«اتاق بازرگانی در مورد فساد و رانت ارز ۴۲۰۰ تومانی هشدارهای جدی داده بود اما گوش شنوایی برای آن وجود نداشت.» این جملات یکی از اعضای هیات نمایندگان اتاق تهران و رییس کنفدراسیون صادرات ایران در نشست نهمین هیات نمایندگان اتاق تهران است.
شرایط بد اقتصادی به جایی رسیده که گرانی کالاهای اساسی، موضوع داغ صحبت مردم و دولت شده است.
فعالان بخش خصوصی در اشل اقتصاد کلان متضرر شدهاند به نحوی که نایبرییس اتاق تهران میگوید «نوسان بازار ارز ریسک تولید و صادرات را بالا برده است». گرانیها علاوه بر اینکه سفره حداقل ۷۰درصد از مردم را کوچک کرده، صدای فعالان کلان بخش خصوصی در دومین نشست نهمین هیات نمایندگان اتاق تهران را هم درآورد.
رییس اتاق تهران در پاسخ به این سوال مبنی بر راهکار و نسخه بخش خصوصی برای ساماندهی قیمتها «تعیین نرخ ارز بر اساس مکانیسم بازار» را به عنوان کلید حل مشکلات بازار دانست. نایبرییس اتاق تهران نیز گفت: «پیشنهادات زیادی ارائه شده اما اجرا نمیشود.»
در حالی روز گذشته دومین جلسه نهمین هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران برگزار شد که در این نشست محمد لاهوتی عضو هیات نمایندگان اتاق تهران و رییس کنفدراسیون صادرات ایران نسبت به آمار «غلط» میزان بازگشت ارزهای صادراتی واکنش نشان داد.
در هفته گذشته وزیر اقتصاد میزان ارزهای حاصل از صادرات که طبق بخشنامه بانک مرکزی باید به سامانه نیما جهت تامین منابع ارزی کشور بازگردانده میشد را ۲۰درصد اعلام کرد و انگشت اتهام را به سوی بخش خصوصی گرفت.
مشاور دژپسند نیز گفته بود «۳۰ میلیارد دلار از مجموع ۴۰ میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات، نه به صورت کالا و نه به هیچ صورت دیگری وارد کشور نشده است.»
مسعود خوانساری رییس اتاق تهران نیز در این نشست بخشنامههای لحظهای دولت را عامل آشفتگی تجارت خارجی خواند. او ارتباط بیشتر با دولت برای تسهیل روند تولید و تجارت و همچنین بهبود فضای کسبوکار را به عنوان اولویتهای نهمین هیات نمایندگان اتاق تهران نام برد.
اصلاح فضای کسبوکار در اولویت
به گفته مسعود خوانساری گسترش دخالتها در زمینه قیمتگذاری باعث به وجود آمدن مسائلی مانند احتکار خواهد شد و امسال برخی از بنگاهها شاید به دلیل تحریمها و کم شدن تقاضا تعطیل شوند.
رییس اتاق تهران شرایط موجود را دشوار خواند و گفت: این دوره مسوولیت سختتری برعهده داریم و باید با تلاش بیشتر از این دوره عبور کنیم ضمن اینکه اصلاح فضای کسبوکار باید اولویت اول دولت و سران قوا قرار بگیرد، تا بتوانیم خیلی از مسائل را حل کنیم، این در حالی است که اقدامات خوبی در دوره هشتم فعالیت اتاق تهران به ویژه بعد از برجام انجام شد و اگر تحریمهای اخیر نبود، موفقیتهای بزرگی به دست میآوردیم.
به گفته خوانساری، شرایط تحریم روزبهروز سختتر میشود و باید برنامهمحور حرکت کرد و از سوی دیگر، رتبه ایران در فضای کسبوکار را علیرغم تمام مسائل و مشکلات باید ارتقا داد اما به هر حال، دولت مجبور است در دوره جدید دست خود را بیشتر از قبل به سمت بخش خصوصی دراز کند.
