اتاق بازرگانی ایران دیروز یکی از جنجالی‌ترین جلسات خود را پشت سر گذاشت.
در حالی که فعالان بخش خصوصی گمان می‌کردند با حضور رییس سازمان برنامه‌و‌بودجه به عنوان یکی از اعضای کلیدی دولت دوازدهم در اتاق بازرگانی، توضیح قانع‌کننده‌ای در مورد شرایط فعلی بازار و اقتصاد به آنها داده می‌شود اما با اظهارات قاطعانه و ارائه آمار غلط از سوی نوبخت روبه‌رو شدند.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان صنعت، از این رو فعالان اقتصادی در حضور محمدباقر نوبخت لب به اعتراض گشودند و حتی برخی از اعضای اتاق بازرگانی در واکنش به آمارهای غیر‌واقعی این عضو دولت، قصد ترک جلسه را داشتند. واقعیت این است که در حال حاضر نه تنها مردم بلکه فعالان اقتصادی و تجار هم از شرایط اقتصادی ناراضی هستند و معتقدند دولت هیچ برنامه‌ای برای کنترل بازار ندارد.
این در حالی است که هر چند وقت یک بار شاهد اعمال قوانین و مصوبه‌هایی از سوی دستگاه‌های دولتی هستیم که شرایط اقتصادی را به مراتب سخت‌تر از گذشته پیش می‌برد. کارشناسان اقتصادی بر این عقیده هستند که آنچه این روزها اقتصاد کشور را دچار چالش کرده، تحریم‌های بین‌المللی نیست بلکه خود‌تحریمی‌های داخلی است که نمی‌توان با آنها هم مقابله کرد.
از این رو با وجود اینکه دیروز فعالان اقتصادی منتظر بودند حرف‌های مهمی درباره سیاست‌های جدید ارزی از زبان نوبخت بشنوند اما وی به ارائه آمار سوخته اشتغال بسنده کرد و از بازار ارز و شرایط فعلی اقتصاد، به سادگی عبور کرد. این در حالی است که در نهایت نیز فعالان اقتصادی از دولت درخواست کردند روش دولت یازدهم را ادامه دهد زیرا به گفته آنها، با این روش‌ها تولید و صادرات نمی‌توانند به کار خود ادامه دهند.
پس از دعوای فعالان بخش خصوصی با رییس سازمان برنامه‌و‌بودجه نیز مقرر شد 10 کارگروه تخصصی بین این سازمان و اتاق ایران تشکیل شود تا از این پس پل ارتباطی بین دولت و بخش‌خصوصی باشند. همچنین رییس اتاق بازرگانی ایران از ارسال طرحی به دولت برای تامین کالاهای اساسی خبر داد و گفت: با مکانیسم فعلی واردات کالاهای اساسی با ارز ۴۲۰۰ تومانی، ثروتمندان بهره بیشتری از این کالاها می‌برند و این باید اصلاح شود. همچنین رییس سازمان برنامه‌و‌بودجه نیز از پنج برنامه دولت برای حل مشکلات اقتصادی مردم از نیمه دوم سال خبر داد و گفت که قرار است قدرت خرید اقتصادی مردم در بودجه سال آینده در نظر گرفته شود.
ادعای افزایش اشتغال
بر همین اساس رییس سازمان برنامه‌و‌بودجه با بیان اینکه دولت مصمم است از نیمه دوم سال پنج برنامه برای حل مشکلات اقتصادی مردم اجرا کند، گفت: این در حالی است که کاهش قدرت خرید مردم در بودجه سال ۹۸ جبران خواهد شد که در این خصوص باید در بودجه ظرفیتی برای این امر ایجاد کنیم. به گفته محمدباقر نوبخت، مصمم هستیم در آغاز نیمه دوم امسال پنج بسته سیاستی را برای کنترل بازار ارز و سایر مسائل اقتصادی از جمله معیشت عمومی آغاز کنیم.
