در حالی از صادرات به عنوان پیشران توسعه اقتصادی کشور یاد می‌شود که به گفته فعالان بخش خصوصی، در شرایط فعلی صادرات متولی مشخصی ندارد و این بخش به صورت جزیره‌ای مدیریت می‌شود.
از این رو طی ماه‌های اخیر شاهد بخشنامه‌های متعدد ارزی در حوزه صادرات بودیم که اگرچه هنوز آمار صادراتی را با کاهش روبه‌رو نکرده اما به گفته صادرکنندگان، خیلی زود پیامدهای منفی آن در تجارت خارجی کشور ظاهر خواهد شد.
به گفته برخی از صاحب‌نظران اقتصادی، سازمان توسعه تجارت در حال حاضر بیشتر با واردات و ثبت سفارش سر و کار دارد و چندان عملکرد مناسبی در حوزه توسعه صادرات از سوی این سازمان مشاهده نمی‌شود.
در حالی که با توجه به وضعیت تحریم‌ها، باید برای توسعه صادرات به عنوان موتور محرکه اقتصادی کشور، سازمان مستقلی به عنوان متولی مشخص صادرات تشکیل شود تا شاهد افزایش صادرات کشور بدون در نظر گرفتن نفت باشیم.
بر همین اساس اسدالله عسکراولادی به عنوان یکی از فعالان باسابقه حوزه تجارت در مراسم تجلیل از صادرکنندگان نمونه استان تهران که با حضور وزیر صنعت برگزار شد، پیشنهاد تشکیل وزارت صادرات را مطرح کرد و گفت: سازمان توسعه تجارت، متولی صادرات نیست. در حالی که در شرایط فعلی لازم است صادرات غیرنفتی هم‌ردیف صادرات نفت افزایش پیدا کند.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان صنعت، در این مراسم همچنین تعدد بخشنامه‌های متعدد ارزی و نحوه بازگشت ارز حاصل از صادرات به سیستم نیما مورد انتقاد قرار گرفت.
وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز با حضور در جمع فعالان بخش خصوصی اعلام کرد رونق صادرات به کشورهای همسایه اولویت امسال وزارت صمت است به طوری که کارگروه ویژه‌ای مامور بررسی راهکارهای رونق صادرات به کشورهای همسایه شده است.
وی با انتقاد از سهم پایین دانش و فناوری در کالاهای صادراتی اعلام کرد که حمایت از ساخت کالاهای داخلی، صادرات و تنظیم بازار از تاکیدات مقام معظم رهبری است به طوری که رییس جمهور نیز هر روز پیگیر این موضوعات است. به گفته رحمانی، در این حوزه‌ها اتاق فکر تشکیل شده و قرار است دولت نقش تسهیلگری در امور اقتصادی داشته باشد تا آینده برای فعالان اقتصادی قابل پیش‌بینی باشد.
اولویت امسال وزارت صنعت
وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه صادرات از اهمیت بسیار بالایی برای توسعه اقتصادی کشور برخوردار است، گفت: سهم محصولات دانش‌بنیان در صادرات بسیار پایین است که این خطر بزرگی برای کشور است. پس تولیدات کشور باید فناورانه باشد و ارزآور شوند. رضا رحمانی با بیان اینکه قول می‌دهم تصمیمات را بدون نظر بخش خصوصی اتخاذ نکنم، گفت: شرایط هم خاص است و برخی تغییرات در رویه‌ها غیرقابل اجتناب است، اما از بخش خصوصی درخواست می‌کنیم با همفکری با دولت راه‌هایی را پیشنهاد دهد که کم‌هزینه‌تر باشد.
رحمانی با تاکید بر ضرورت توجه به صادرات به کشورهای همسایه تصریح کرد: کارگروه ویژه‌ای را برای این موضوع اختصاص داده‌ایم. این در حالی است که رونق صادرات به این کشورها اولویت امسال وزارت صنعت است. وی با بیان اینکه نباید در مورد صادرات زودگذر عمل کرد اظهارداشت: در برخی کالاها چیزی از رقابت با سایر کشورها کم نداریم ولی باید به کشورهایی نیز که در حال بازسازی هستند نیز توجه کرد.
وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: از ظرفیت بزرگ صادرات به کشورهای همسایه تنها ایران از 3 تا 4 درصد آن استفاده کرده است در صورتی که باید این سهم 4 درصدی از واردات کشورهای همسایه را به 10 درصد افزایش دهیم. وی در ادامه افزود: بحث پیوستن اوراسیا در دولت با قید فوریت مطرح و تصویب شد. همچنین با قید فوریت آن را به مجلس ارائه دادیم تا مورد بررسی قرار گیرد.
وی افزود: زمانی برخی می‌گفتند اگر نرخ ارز به 5 یا 6 هزار تومان برسد دنیا را می‌گیریم، اکنون نیز باید با برنامه‌ریزی از این فرصت پیش‌آمده استفاده کنیم.
اصلاح قیمت خودرو
وزیر صنعت، معدن و تجارت همچنین با اشاره به افزایش رسمی قیمت خودرو ظرف روزهای گذشته اعلام کرد: قیمت خودرو اصلاح شده است. این در حالی است که ظرف ماه‌های گذشته تیراژ تولید کاهش یافته است.
رحمانی گفت: صنعت خودرو در کشور باید اصلاح شود که بر این اساس، برنامه مفصلی در حال تدوین است و مراحل تصویب خود را طی خواهد کرد. این در حالی است که به دنبال این هستیم که وضعیت تولید اصلاح شود و تیراژ آن نیز به شکل قبلی برگردد.وزیر صنعت، معدن و تجارت افزود: شاه‌بیت همه برنامه‌ها نیز این است که تولید در کنار افزایش تیراژ، کیفیت را هم بالا ببرد چراکه اگر تولید بالا رود، قیمت نیز اصلاح می‌شود.
وی تصریح کرد: در مورد قیمت اعتقاد دارم که نرخ خودرو طی روزهای گذشته اصلاح شده و بر اساس آن، قیمت بازار نیز کاهش خواهد یافت. این در حالی است که کاهش تیراژ تولید سبب بالا رفتن قیمت نهایی شده بود چراکه وقتی تولید کاهش یابد، هزینه‌های سربار روی آن سنگینی می‌کند.
به گفته رحمانی، روندی را در وزارت صنعت شروع کردیم که تولید را به روند گذشته برگردانیم. این در حالی است که این روند باید اصلاح شود تا بتوانیم مجدد روند تولید را صعودی کنیم.
افسوس می‌خوریم!
یدالله صادقی رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران نیز در ادامه با اشاره به تعدد و تکثر بخشنامه‌ها و آیین‌نامه‌ها گفت: گاهی افسوس می‌خوریم که چرا تصمیمات با نظر دستگاه‌های ذی‌ربط و بخش خصوصی اتخاذ نمی‌شود. وی با بیان اینکه هر جا بخش خصوصی به جد وارد کاری شده موفقیت بیشتری از سوی دولت داشته است، گفت: باید کاری که مربوط به بخش خصوصی است به خود این بخش واگذار شود. برگزاری این مراسم هم نمونه موفق همکاری دولت و بخش خصوصی است.
وی تامین مواد اولیه واحدهای تولیدی را از جمله مشکلات پیش روی بخش صادرات کشور دانست و گفت: اگر مواد اولیه نداشته باشیم تولیدی صورت نمی‌گیرد و صادرات متوقف می‌شود؛ این در حالی است که می‌توانستیم در پروسه تایید ثبت سفارش واحدهای تولیدی با نظر بخش خصوصی عمل کرده و از تجمع واحدهای تولیدی در وزارت صنعت جلوگیری کنیم.
ضعف در تنوع کالاهای صادراتی
در ادامه این مراسم سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران گفت: در حال حاضر شاهد جنگ تمام‌عیار اقتصادی به شیوه مدرن هستیم؛ ما وارد نخستین جنگ‌های مدرنی شدیم که بدون شلیک گلوله تلاش دارند حکومت را به چالش بکشند.
محمدرضا مودودی با تاکید بر تغییر رویکرد در تولیدات صادراتی افزود: باید بپذیریم کشور باید تغییر رویکرد داشته باشد؛ تنها 70 قلم کالای ما بالای 50 میلیون دلار ارزش دارد؛ بنابراین در تنوع ارزشی بسیار ضعیف هستیم و باید در تولیدات صادراتی ظرفیت‌سازی کنیم.
