بعد از یک دوره کوتاه تجربه آرامش در بازار ارز و کنترل افت‌و‌خیزهای قیمتی حاصل از آن، تابلوی صرافی‌ها بار دیگر از روند رو به رشد قیمت‌ها و ناتوانی سیاستگذار در اعمال سیاست‌های کنترلی خبر می‌دهد؛ موضوعی که احتمال موج‌گیری دوباره قیمت‌ها در بازار را تقویت می‌کند.
رشد مجدد قیمت‌ها در بازار ارز که از هفته گذشته آغاز شده است، نظرات را به سمت روزهای پرفراز و نشیب بازار ارز سوق می‌دهد. آن‌طور که کارشناسان و صاحب‌نظران می‌گویند، بازار در واکنش به رشد تقاضای ارز در پایان سال روند صعودی خود را از سر گرفته است، اما سیاستگذار عوامل دیگری را دخیل می‌داند.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان صنعت، در اوایل هفته گذشته که نرخ دلار برخلاف سیاست‌های کنترلی دولت روند افزایش قیمتی‌اش را از سر گرفت، رییس بانک مرکزی جوسازی رسانه‌ای و موج‌گیری آنان را عامل آغاز نوسانات بازار ارز اعلام کرد؛ آن‌طور که همتی اعلام کرد، «عواملی که علاقه‌مند برهم زدن بازار ارز و ایجاد نوسان در آن هستند، تلاش می‌کنند بر موج افزایشی سوار شده و نوساناتی، هر چند اندک، در بازار ایجاد کنند. این عوامل از آنجا که اطمینان دارند با صدور مجوز اخیر بانک مرکزی به برخی صادرکنندگان برای عرضه ارز خود در صرافی‌ها در یک‌ماهه باقیمانده سال، تعادل بازار به نفع عرضه به هم خواهد خورد لذا، اقدام به پیشگیری کرده و جو تبلیغاتی لازم را برای خنثی کردن آن به وجود آورده‌اند، با این حال بانک مرکزی برای جلوگیری از بی‌ثباتی در بازار حضور دارد و در صورت ضرورت اقدامات لازم را انجام خواهد داد.»
رشد ۱۲ درصدی قیمت ارز
درست یک روز بعد از واکنش رییس شورای پول و اعتبار به نوسانات ارزی بازار، قیمت‌ها مجددا بر موج افزایش قیمت سوار شدند و قیمت هر دلار از مرز ۱۳ هزار تومان هم گذشت؛ آن هم برخلاف ادعای سیاستگذاری پولی که موج‌سواری عده‌ای را عامل رشد قیمت‌ها اعلام کرد!
اما روند حرکت قیمت‌ها در طول یک هفته گذشته نشان داد که بازار هیچ‌گونه تمایلی به سیاست‌های پولی بانک مرکزی ندارد و خود هدایتگر مسیر قیمتی بازار ارز است. بر این اساس قیمت ارز که اوایل هفته گذشته با نرخ ۱۲ هزار و ۴۰۰ تومان معاملاتش را در بازار آغاز کرد، در انتهای هفته به مرز ۱۴ هزار تومان نزدیک شد و در قیمت ۱۳ هزار و ۹۰۰ تومان تثبیت شد، یعنی رشد ۱۲ درصدی قیمت ارز تنها در یک هفته!
اما روند صعودی قیمت ارز در روزهای پایانی سال در حالی آغاز شده که پیشتر وزیر اقتصاد اعلام کرده بود که عوامل بنیادین بازار ارز همگی از سیر نزولی قیمت‌ها خبر می‌دهند، پیش‌بینی کاهش قیمت ارز از سوی وزیر اقتصاد در شرایطی انجام گرفت که هر دلار با قیمت ۱۲ هزار تومان در بازار ارز مورد معامله قرار می‌گرفت، این در حالی است که برخلاف آنچه از سوی وی عنوان شده بود، این روزها نوسانات بازار ارز از رشد قیمت دلار تا مرز ۱۴ هزار تومان خبر می‌دهد.
هرچند پیش‌بینی‌ها از روند نزولی قیمت ارز تنها به وزیر اقتصاد محدود نمی‌شود و در طول ماه‌های گذشته سیاستگذار در تلاش بود با به راه انداختن جو رسانه‌ای، تصمیماتش را در بازار ارز اثرگذار جلوه دهد.
اما این اثرگذاری با وجود آنکه در دوره‌ای کوتاه و برای مدت چند هفته مهمان بازار ارز بود و توانست تقاضای بازار ارز را تسلیم سیاست‌های عرضه‌ای خود سازد، با این حال دیری نپایید که این سیاست نیز همانند دیگر سیاست‌های کوتاه‌مدت بانک مرکزی با شکست مواجه شد.