نوبخت با اشاره به اینکه از دو منظر بنگاه و دولت در این جلسه به یک واقعیت اقتصادی نگاه می‌شود، افزود: مهم‌ترین وظیفه‌ای که برای خود ما در دولت در چارچوب اقتصاد کلان و سیاسی تعریف می‌شود، از یک سو موضوع تعادل اقتصادی و از سوی دیگر موضوع توسعه است.
وی افزود: ما تعادل اقتصادی را از تعریف اعمال سیاست‌های اقتصادی اعم از سیاست‌های پولی و مالی از طریق تسویه بازارها انجام می‌دهیم و این بخش به شما فعالان اقتصادی مرتبط می‌شود. این در حالی است که ما قبول داریم که تاکنون توسعه متوازن نبوده و عدم توازن در توسعه هم ناشی از نوعی غفلت ناشی از آمایش سرزمین و مناطق و استان‌هاست.
نوبخت اظهار داشت: از دو سال پیش به نوعی تخصیص بهینه منابع برای توسعه استان‌ها تدوین شد و اکنون سند آمایش تک‌تک استان‌ها در اختیار است که در آغاز سال به مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری سازمان برنامه‌و‌بودجه سپرده شده است. همچنین تا پایان سال به سند جامع آمایش سرزمین دست خواهیم یافت و به وظیفه خود عمل خواهیم کرد. در این زمینه از نظرات صاحب‌نظران هم بهره خواهیم گرفت.
رییس سازمان برنامه‌و‌بودجه بیان داشت: ما اکنون از بازارهای چهارگانه بعضی از بازارها دچار عدم تعادل به جهت عدم تسویه این بازارها نسبت به عرضه و تقاضا هستیم. همچنین بازار پول ما دچار عدم تعادل است به طوری که آثار این بازار و عدم تعادل آن را در بازار ارز مشاهده می‌کنیم.
وی افزود: با اقبالی که به سمت بازار سرمایه آمده فعلا می‌توانیم مشکلات بازار پول را برای سرریز شدن از آن استفاده کنیم اما بازار کالای ما فعلا به خاطر بازار پول و موضوع نقدینگی و اثری که در بحث بازار ارز دارد، دچار چالش شده است.
نوبخت با بیان اینکه جمعیت شاغل ما طی سال‌های گذشته افزایش قابل توجهی داشته است، گفت: حدود 700 هزار نفر در هر سال افراد جدیدی به عنوان جمعیت فعال به بازار کار مراجعه کردند. به عنوان مثال در سال گذشته از 736 هزار نفری که وارد بازار کار شدند، برای 710 هزار نفر فرصت شغلی ایجاد شد. وی افزود: با وجود اینکه در سال‌های اخیر ما برای 700 هزار نفر فرصت شغلی ایجاد می‌کردیم، همچنان سالی 30 تا 40 هزار نفر دیگر به جمعیت بیکار اضافه می‌شد.
رییس سازمان برنامه‌و‌بودجه بیان داشت: براساس گزارش طرح آمار‌گیری مرکز آمار، در بهار امسال 711 هزار نفر جمعیت فعال وارد بازار کار شدند. نوبخت با بیان اینکه پیش‌بینی می‌شود سال 97، 700 هزار نفر به طور متعارف به بازار کار وارد شوند، گفت: در تبصره 18 پیش‌بینی کرده‌ایم که بتوانیم حدود یک میلیون و 33 هزار فرصت شغلی ایجاد کنیم که نه تنها 700 هزار را پاسخ دهیم بلکه 300 هزار نفر را هم به جمعیت شاغل اضافه کنیم.
درآمدی از افزایش نرخ ارز نصیب دولت نشد
رییس سازمان برنامه‌و‌بودجه همچنین در ادامه با بیان اینکه درآمدی از افزایش نرخ ارز نصیب دولت نشد، گفت: تاکنون درآمدهایی که دولت کسب کرده در شش ماه اول سال 150 هزار میلیارد تومان است در حالی که در بودجه کل کشور درآمدهای حاصل از مالیات، فروش نفت و فروش اوراق 386 هزار میلیارد تومان مصوب شده است. بنابراین درآمدهای شش ماهه اول سال 77 درصد از آنچه است که باید تحصیل می‌شد، گرچه همه این اعداد نسبت به پارسال رشد قابل توجهی دارد.