توسعه بدون بخش خصوصی غیرممکن است
همچنین رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران با بیان اینکه افرادی برای صادرات تصمیم‌گیری می‌کنند که حتی یک بار هم صادرات نداشته‌اند، گفت: باید کار صادرات به کاردان این بخش سپرده شود و یا حداقل از کاردان این بخش مشورت گرفته شود.مسعود خوانساری افزود: یکی از مشکلات اقتصاد ما این است که بخش خصوصی را به ویژه در مسائل اقتصادی باور نداریم و از آنها مشورت نمی‌گیریم؛ از ابتدای انقلاب اعلام کرده‌ایم که باید اجازه دهیم بخش خصوصی رشد کند ولی در عمل این مساله انجام نمی‌شود.
رییس اتاق بازرگانی تهران با اشاره به بازارهای منطقه‌ای که ظرفیتی برای صادرات کشور به حساب می‌آید، گفت: از 994 میلیارد دلار واردات کشورهای همسایه، ما فقط سهمی 24 میلیارد دلاری داریم؛ به عبارتی دیگر ما فقط 24 میلیارد از این نیاز را تامین می‌کنیم؛ دلیل این مساله این است که کار را به کاردان نمی‌دهیم و کسی در این زمینه تصمیم‌گیری می‌کند که حتی یک بار صادرات نداشته است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: چرا باید کشور ما با توجه به ظرفیت‌های متعدد جغرافیایی، جمعیتی، منابع نفتی و معدنی، بیش از سه میلیون بیکار داشته باشد و پنج دهک جامعه زیر خط فقر باشند؟
خوانساری ادامه داد: در شرایط کنونی تعداد زیادی از جوانان و نخبگان، کشور را ترک می‌کنند و این مساله باعث می‌شود کشور در سال‌های آینده از نظر ژنتیکی دچار مشکل شود.
متولی صادرات نداریم
رییس کنفدراسیون صادرات ایران نیز در این مراسم گفت: در امر صادرات یک متولی مشخص نداریم و این بخش جزیره‌ای مدیریت می‌شود در حالی که اگر می‌خواهیم صادرات داشته باشیم، باید یک متولی و تصمیم‌گیر در امر صادرات مشخص کنیم که بتواند یکجا و یکپارچه تصمیم‌گیری کند.
لاهوتی اظهار داشت: یکی از ظرفیت‌های این کشور صادرات خدمات فنی مهندسی است. در این زمینه در گذشته به اعداد خوبی دست پیدا کرده بودیم اما در دولت‌های نهم و دهم مشوق‌های این صادرات قطع و سبب شد این صادرات به شدت کاهش یابد.
عملکرد سازمان توسعه تجارت
اسدالله عسکراولادی عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران نیز با انتقاد از اینکه طی سه ماه ۴۰ بخشنامه ضدونقیض صادر شده که کار صادرات را با سختی و مشکل همراه کرده است، بر بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور تاکید کرد و گفت: رفتار برخی غیرصادرکننده‌ها را نباید به پای صادرکنندگان بگذارند.
وی افزود: در سال‌های عادی بیش از 5/1 میلیارد دلار پسته صادر می‌کنیم این در حالی است که بیشتر صادرکنندگان این بخش صادرات بالای ۵٠ میلیون دلاری دارند و بخشنامه اخیر بانک مرکزی برای بازگشت ارز صادراتی، مناسب بسیاری از صادرکنندگان نیست.
وی با بیان اینکه عملکرد سازمان توسعه تجارت در حوزه صادرات را نمی‌پسندم، گفت: سازمان توسعه تجارت یک سازمان وارداتی است بنابراین بهتر است وزارت صادرات یا یک سازمان مستقل برای صادرات تشکیل شود چراکه صادرات‌محور توسعه اقتصادی هر کشور است. عسکراولادی گفت: باید صادرات غیرنفتی با صادرات نفت برابر شود.
گفتنی است در این مراسم از 15 صادرکننده نمونه استان تهران و پنج صادرکننده به عنوان صادرکنندگان شایسته، تقدیر شد.