اينستكس اجرایی شد ؛ سیگنال مثبت به اقتصاد

این مهم در حالی مورد تاکید کشورهای اروپایی قرار گرفته که دولت آمریکا خواستار افزایش فشار حداکثری بر ایران است و از هر سو تلاش می‌کند درهای اقتصاد جهانی را به روی ایران ببندد. اما در حالی که قرار است ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران از سقف مورد توافق در برجام عبور کند، کشورهای اروپایی به منظور حفظ برجام، در تلاشند تا خطی اعتباری به منظور کمک به برقراری مکانیسم ویژه مالی (اینستکس) ایجاد کنند.

به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان صنعت،  روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال نوشته است که کانون این تلاش‌ها، اینستکس است که به شرکت‌های اروپایی امکان می‌دهد بدون نیاز به هر گونه جریان مالی مستقیم به صادرات و واردات با ایران ادامه دهند. در این میان فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز اخیرا اعلام کرده که اینستکس آماده اجرایی شدن است.

حفظ تعهدات برجامی

این سازوکار مالی به منظور کمک به ادامه همکاری شرکت‌هایی اروپایی که کالای ایرانی وارد می‌کنند طراحی شده است تا بتوانند به شرکت‌های اروپایی که کالا به ایران صادر می‌کنند، پول پرداخت کنند. مقام‌های ایرانی خواستار عملیاتی شدن سریع نتایج اینستکس هستند و مقام‌های اروپایی گفته‌اند که امیدوارند اولین تراکنش‌ها طی چند هفته آینده انجام شود.

مایا کوسیانچیچ، سخنگوی دستگاه سیاست خارجی اروپا درباره زمان عملیاتی شدن اینستکس و اینکه در صورت عملیاتی شدن اینستکس، آیا شانسی برای فروش و صادرات نفت ایران وجود خواهد داشت اعلام کرده است که سازوکار ویژه مالی بین اتحادیه اروپا و ایران، اینستکس، پیشرفت زیادی داشته و اروپا آن را تقویت می‌کند. سه کشور امضاکننده برجام، بریتانیا و آلمان و فرانسه، با حمایت سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا از این سازوکار حمایت می‌کنند. نمی‌توانیم زمان مشخصی برای اجرایی شدن اینستکس بیان کنیم، اما به طور شفاف و صریح بارها گفته‌ایم که می‌خواهیم به زودی نتیجه اینستکس را داشته باشیم و می‌دانیم که اینستکس یکی از مهم‌ترین تعهدات ما برای حفظ برجام در قبال ایران است. امیدواریم در چنین چارچوبی ایران هم متعهد و پایبند به مفاد برجام و توافق هسته‌ای بماند.

در این میان هلگا اشمید، مسوول سیاست خارجه اتحادیه اروپا نیز اعلام کرده که اینستکس حالا عملیاتی شده است. اولین تراکنش‌ها در حال انجام شدن است و کشورهای دیگر عضو اتحادیه اروپا نیز به این مکانیسم خواهند پیوست.

در این میان و در جلسه اخیر کمیسیون مشترک برجام، معاون وزیر امور خارجه کشورمان نتیجه نشست را مثبت و یک گام به جلو اعلام کرد. سیدعباس عراقچی مهمترین موضوع این جلسه را بحث اینستکس و کانال مالی اعلام کرد و گفت که این کانال مالی عملیاتی شده و دو سه تا مورد کاری هم در حال انجام شدن است و ظرف روزهای آینده تبادل مالی انجام می‌شود.

کشورهای دیگر هم قبول کردند که به عنوان سهامدار به این کانال بپیوندند. همچنین کشورهای اروپایی در نظر دارند اعتباراتی را برای اینستکس در نظر بگیرند و این کانال به روی همه کشورهای اروپایی باز است و می‌توانند با ایران معامله داشته باشند و به زودی قول دادند کشورهای دیگر هم بتوانند از این طرف با ایران معامله داشته باشند.

انتظارات ایران در اینستکس

بنا بر اعلام عراقچی، این پروسه اگرچه خیلی دیر اما شروع شده و کمتر از انتظارات ماست، اما به مرحله عملیاتی شدن رسیده است، البته بدون اینکه خرید نفت از ایران انجام شود یا اعتبارات خاصی برای آن در نظر گرفته شود اینستکس نمی‌تواند انتظارات ما را به طور کامل برآورده کند. بنابراین کشورهای اروپایی باید به طور جدی بحث فروش نفت ما را در دستور کار خود داشته باشند.

بنابراین به نظر می‌رسد از یک سو کشورهای اروپایی تمام تلاش خود را به کار بسته‌اند تا مراودات مالی خود با ایران را توسعه دهند و از سوی دیگر این مهم هنوز تا رفع کامل انتظارات ایران فاصله زیادی دارد.

با همه اینها یکی از مهم‌ترین مسائلی که در این بین نیاز به بررسی جدی دارد فعالیت‌هایی است که قرار است در ذیل کانال مالی ویژه اروپا با ایران انجام شود.