نوبخت با بیان اینکه همین عدد 150 هزار میلیارد تومان نسبت به سال گذشته 148 درصد رشد داشته است گفت: ارقام در شش ماهه اول نشان می‌دهد نسبت به پارسال وضع ما بهتر است اما نسبت به برنامه عقب هستیم چراکه بودجه طرح‌های عمرانی 5/3 برابر و هزینه‌های جاری 16 درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.
رییس سازمان برنامه‌و‌بودجه خاطرنشان کرد: از مابهالتفاوت نرخ ارز درآمدی نصیب دولت نشده است چراکه ما ارز دولتی را برای تامین کالاهای اساسی با ارز 4200 تومان صرف می‌کنیم و این ارزها در بازار ثانویه و بازار آزاد عرضه نمی‌شود. رییس سازمان برنامه‌و‌بودجه همچنین خاطرنشان کرد: دو بسته در مورد بنگاه‌های تولیدی و پیمانکاران هنوز بخشنامه نشده و بعد از توافق با بخش خصوصی این بخشنامه‌ها را ابلاغ می‌کنیم.
کارگروه تخصصی
وی در ادامه با بیان اینکه جلسه اتاق بازرگانی برای این بود که تا قبل از صدور بخشنامه‌ها از نظرات موثر بخش خصوصی و غیردولتی استفاده کنیم، گفت: دو برنامه اکنون با توجه به شرایطی که کشور دارد، لازم است که در کنار برنامه‌های عادی و توسعه‌ای اجرایی شود.
رییس سازمان برنامه‌و‌بودجه افزود: یک برنامه در ارتباط با تقویت و حمایت از تولید و اشتغال است تا بتوانیم بنگاه‌های تولیدی کشور را که بار بزرگی از اشتغال را بر دوش دارند، مورد حمایت قرار دهیم. اما قبل از اینکه بتوانیم این بسته را اجرایی و ابلاغ کنیم، امروز با فعالان اقتصادی تقسیم کار کرده و کارگروه‌های مشترکی فی‌مابین سازمان برنامه و اعضای اتاق بازرگانی تشکیل و مقرر شده که افراد ظرف روزهای آینده روی آن برنامه‌ای که آماده شده، کار کنند. هفته آینده نیز جلسه دیگری مجدد با همه اعضای مشابه امروز داشته باشیم و بتوانیم برنامه را نهایی کنیم.
وی تصریح کرد: همچنین برنامه دیگری از سوی سازمان برنامه‌و‌بودجه در نظر گرفته شده تا با توجه به اینکه مصالح ساختمانی افزایش قیمت پیدا کرده‌اند، پیمانکارانی که برای سال‌جاری با دولت قرارداد دارند متضرر نشوند بنابراین باید حتما تعدیلی در این زمینه برای پیمانکاران و مشاوران قائل شویم.
نوبخت ادامه داد: این برنامه تهیه شده و قبل از اینکه اجرا و ابلاغ شود به سمع و نظر بخش خصوصی خواهد رسید؛ ضمن اینکه کارگروهی از اتاق بازرگانی و سازمان برنامه بر روی این برنامه کار خواهد کرد و بعد از اینکه توافق طرفین حاصل شد، ظرف این ماه آن را اجرایی خواهیم کرد.
