واژه ی "زیست تجزیه پذیر" به توانایی یک ماده برای تجزیه و متلاشی شدن به صورت طبیعی و از طریق ارگانیسم های زنده اطلاق می شود.
ترجمه: آزاده موحد
همه انواع پارچه ها دارای تجزیه زیستی بی خطر نیستند چون ممکن است در تهیه آن ها از ترکیبات افزودنی و مواد شیمایی استفاده شده باشد که تجزیه آن ها را دچار مشکل می کند. بعضی از پارچه ها از لحاظ تکنیکی زیست تجزیه پذیر هستند هر چند که این فرایند ممکن است صدها سال به طول بینجامد.
به گزارش سرویس ترجمه نساجی امروز، در حال حاضر صنایع نساجی به دلیل ضایعات تولید شده در این صنعت تحت فشار زیادی است البته بعضی از شرکت ها در تلاش هستند با تولید منسوجات زیست تجزیه پذیر از میزان ضایعات خود بکاهند.
قارچ
استفاده از قارچ ها در تهیه منسوجات زیست تجزیه پذیر به تدریج به یک انتخاب شایع و متداول تبدیل شده است. دو دانشجوی دانشگاه دلاویر در این دوره از نمایشگاه ملی طراحی پایا در واشنگتن یک کفش زیست تجزیه پذیر را به نمایش گذاشتند که مواد تشکیل دهنده آن قارچ، پر مرغ و ضایعات نساجی بوده است.
به گفته این تیم تحقیقاتی دو نفره، صنعت مد باعث به وجود آمدن حجم زیادی از ضایعات در محیط زیست می شود. باور این که مردم بتوانند عادت های مصرف خود را تغییر دهند، کمی دشوار است اما با تولید این کفش ها می توان مطمئن بود هر زمان که فرد از پوشیدن آن ها خسته شد، می توان کفش ها را به جای زمین های دفن زباله در توده های کمپوست پیدا کرد.
محققان نمونه های مختلفی از قارچ ها را امتحان کرده اند و مواد اولیه مختلفی را که همان بستر شکل گیری ریشه های میسیلیوم است، مورد استفاده قرار دادند. آن ها نمونه های زیادی را پرورش داده، خشک کرده اند و برای استفاده در کفی کفش مورد آزمایش قرار داده اند.
مواد مغذی مورد نیاز برای رشد نمونه ها همان پر مرغ است و از ضایعات نساجی نیز اغلب برای بسته بندی مواد اولیه استفاده می شود. تیم تحقیقاتی امیدوار است که شاید در آینده بتواند با خرد کردن لباس های تهیه شده از الیاف طبیعی یک ترکیب پر مانند به پرهای مرغ اضافه و محیطی برای رشد نمونه ها فراهم کند.
محققان دانشگاه اوترخت در هلند با همکاری کمپانی NEFFA ماده اولیه ای را بر پایه میسیلیوم یا همان ریشه های قارچ تولید کرده اند که صد در صد زیست تجزیه پذیر است و MycoTEX نام دارد.
تیم تحقیقاتی با استفاده از این ماده اولیه و فرایند مدلسازی سه بعدی، نمونه اثبات مفهوم تولید کرده و برای هفته مد پایا در هلند یک کت واک ترتیب داده اند.
ماده اولیه فوق به صورت پایا در آزمایشگاه پرورش داده می شود که به این معناست که برای پرورش آن نیازی به زمین کشاورزی گران قیمت نمی باشد. علاوه بر آن میزان آب کمتری در طول فرایند مصرف می شود و به مواد شیمایی و آفت کش ها نیز نیازی نیست. زمانی که دوره پوشیدن لباس به پایان رسید به آسانی می توان آن را در زمین دفن کرد تا لباس تجزیه شود.
کمپانی Bolt Threads نیز با استفاده از میسیلیوم، ماده اولیه ای را تولید کرده است که Mylo نام دارد.
این ماده را می توان با ایجاد یک شرایط بهینه برای رشد از سلول های میسیلیوم تهیه کرد که در نهایت یک ماده انعطاف پذیر و پایا حاصل می شود که تا حد زیادی مشابه چرم است. مایلو در مدت زمان چند روز تولید می شود و ضایعات ناشی از استفاده از پوست حیوانات را نیز ندارد.
سال گذشته تیم #GROWAPAIR از موسسه فناوری مد نیویورک در یک چالش طراحی زیستی شرکت کرد و یک جفت کفش بچه گانه را که از سلولز میکروبی، میسیلیوم و آناناس تهیه شده بود، به نمایش گذاشت.