او با بیان اینکه باید تهدید تحریم را به فرصت تبدیل کرد و بهبود فضای کسبوکار را در دولت و سران سه قوه دنبال کرد، اظهار داشت: در دوره نهم اتاق باید سه استراتژی گسترش نفوذ در تصمیمگیریهای اقتصادی قوا، تمرکز بر کشورهای همسایه که دارای مرزهای زمینی با آنها هستیم و نتیجه محور شدن فرآیندها در اتاق را پیش ببریم.
خوانساری افزود: در سالهای گذشته اتاق به جای دخالت در تصمیمسازیها، هر روز عکسالعملی در مقابل تصمیمگیریها داشته که این شرایط باید تغییر کند.
رییس اتاق بازرگانی همچنین بر لزوم ارتباط بیشتر با کشورهای همسایه و سایر کشورهایی که قصد همراهی با ایران در زمینه مقابله با تحریمها را دارند، تاکید کرد.عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران از بازگشت ۷/۱۸ میلیارد دلار ارز صادراتی خبر داد و گفت: بانک مرکزی با بخشنامه جدید رفع تعهد ارزی، روند بازگشت ارز را کند نکند.
او در خصوص شکست برنامههای دولت در کنترل بازار و گرانیها به «جهانصنعت» گفت: ارز تکنرخی به دلیل فضای رانتی که ایجاد میکند باعث شده که برنامههای دولت برای تامین کالاهای اساسی به نتیجه نرسد و اقلام با قیمتهای آزاد در بازار فروخته شود.
خوانساری شرایط کنونی کاغذ را مثال زد و گفت: دولت برای تامین کاغذ ارز ۴۲۰۰تومانی اختصاص داد اما قیمت این کالا در حال حاضر در بازار گرانتر از حتی تهیه آن با ارز آزاد است، اقلامی مانند نوشیدنیهای خوراکی نیز افزایش قیمت ۸۰تا۸۵ درصدی را تجربه کردهاند که نشانهای دیگر از نتیجه سیاست ارز تکنرخی است.
رییس اتاق تهران تغییر سیاست ارز ترجیحی و آزادسازی نرخ آن را به عنوان یکی از راهکارهای ساماندهی بازار معرفی کرد. او گفت: نرخگذاری ارز باید زیر نظر و کنترل بانک مرکزی بر اساس مکانیسم بازار تعیین شود و دولت برنامههای حمایتی از اقشار کمدرآمد را در قالب طرحهای دیگر حمایتی از جمله یارانههای نقدی تدوین کند.
خوانساری در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه چه میزان از گرانیهای اخیر به تحریمهای بینالمللی ربط دارد گفت: نمیتوان این دو را از یکدیگر جدا کرد، بازار ایران تحت تاثیر تحریمهای بینالمللی دچار نوسان شد اما ناکارآمدی و ناهماهنگی اجزای دولت نیز بر آن تاثیر داشته است.
علا میرمحمد صادقی نایبرییس اتاق تهران نیز با او موافق بود. او گفت: ایران به دلیل طبیعت متفاوت و ذخایر گوناگونی که دارد از ظرفیتی بالقوه برای خودکفایی کامل برخوردار است و دولت میتواند با برنامههای کارشناسی شده و از طریق منابع داخلی به ساماندهی بازار بپردازد و بالا بردن سطح رفاه مردم باید در اولویتهای دستور کار دولت قرار گیرد.
او درباره نسخه پیشنهادی بخش خصوصی برای ساماندهی بازار گفت: دولت برای تثبیت نرخ ارز با پیشکسوتان و فعالان بخش خصوصی مشورت کند چراکه نوسانات بازار باعث شده که به نوعی در روند فعالیت آنان اختلال ایجاد شود.
به گفته میرمحمد صادقی اتاق پیشنهاداتی برای ساماندهی بازار به دولت ارائه داده اما بدون همکاری این قوه که بازوی اجرایی کشور است نمیتوان به نتیجه مطلوبی رسید.