کاهش قدرت خرید مردم در بودجه دیده شده
وی در ادامه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه برای جبران کاهش قدرت خرید همه اقشار جامعه دولت در بودجه سال ۹۸ چه برنامه‌ای در نظر گرفته شده است، اظهار کرد: ستاد از نیمه تابستان کار خود را شروع کرده و هفتمین جلسه آن سه‌شنبه هفته گذشته تشکیل شد. جلسه دیگری نیز قرار است برگزار شود که در آن، نمایندگان اتاق بازرگانی، تعاون و اصناف مشارکت دارند تا بودجه به صورت واقع‌بینانه تدوین شود؛ بر این اساس، سال آینده، سال ویژه‌ای برای کشور است و با توجه به شرایطی که الان وجود دارد و تحریم‌ها جدی شده است، باید از عقل جمعی که شامل کارشناسان دولتی و فعالان اقتصادی است، به نحوی شایسته‌تر استفاده کنیم.
رییس سازمان برنامه‌و‌بودجه ادامه داد: به این جهت این بودجه، یک بودجه واقع‌بینانه است که در آن کاهش قدرت خرید مردم نیز دیده شده است و باید با توجه به ظرفیتی که ایجاد می‌کنیم، آن را جبران نماییم؛ به هر حال امیدواریم بودجه ۹۸ با همه این صعوبتی که دارد، در وقت مقرر، مشابه سال‌های تهیه شده و به مجلس ارائه شود.
آفت عدم تحقق برنامه‌های توسعه‌ای
در ادامه این نشست رییس اتاق بازرگانی ایران گفت: مرور کلی بر وضعیت اقتصادی ایران نشان می‌دهد که در گذشته و حال، جهت‌گیری‌های توسعه‌ای تحت تاثیر تمایلات سیاسی و مرزبندی‌های ناشی از آن بوده است و به خصلت‌ها و توانمندی‌های خاص هر منطقه هیچ‌گاه توجه نشده است.
غلامحسین شافعی افزود: در مناطق مختلف، اگر فرد بانفوذی از منطقه در تصمیم‌گیری‌ها حضور داشته است، آن منطقه برخوردار از تصمیم‌گیری‌ها شده است و حاصل آن نیز دست نیافتن به توسعه نامتوازن و عدم بهره‌گیری از ظرفیت‌های مختلف اقتصادی بوده است. این در حالی است که وجود نابرابری میان استان‌های کشور با پایتخت، این رویه را به خوبی نمایان می‌کند؛ اما سوال این است که اجرای برنامه‌های پیشین، تا چه اندازه در توسعه استان‌های کشور و نابرابری‌های منطقه‌ای موثر بوده است و چرا با وجود یک دولت مرکزی که نسبت به توسعه همه مناطق کشور تعهد دارد، در عمل کارکردهای متفاوت را در نواحی مختلف کشور مشاهده می‌کنیم.
وی تصریح کرد: باید پاسخ داد که آیا توازن منطقه‌ای با این روش‌ها دست‌یافتنی است یا خیر. در شرایطی که مناطق محروم در فقر و توسعه‌نیافتگی قرار گرفته‌اند، تا چه اندازه می‌توان از این وضعیت نجات پیدا کرد. این در حالی است که نگاه حاکمیتی به منطقه‌ها باعث شده است که بودجه‌ها متناسب با عملکرد تخصیص نیابد.
توزیع نامناسب منابع
وی اظهار داشت: در این میان تجربه کشورهای فدرال و توسعه‌یافته نشان می‌دهد که مساله منطقه‌بندی در توسعه و نگاه جدی به توسعه متوازن در دستور کار قرار گرفته است که بر این اساس بررسی و مطالعه اتاق ایران که به وزارت کشور ارائه شده است، نشان داده که می‌توان با یک سری برنامه، توسعه متوازن را در دستور کار قرار داد. این در حالی است که اگرچه مشکل منابع در کشور وجود دارد ولی مساله اصلی عدم توزیع مناسب این منابع است.
