حال و هوای این روزهای بازار ارز از وجود نیرو محرکه‌های جدیدی در راستای قیمت‌گذاری آن خبر می‌دهد که به دور از سیاست‌های نهاد ناظر پولی، در حال قدرت‌نمایی هستند.
حال که تنها کمتر از یک ماه به پایان سال زمان باقی است، تب و تاب بازار ارز از بازگشت قیمت‌ها بر مدار افزایشی خبر می‌دهد.
در هفته‌های گذشته که بازار ارز در حال تجربه آرامشی نسبی در روند قیمت‌گذاری‌اش بود، از روزهای گذشته بار دیگر بر مدار افزایشی قرار گرفته و از ورود موج تازه‌ای از نوسانات قیمتی خبر می‌دهد.
بر این اساس قیمت دلار که به واسطه سیاست‌های بانک مرکزی توانسته بود خود را به مرز ۱۰ هزار تومان نیز برساند، بار دیگر با سوار شدن بر موج افزایش قیمت این روزها خود را به مرز ۱۴ هزار تومان نیز رسانده است و در پی رشد نرخ ارز،سکه هم به مرز ۵ میلیون تومان رسید.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان صنعت، روز گذشته در خیابان فردوسی شاهد تجمعات گسترده مردمی بودیم که به دلیل نزدیک شدن به روزهای پایانی سال مقابل صرافی‌های دولتی صف‌های طولانی تشکیل داده بودند تا بتوانند ارز مورد نیاز خود را با قیمت دولتی دریافت کنند.
افزایش قیمت ارز
بررسی‌های میدانی از این حکایت دارد که صرافی‌های دولتی دلار را با قیمت ۱۳ هزار و ۶۵۰ تومان در اختیار افراد قرار می‌دادند، در مقابل تابلوی قیمتی صرافی‌ها از نرخ‌های چندگانه ۱۳ هزار و ۷۵۰ تومان تا ۱۳ هزار و ۸۵۰ تومان خبر می‌داد و دلالان ارزی نیز دلار را با قیمت ۱۳ هزار و ۹۰۰ تومان و در مواردی حتی ۱۴ هزار تومان به مشتریان خود عرضه می‌کردند.
اما با وجود قیمت‌های ثبت شده در تابلوهای معاملاتی، صرافی‌ها از فروش ارز به مشتریان خودداری می‌کردند و تابلوی خرید و فروش ارز نداریم کماکان پشت شیشه مغازه صرافی‌ها به چشم می‌خورد.
قیمت عرضه ارز در صرافی‌های ملی از افزایش هزار تومانی آن در طول دو روز گذشته حکایت دارد، به عبارتی صرافی‌های دولتی با افزایش یک هزار تومانی قیمت دلار، فرصت کسب سود از اختلاف قیمتی ارزهای موجود در بازار را از بین بردند.
اما افت و خیزهای قیمتی در حالی این روزها بار دیگر حال و هوای ارزی بازار را به هم ریخته که سیاستگذار پولی پیش از این بسته‌های متنوعی را در راستای مقابله با نیرو‌محرکه‌های ارزی بازار ارائه و اقدام به عرضه گسترده ارزی در بازار کرده است، اما به نظر می‌رسد راه‌حل سیاستی وی در روزهای پایانی سال دیگر جوابگوی رشد تقاضای ارزی بازار نیست.
شرایط کنونی بازار ارز پیش‌تر نیز از سوی صاحب‌نظران مورد واکاوی قرار گرفته بود و کارشناسان نسبت به نوسان‌گیری دوباره قیمت‌ها به واسطه کاهش ذخایر ارزی بانک مرکزی هشدار می‌دادند.
با این وجود سیاستگذار پولی بر ادامه سیاست‌های ارزی خود در بازار صحه می‌گذارد و آن را مطلوب بازار اقتصادی کشور می‌داند، تا جایی که در روزهای اخیر رییس بانک مرکزی موج سواری رسانه‌ای را عامل نوسانات قیمتی بازار ارز معرفی کرده بود.
ناتوانی دولت در تامین تقاضای بازار
اما با ادامه نوسان‌گیری‌های بازار ارز و ادامه رشد قیمت‌ها، سیاستگذار عقب‌نشینی کرد و دولت را نیرو محرکه افزایش قیمت ارز در بازار معرفی کرد. بر این اساس در روزهای گذشته رییس بانک مرکزی مصوبه آزادی ورود ۱۰ها قدم کالا از طریق مرزنشینان و ملوانان را یکی از عوامل افزایش قیمت ارز در بازار معرفی و تاکید کرد که در شرایط تحریمی و محدودیت‌های ارزی، این دسته از تصمیمات و واردات اجناس غیرضرور در موقعیت زمانی، تحریم را افزایش داده و قطعا موجب افزایش تقاضای ارز در سلیمانیه، دوبی، هرات و متعاقبا در بازار ایران شده است.
