم را از مجلس گرفتیم و یک مرکز مطالعات مالیاتی تشکیل دادیم که موضوع مالیات بر ارزش افزوده را در 48 کشور بررسی کرد ، از این رو لایحه مالیات بر ارزش افزوده را در 1366 به تصویب دولت رسانده و به مجلس ارائه کردیم اما متاسفانه پس از جنگ همه این لوایح را کنار گذاشتند و با 22 سال تاخیر و زمانی که آن 48 کشور به 148 کشور تبدیل شده بودند قانون مالیات بر ارزش افزوده را اجرا کردند. با ماده 22 قانون دائمی برنامه های توسعه همه چیز را رها کرده اند.

 دفاع مقدس و نظام اداری کشور

ایروانی سپس به تشریح اقدامات دولت در حوزه نظام اداری کشور در دوران دفاع مقدس پرداخت: در دولت زمان جنگ حجم دولت 48 درصد بود ما مراقبت می کردیم که بیهوده حجم دولت زیاد نشود اما بعد از جنگ به 67 درصد رسید.در سال های بعد از جنگ شاهد استحدام 4 هزار و 500 نفر فقط با یک مصوبه بودیم که باعث شد دولت متورم بشود. اگر عملکرد ها را مقایسه کنید خواهید دید چگونه به قانون پایبند بودیم.

وی با بیان اینکه به نهاد سازی اعتقاد داشتیم و معتقد بودیم با نهاد ها می توان مشکلات کشور را حل کرد ، به تشریح مثالی در این زمینه پرداخت و گفت: در لبنیات وارد کننده بودیم تصمیم گرفتیم این نیاز کشور را رفع کنیم. شورای لبنیات کشور را در جهاد سازندگی تاسیس کردیم که زنجیره تولید لبنیات همگی در آن عضو بودند نتیجه این اقدامات که با نظارت های سفت و سخت به دست آمد این شد که الان ما در لبنیات صادرکننده شدیم و باید به دنبال بازار فروش باشیم.

وی با بیان اینکه دولت همزمان با جنگ بازسازی مناطق آسیب دیده را شروع کردیم ، گفت: زمانی که دولت را تحویل دادیم دولت زمان جنگ یک ریال بدهی نداشت و بازسازی ها هم شروع شده بود. وقتی این تجربه موفقیت آمیز دوران دفاع مقدس را داریم لازم است با مرور این تجربیات از مشکلات فعلی هم عبور کنیم و نباید از آن تجربیات فاصله گرفت . ما این حرف هایی که می زنیم را قبلا عمل کردیم و می توان با اقدامات درست مشکلات را به نحو تاثیر گذاری کاهش داد. زمانی که با کمترین درآمدها توانستیم کشور را در اوج جنگ بدون بحران اداره کنیم پس در زمان حال هم قادریم کشور را بدون بحران اداره کنیم.