وی اظهار داشت: برای موضوع کمک به اقشار آسیب‌پذیر کشور از سوی دولت برنامه‌هایی تدوین شده که نشان می‌دهد که این روش‌ها دقیقا بیش از آنکه اقشار آسیب‌پذیر را از این کمک‌ها بهره‌مند سازد، اشخاص برخوردار از آن را بهره‌مند ساخته است. به نحوی که میزان استفاده مردم برخوردار از یارانه‌های کشور بیش از افرادی است که در فقر و فلاکت به سر می‌برند و در این ارتباط نیز استدعا و تقاضا این است که هدف مقدس را در این کار مورد توجه قرار دهید و صرفا از اقشار آسیب‌پذیر کشور حمایت شود.
شافعی از ارسال طرحی به دولت از سوی اتاق بازرگانی ایران خبر داد و گفت: آخرین اقدامی که در رابطه با تامین کالاهای اساسی از سوی اتاق ایران پیشنهاد شده در دولت مصوب شده است و در این رابطه باید به این نکته توجه داشت که افرادی از کالاهای اساسی بهره‌مند شوند که ارز ۴۲۰۰ تومانی می‌گیرند. پس باید نقطه هدف فقط اقشار آسیب‌پذیر باشند و در این رابطه پیشنهادی مطرح شده که امروز و فردا به دولت ارائه می‌شود.
به شعور فعالان اقتصادی توهین کردید!
در ادامه فریاد اعتراض فعالان اقتصادی نسبت به سیاست‌های سازمان برنامه‌و‌بودجه و همچنین عملکرد نوبخت بلند شد. بر همین اساس زبردست یکی دیگر از اعضای اتاق بازرگانی ایران خطاب به نوبخت در جلسه گفت: شما به شعور فعالان اقتصادی توهین کردید و من شما را نمی‌بخشم.
وی با بیان اینکه منتسب کردن همه مسائل به دشمن جای تاسف است، ادامه داد: اگر قرار است دولت از محل فروش ارز درآمد کسب کند و بدهی زمان دولت مهر‌ورزی را پرداخت کند که هم او را تطهیر کند و هم فحش برای دولت تدبیر بخرد، این کار برای من بسیار جالب است.
رییس اتاق بازرگانی همدان افزود: دولت می‌خواهد ارز بفروشد و درآمد چندین میلیاردی جور کند و بدهی‌های خود به بانک‌ها و تامین اجتماعی را پرداخت کند. همچنین می‌خواهد فشار به بخش خصوصی وارد کند و بعد هم شما بگویید اشتغال درست شده است. این در حالی است که این مسائل نشان می‌دهد که شما با مسائل کشور بیگانه هستید.
توضیحات غیرقابل باور
رییس کنفدراسیون صادرات ایران نیز خطاب به نوبخت اعلام کرد از اینکه در خدمت شما هستیم خوشحالیم اما از توضیحات شما خوشحال نیستیم.
محمد لاهوتی با انتقاد از سیاست‌های دولت گفت: با پیمان‌سپاری صادرات می‌توان صادرات را حمایت کرد، یا با خرید کالا با نرخ ارز 18 هزار تومان می‌توان از صادرات حمایت کرد و یا اینکه با واگذار کردن ارز با قیمت هشت هزار تومان می‌توان این اقدام را انجام داد.
رییس کنفدراسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه شما نمی‌توانید واقعیت‌ها را نادیده بگیرید، اظهار کرد: ما بازار دو درصدی را کار نداریم. تمام کالاهای کشور با ارز 2 درصدی تامین می‌شود و سر سفره مردم می‌رود اما همه امروز با 16 تا 17 هزار تومان ارز را خریداری می‌کنند.
وی افزود: حتی ترامپ برای ما سه ماه فرجه گذاشت، ولی شما یک‌شبه صادرات را بدون توجه به تعهدات صادرکنندگان ممنوع می‌کنید.
این چه سازمان برنامه‌و‌بودجه‌ای است
رییس اتاق بازرگانی سمنان نیز در ادامه در جمله کنایه‌آمیزی خطاب به رییس سازمان برنامه‌و‌بودجه گفت: آقای نوبخت! این چه سازمان برنامه‌ای است که این همه آشفتگی را برای اقتصاد ایران برنامه‌ریزی کرده است.