به نظر می‌رسد در حالی که سیاست‌های اشتباه سیاستگذار در بازار ارز از خطای راهبردی وی در راستای قیمت‌گذاری آن خبر می‌دهد، اما وی بر آن است توپ را در زمین دولت بیندازد و بر اشتباهات و خطاهای سیاستی خود سرپوش بگذارد.
شاید باید بیش از آنکه دولت و سیاست خطاهای راهبردی خود را بر دوش دیگری بیندازد، به دنبال راه‌حل‌های سیاستی برای برطرف کردن مشکلات دامنه‌دار اقتصادی کشور باشند. تغییرات قیمتی بازار ارز در طول یک سال گذشته از رشد بیش از ۱۵۰ درصدی قیمت ارز حکایت دارد که ارزش پول ملی را به پایین‌ترین سطح خود در طول ۴۰ سال گذشته رسانده است.
با این حال نمی‌توان از این موضوع غافل ماند که شرایط تحریمی حاکم بر فضای اقتصادی کشور و گستردگی فعالیت‌های مبتنی بر رانت ارزی در بازار، امیدی به ترمیم ذخایر ارزی بانک مرکزی نیست، چه آنکه با وجود آمارهای مثبتی که بانک مرکزی از ذخایر ارزی‌اش ارائه می‌دهد، این حجم از ذخایر تنها در اختیار رانت‌خواران و گروه‌های موازی بازار قرار می‌گیرد.
بر این اساس تا زمانی که سیاستگذار قادر به ارائه یک برنامه سیاستی جامع برای اعمال قیمت‌گذاری بر بازار نباشد و تا زمانی که صادرکنندگان از بازگشت ارزهای خود به بازار خودداری کنند، سیاستگذار از تامین نیاز ارزی بازار ناتوان می‌ماند و چشم‌انداز بازار کماکان بر مدار افزایشی می‌چرخد.
بانک مرکزی بازار ارز را رها نکرده است
در همین حال مجید شاکری، اقتصاددان در رابطه با این موضوع که آیا بانک مرکزی با هدف قانع کردن مجمع تشخیص به تصویب سی‌اف‌تی و پالرمو بازار ارز را رها کرده است، گفت: ظرف روزهای گذشته بارها این گزاره مطرح شده که بانک مرکزی با هدف فشار آوردن بر مجمع تشخیص عمدا بازار ارز را رها کرده است، اما این گزاره به هیچ‌وجه با گزاره‌های میدانی تطابق ندارد.
به گفته وی، در مهم‌ترین روزها که دقیقا همراه با تعویق رای مجمع درباره پالرمو بوده بانک نه تنها بازار را رها نکرده است بلکه حضور کاملا فعال داشته. به عنوان مثال فقط در یک روز قیمت صرافی‌های بانکی را یک‌بار ٣٠٠ و بار دوم ٣۴٠ تومان افزایش داده است.
افزایش نرخ صرافی‌های بانکی یک پیش‌نیاز حیاتی برای بستن فرصت آربیتراژی بین صرافی‌های بانکی و بازار آزاد و آغاز فرآیند کاهش قیمت بازار آزاد از طریق تزریق موازی است.
در واقع افزایش قیمت صرافی‌های بانکی نه برای افزایش نرخ ارز، بلکه برای کاهش نرخ آن است.
شاکری تصریح کرد: با وجود فضاسازی غیر فنی و دروغ تعدادی از رسانه‌ها مبنی بر اعطای آخرین فرصت به ایران توسط FATF و بازگشت احتمالی کانترمژر بعد از چهار ماه بانک به جای همراهی با این موج، امروز ضمن افزایش هزار تومانی نرخ صرافی‌های بانکی اقدام به تزریق درهم کرد.
دوم آنکه به لحاظ تکنیکال، نقاطی مثل ١٣٣٠٠ و ١٣٨٠٠ اصلا شوخی‌بردار نیستند و بانک به خوبی می‌داند تغییر شیب بازار در این نقاط تا چه حد به لحاظ تکنیکال ضروری و حیاتی است.
هیچ عامل سیاسی‌ای نمی‌تواند بانک را قانع کند که نرخ را روی این اعداد رها کند چرا که تبعات آن برگشت‌ناپذیر یا توام با هزینه سنگین است.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: رونمایی از مشوق‌های بانک مرکزی برای ورود ارز توسط صادرکنندگان که رییس کل به وضوح به آن برای کاهش نرخ امید دارد دقیقا همزمان با هفته‌های تعویق پالرمو در مجمع رخ داده است.
به اعتقاد شاکری، دخالت بانک مرکزی در بازار نه تنها باعث کاهش دارایی‌های ارزی بانک نمی‌شود بلکه می‌تواند باعث افزایش آن هم شود.