بازگشت ۷/۱۸ میلیارد دلار ارز صادراتی
همچنین محمد لاهوتی عضو دیگر هیات نمایندگان اتاق تهران و رییس کنفدراسیون صادرات ایران در این نشست نسبت به آمار «غلط» ارزهای صادراتی که از سوی وزارت امور اقتصاد و دارایی اعلام شده بود واکنش نشان داد و گفت: طی ماه گذشته هجمه بسیاری علیه صادرکنندگان کشور در خصوص عدم بازگشت ارز حاصل از صادرات بر مبنای یک آمار غیرواقعی وارد شد و کار به جایی رسید که در شبکههای سراسری نیز به آن پرداخته شد و این در شرایطی است که روزبهروز درآمدهای نفتی کاهش مییابد و باید بر صادرات تمرکز بیشتری کرد.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران افزود: ارزش صادرات برای کشور در شرایط کنونی بسیار بالاست و ما نیازمند بازگشت ارز صادراتی هستیم تا از این محل بتوانیم کشور را اداره کنیم اما به این موضوع گله داریم در حالی که باید از سربازان خط مقدم جبهه اقتصادی حمایت شود، آنها تضعیف میشوند.
او ادامه داد: بعد از یک هفته رییس کل بانک مرکزی با اعلام آمار ۷/۱۸ میلیارد دلار برای بازگشت ارز صادراتی اعلام کرده است که معادل ۶۰ درصد از ارز صادراتی به کشور بازگشته است.
به گفته لاهوتی، کمیته ارزی اتاق بازرگانی ایران چهار ماه است که نشستهای هفتگی درباره میزان بازگشت ارز را با ارائه پیشنهاد برای اصلاح بخشنامهها برگزار میکند، ولی انتظار داریم تسهیلات برای بازگشت ارز صادراتی بیش از گذشته شود.
او با اشاره به بخشنامه دیروز بانک مرکزی در حوزه بازگشت ارز صادراتی گفت: بازگشت ارز صادراتی امروز به عنوان یک موضوع مهم روز مطرح است و بانک مرکزی قبل از ارائه این دستورالعمل باید اصلاحات لازم را روی آن انجام دهد و این در شرایطی است که ما پیشنهاد ۶ بندی را به رییس کل بانک مرکزی از سوی اتاق ایران ارائه داده بودیم و در جلسهای که وی در اتاق بازرگانی حضور یافت، توافقات خوبی صورت دادیم که برخی از آنها در بخشنامه لحاظ شد، ولی عمده مسالهای که صادرات را با مشکل مواجه کرده، کانالهایی است که ارز به کشور باید از طریق آنها برگردد.
رییس کنفدراسیون صادرات ایران گفت: واردات در مقابل صادرات مهمترین ابزاری است که در شرایط تحریمی صادرکنندگان میتوانند از آن استفاده کنند، در حالی که سهم آن در بخشنامه اخیر بانک مرکزی تنها ۲۰ درصد است و این عدد خیلی پایین در نظر گرفته شده است.
لاهوتی افزود: روش بازگشت ارز به شکل اسکناس در همه بازارها امکانپذیر نیست و از سوی دیگر عرضه ارز در سامانه نیما نیز میتواند به عنوان یک ابزار مطرح باشد، ولی اینکه بانک مرکزی این موضوعات را به صورت کانالیزه تکلیف کند، میتواند روند رو به رشد بازگشت ارز صادراتی را مجدد کند.
او از رییس اتاق بازرگانی تهران درخواست کرد تا پیشنهادات اصلاحی در رابطه با بخشنامه دیروز را به رییس کل بانک مرکزی ارائه داده و اجازه ندهد روند بازگشت ارز مجدد کند شود.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران ادامه داد: اگر شما به مکاتبات اتاق ایران و تهران طی سالهای اخیر مراجعه کنید، قطعا قضاوت خواهید کرد که اتاق همواره پیشنهادات کاربردی و کارشناسی را ارائه داده و فساد و رانت ۴۲۰۰ تومانی را گوشزد کرده بود اما گوش شنوایی برای آن وجود نداشت.
لاهوتی در پاسخ به این سوال مبنی بر «تاثیر بازار متشکل ارزی» بر بازار گفت: تا حدی میتواند بخش اسکناس را ساماندهی و مدیریت کند و از بازارهای کوچکی که در ساختار ارزی خرد در ساختار ارزی کشور اخلال ایجاد کردهاند جلوگیری کند.
به گفته لاهوتی کاهش تاثیر بازارهای خرد ارزی میتواند در بازار کالاهای اساسی نیز تاثیر بگذارد و قیمتها را تا حدی تعدیل کند.