در این کفش ها از رنگزاهای طبیعی و یک روش دباغی بومی آمریکا یعنی استفاده از محلول امولسیون مغز حیوانات و آب برای ایجاد قابلیت جذب در پوست حیوانات، در کنار ایجاد دود برای نرم کردن و افزایش انعطاف پذیری ماده اولیه و ایجاد خاصیت طبیعی کندکنندگی شعله و دفع آب در آن استفاده می شود. تکمیل کفش های جدید که با هدف تبدیل یک ماده زنده به یک منسوج تهیه شده اند، از طریق پوشش دهی با مواد کاملا طبیعی یعنی موم زنبور عسل، روغن جوجوبا و رزین کاج انجام می شود و کفش ها نیز کاملا زیست تجزیه پذیر هستند.
جلبک
جلبک یک موجود آبی و تجدیدپذیر است. جلبک ها دارای چرخه های حیات متفاوتی هستند و اندازه آن ها نیز از نمونه های میکروسکوپی تا جلبک های غول آسا یا کتانجک که طول آن ها به 60 متر هم می رسد، متغیر است. اخیرا از این ارگانیسم در تهیه مواد اولیه مورد نیاز در منسوجات زیست تجزیه پذیر استفاده شده است.
کمپانی AlgiKnit یک کمپانی تولید مواد اولیه زیستی است که طراحی و علم را برای تولید منسوجات با هم ادغام کرده است. این کمپانی از جلبک های دریایی یا همان کتانجک، نخ هایی تولید می کند که به سرعت تجزیه می شوند و در عین حال بسیار بادوام هم هستند.
کمپانی آلجینیت با تمرکز بر سلامت موجودات دریایی و چرخشی بودن مد سعی دارد جایگزین های بهتری برای مواد اولیه تولید کند که هم طراحان و مصرف کنندگان بتوانند از آن ها استفاده کنند و هم به نفع سیاره زمین باشد. نخ های آلجینیت هم محکم است و هم قابلیت بالایی برای تبدیل شدن به کمپوست دارد. در تهیه این نخ ها از بیوپلیمرهای حاصل از جلبک دریایی استفاده می شود و نخ ها صد در صد گیاهی هستند. علاوه بر آن در طول فرایند تولید نیازی به استفاده از مواد شیمیایی مضر نیز نمی باشد.
کمپانی آلجینیت با تبدیل پلیمرهای طبیعی موجود در جلبک دریایی و استفاده از یک ترکیب جدید از پلیمرهای بر پایه گیاه و شیمی سبز موفق به تولید نخی شده که بادوام است، به آسانی رنگ می شود و قابلیت تبدیل کامل به کمپوست را دارد.
کمپانی دیگری که در این مسیر از جلبک الهام گرفته است، کمپانی Algalife می باشد.
کمپانی آلگالایف ماده اولیه جامع و پایایی را تولید کرده که دارای اثرات مثبتی بر محیط زیست و همچنین پوست انسان است.
جلبک یک موجود آبی تجدید پذیر و قابل تجزیه شدن است که می توان آن را به الیاف زیستی و رنگزاهای دوستدار محیط زیست تبدیل کرد. یکی از مزایای پوشیدن لباس های تهیه شده از جلبک این است که پارچه این لباس ها از خود آنتی اکسیدان، ویتامین و سایر مواد مغذی پوست آزاد می کند.
باکتری
یکی از آلاینده ترین بخش های صنعت نساجی بخش رنگرزی و تکمیل است. بعضی از کمپانی ها برای اینکه این فرایندها هر چه بیشتر پایا و زیست سازگار شوند، سعی دارند تا رنگزاهای مشتق شده از باکتری ها را امتحان کنند.
یکی از پروژه های کمپانی Kukka واقع در روتردام هلند یک پروژه تحقیقاتی است که هدف آن کشف رنگزاهای نساجی حاوی باکتری زنده و فرکانس های سیماتیک می باشد.
این کمپانی تا کنون موفق به کشف سه رنگزای بنفش، قرمز و زرد از سه گونه باکتری شده است. این رنگزاها از پیگمنت های موجود در باکتری نظیر کاروتنوئید و ویولاسئین حاصل می شود. تمامی این پیگمنت ها زیست تجزیه پذیر و دوستدار انسان، حیوان و محیط زیست است.
کمپانی Faber Futures نیز در زمینه تولید رنگزاهای نساجی از باکتری فعالیت می کند. هدف موسس این کمپانی کاهش آلودگی در صنعت مد و در عین حال خلق پوشش های جدید و حیرت انگیز بوده است. او در آزمایشگاه خود دریافت که می توان از باکتری استرپتومایسس کویلی کالر پیگمنت قرمز-بنفش تولید کرد و اکنون در حال تولید رنگزایی درخشان و با ثبات برای رنگرزی پارچه است که استفاده از آن در مقایسه با رنگزاهای متداول باعث کاهش پساب ها و بقایای مواد شیمایی می شود.