اینستکس یا کانال ویژه مالی اروپا با ایران در ماه ژانویه تاسیس شد، اما عملیاتی نشد و تاکنون تراکنشی در آن انجام نشده است. شرکت‌های اروپایی در ابتدای راه‌اندازی این شرکت بنا دارند بر تجارت کالاهای بشردوستانه شامل دارو، تجهیزات پزشکی و غذا تمرکز داشته باشند.

در بیانیه‌ای که نتایج نشست کمیسیون مشترک برجام در وین را شرح می‌دهد آمده است که رفع تحریم‌ها یک بخش اساسی از برجام است. اعضای حاضر در این نشست تلاش‌های معطوف به کاهش آثار منفی خروج آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها، که مکررا نسبت به آن ابراز تاسف کرده‌اند، را مورد مداقه قرار دادند.

فرانسه، آلمان و انگلستان به اطلاع اعضا رساندند که اینستکس عملیاتی شده و در دسترس تمامی دولت‌های عضو اتحادیه اروپایی قرار دارد و اولین تراکنش‌های آن نیز در حال پردازش است. همکاری‌های تکمیلی جاری با نهاد متقابل تاسیس شده ایرانی (سازوکار تجارت و تامین مالی ایران و اروپا) تسریع خواهد شد.

آنها تایید کردند که برخی دولت‌های عضو اتحادیه اروپا در حال پیوستن به سهامداران اینستکس که یک سازوکار خاص معطوف به تسهیل تجارت قانونی با ایران است، هستند. آنها همچنین در تلاش هستند تا اینستکس را به روی فعالان اقتصادی کشورهای ثالث نیز باز کنند.

بنابراین به نظر می‌رسد نتایج حاصله از نشست چند روز گذشته کمیسیون مشترک برجام تا ‌اندازه زیادی رضایت‌بخش بوده و می‌تواند به زودی نتایج مثبتی را عاید اقتصاد ایران کند.

این موضوع زمانی اهمیت پیدا می‌کند که در خلال تحریم‌های آمریکا و در حالی که فشارهای بسیاری از سوی دولت آمریکا در صادرات و فروش نفت ایران شکل گرفته است، راه‌اندازی کانال ویژه مالی با اروپا می‌تواند از شدت این فشارها بکاهد و ایران را در دستیابی به نیازهای اقتصادی کشور موفق سازد.

انجام تراکنش‌های تجاری

به نظر می‌رسد سازوکار ویژه مالی اروپا با ایران از یک سو می‌تواند شوک خروج آمریکا از برجام را جبران کند و از سوی دیگر می‌تواند جایگاه ایران در بین کشورهای اروپایی را ارتقا دهد. این مهم در حالی می‌تواند اثرات منفی تکانه‌های شدید نفتی را تا میزان زیادی کاهش دهد که فارغ از آن اقتصاد ایران قادر به تحمل هجمه‌های وارده از سوی آمریکا نخواهد بود.

آنچه در قالب این توافقنامه اتفاق می‌افتد، صادرات کالا از اروپا به ایران و از ایران به اروپا خواهد بود. همچنین این سازوکار ویژه مالی قادر خواهد بود نقل و انتقالات مالی را وسعت بخشد.

ناگفته نماند که براساس توافق اولیه بین ایران و کشورهای اروپایی، تمرکز اولیه این سازوکار مالی بر روی کالاهای اساسی و ضروری موردنیاز کشورمان همچون مواد غذایی، دارویی و مصرفی است. این مهم با شکل‌گیری تراکنش‌های مالی و تجاری با ایران اتفاق می‌افتد و می‌تواند دریچه روشنی برای اقتصاد ایران در شرایط سخت تحریمی باشد.

اما راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی در حالی از سوی کشورهای اروپایی مورد تایید و پیشرفت قرار گرفته است که نهایی شدن این سازوکار مالی با تاخیر چند ماهه مواجه شد، به طوری که دولتمردان را به خروج از بعضی از توافقات برجامی آنان واداشت.

راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی اروپا با ایران زمانی از سوی کشورهای اروپایی مطرح شد که در ۱ آبان‌ماه سال گذشته و به دنبال اعمال محدودیت‌های شدید نفتی علیه بازار نفت ایران، درهای اقتصاد جهانی بر روی ایران بسته شد و ایران از دسترسی به جامعه اقتصاد جهانی بازماند.

در این میان کشورهای اروپایی اعلام کردند که به زودی و از طریق یک توافق جامع مراودات مالی خود با ایران را از سر می‌گیرند و تراکنش‌های تجاری و مالی خود با ایران را توسعه می‌دهند. با این حال این موضوع بعد از ماه‌ها تاخیر به نتیجه‌ای نرسید و در نهایت ایران اعلام کرد که از بعضی از توافقات برجامی‌اش خارج می‌شود.

تلاش دوباره کشورهای اروپایی اما اخیرا با موفقیت‌های بسیاری همراه شده و به نظر می‌رسد به زودی شاهد اثرات مثبت آن در بازار اقتصاد کشور باشیم، منوط به آنکه کشورهای اروپایی به تعهدات خود در قابل آن تمام و کمال پایبند بمانند.