افزایش ۳۰ درصدی قیمت دلار در بازار آزاد
اما از سوی دیگر بازار ارز از این موضوع حکایت دارد که با وجود حفظ حجم بالای ذخایر ارزی بانک مرکزی، تراز مثبت «واردات- صادرات غیرنفتی» و همچنین تراز مثبت گردشگری و تجارت غیررسمی و در شرایطی که عامه مردم قدرت خرید کالاها با دلار گران را از دست داده‌اند، برخلاف وعده‌ها و گفته‌های دولت و رسانه‌های اقتصادی وابسته، نرخ ارز همچنان سیر صعودی خود را طی می‌کند.
محتکران ارز، صادرکنندگانی که ارزهای حاصل از صادرات را بر‌نگردانده‌اند و سفته‌بازان سخت در پی افزایش نرخ ارز هستند. بر این اساس سیاستگذار به جای آنکه موج‌سواری رسانه‌ها را عامل رشد و بی‌ثباتی قیمت‌ها بداند، بهتر آن است که با همکاری دولت، با اخلالگران ارزی برخورد قاطع کند.
بر این اساس و با وجود تلاش فراوان سیاستگذار برای اثرگذار دانستن سیاست‌های ارزی‌اش که به کنترل قیمت ارز در بازار منجر شده است، اما به جهت نزدیک شدن به روزهای پایانی سال و افزایش تقاضای ارز، این بار پیش‌بینی‌ها حاکی از رشد قیمت‌ها در بازار است بنابراین باید منتظر روزهای پرنوسانی در بازار ارز باشیم.
روندی که بازار ارز به خود گرفته اما به اینجا ختم نمی‌شود و واکنش رییس بانک مرکزی را نیز به دنبال داشته است. به نظر می‌رسد بالاخره سیاستگذار از موضع خود کوتاه آمده تا از شکست تصمیمات ارزی‌اش در بازار پرده بردارد، آن هم با یافتن مقصرهای جدید در لایه‌های بدنه سیاستگذاری‌اش!
دولت مقصر افزایش نرخ ارز
در این راستا رییس کل بانک مرکزی گفته است در حالی که از اوایل هفته گذشته با مجوز صادره به آن بخش از صادرکنندگانی که در خصوص نحوه بازگرداندن ارز خود به چرخه اقتصاد عملکرد خوبی داشته‌اند، قاعدتا باید شاهد عرضه بیشتر ارز و کاهش نرخ آن می‌بودیم، اما نرخ ارز روند کاهشی به خود نگرفت.
یک دلیل برمی‌گردد به مصوبه آزادی ورود ده‌ها قلم کالا از طریق مرزنشینان و ملوانان. در شرایط تحریم و محدودیت‌های ارزی، این دسته از تصمیمات، واردات اجناس غیرضرور در موقعیت زمانی، تحریم را افزایش داده و قطعا موجب افزایش تقاضای ارز در سلیمانیه، دوبی، هرات و متعاقبا در بازار ایران شده است. پیرو این موضوع، از هیات وزیران با فوریت خواهان تجدید نظر در این مصوبه هستیم.
به نظر می‌رسد سیاستگذار در حالی توپ را به زمین دولت می‌اندازد که خود در به دست گرفتن روند قیمتی ارز در بازار ناتوان بود و سیاست‌های وی قادر به تثبیت مسیر قیمت‌گذاری بازار نبود. حال وی با یافتن مقصرهای جدید در پی آن است تا بر بی‌تدبیری‌های خود در سیاستگذاری بازار ارز سرپوش بگذارد!
از سویی به دلیل قرارگیری در شرایط تحریمی و کاهش درآمدهای نفتی، دولت با کمبود شدید درآمدهای ارزی مواجه شده که این موضوع با نزدیک شدن به سال ۹۸ و لغو تحریم‌های کشورهایی که اجازه خرید نفت از ایران را داشتند باعث تشدید شرایط ارزی دولت می‌شود.
کمبود شدید منابع ارزی دولت از یک سو و رشد تقاضای ارز در روزهای پایانی سال از سوی دیگر، عوامل مهمی هستند که به رشد قیمت ارز در بازار دامن می‌زنند. ممانعت صادرکنندگان به بازگرداندن ارزهای صادراتی‌شان به چرخه اقتصاد را هم اگر به آن بیفزاییم، نوسانات شدید قیمتی و رشد مجدد قیمت ارز در بازار امکان‌پذیرتر می‌شود.
بر این اساس به هر اندازه که درآمدهای ارزی دولت کاهش می‌یابد و وی را در عرضه ارز کافی به بازار ناتوان می‌گذارد، به همان اندازه شاهد اوج‌گیری قیمت‌ها در بازار ارز و نوسانات ارزی خواهیم بود. بر این اساس پیش‌بینی رشد قیمت‌ها در هفته جاری دور از دسترس نخواهد بود.