علی‌اصغر جمعه‌ای اظهار کرد: شما رییس سازمان برنامه‌و‌بودجه و یکی از سازمان‌های مهم اقتصاد ایران هستید که به عنوان معاون رییس‌جمهور انتظار این نمی‌رفت بعد از گذشت چهار ماه، وضعیت اقتصادی ایران به این شکل پیش رود. این در حالی است که ما که در میدان هستیم، جز آشفتگی و بی‌برنامگی چیز دیگری را نمی‌بینیم.
وی اظهار کرد: اگر شما نمی‌توانید دولت و بنگاه‌های دولتی را اداره کنید، چطور می‌توانید هشتاد میلیون نفر آدم را کنترل کنید. این در حالی است که ما انتظار برنامه پنج ساله از شما نداریم، بلکه برای شش ماه آینده به ما برنامه بدهید. جمعه‌ای با بیان اینکه ما انتظار امید و تدبیر داشتیم، افزود: اگر ریلی برای اقتصاد وجود ندارد، به صراحت بگویید تا ما برای کارگران و فرزندان و خانواده خود تدبیر کنیم.
توقف بیش از 1000 قرارداد در صنعت برق
حمیدرضا صالحی، نماینده فدراسیون انرژی و سندیکای برق نیز در این جلسه گفت: چند نیروگاهی که در حال تکمیل شدن بود را با قطعی منابع مواجه کردید و کشور دچار خاموشی شد. این در حالی است که قرار بود هر سال مابهالتفاوت نرخ تکلیفی و تمام شده، در بودجه بیاید اما امروز 30 هزار میلیارد تومان ناشی از این زیان را در بودجه در نظر نگرفته‌اید.
وی ادامه داد: این در حالی است که اگرچه از قبوض برق مردم رقمی را بابت انرژی‌های نو دریافت کرده‌اید، منابعی به این بخش تخصیص نداده و جای دیگر هزینه کردید. به گفته صالحی، بیش از 1000 قرارداد در بخش توزیع و انتقال صنعت برق متوقف شده که این ناشی از جهش دلار است. با این حال، هنوز هیچ برنامه‌ای از سمت سازمان برنامه‌و‌بودجه ارائه نشده است.
فرشچیان از اتحادیه صادرکنندگان نمونه کشور هم گفت: ضربه به اقتصاد کشور نیازی به ترامپ ندارد. دولت شرایطی را فراهم کرده که خودتحریمی بیش از تحریم آمریکا اقتصاد را دچار مشکل کرده است.
وی با بیان اینکه یک بار صادقانه باید سیاسی‌گری را کنار بگذاریم و واقعیت را ببینیم، افزود: در حال حاضر باید هدف کشور صادرات، تولید و اشتغال باشد در حالی که شاهد این هستیم که اکنون ایجاد اشتغال برای قاچاقچی و پیله‌ور شده است؛ اکنون صادرات دچار مشکل است و صادرکنندگان نمی‌توانند ارز خود را هم قیمت پتروشیمی که رانت خوراک ارزان می‌گیرد، به سامانه نیما بدهند.
آمار اشتغال خالص را بدهید
طبیب‌زاده رییس اتاق بازرگانی کرمان هم در ادامه گفت: رییس سازمان برنامه‌و‌بودجه از آمار اشتغال صحبت کرد، اما بهتر است بگوید که میزان اشتغال خالص چقدر بوده و از تامین اجتماعی آماری بدهد که چه تعداد افراد بیکار شده‌اند.
علی دیلمقانیان عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران نیز گفت: برخی آمارهای غلط به شما ارائه می‌شود که نمونه بارز آن آمار اشتغال است؛ ما به عنوان تولیدکننده و افرادی که هر روز کف بازار هستیم و وارد شهرک‌های صنعتی می‌شویم، مشاهده می‌کنیم که میزان اشتغال در جامعه هر روز کاهش می‌یابد و این در حالی است که مجموعه دولت مدعی افزایش اشتغال است.