بنگاه‌ها لب مرز «رونق و رکود»

شاخص مدیران خرید، خردادماه 98 منتشر شد. داده‌های استخراج‌شده از بنگاه‌های نمونه در صنایع منتخب رقم شامخ خردادماه سال 98 را برابر 50.66 واحد محاسبه کرده که نسبت به شامخ ماه قبل 10.73 واحد معادل 17.47 درصد افت را نشان می‌دهد.

به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از تعادل، تحلیل ارزیابی صورت گرفته، حاکی از این است که انتظارات فعالان اقتصادی و حوزه تولید به مرز رونق و رکود رسیده است.

همچنین براساس بررسی‌ها، در خردادماه شاخص «سرعت انجام و تحویل سفارش» بیشترین و شاخص «موجودی مواد اولیه خریداری شده» کمترین مقدار را داشته است.

ارزیابی روند شاخص مدیران خرید، از ابتدای سال 98 بیانگر این است، کمترین رقم این شاخص در فروردین‌ماه سال جاری تجربه شده، که البته به‌واسطه تعطیلی نیمی از این ماه قابل توجیه است، اما بالاترین رقم این شاخص در اردیبهشت 98 ثبت شده که گویای خوش‌بینی فعالان اقتصادی به وضعیت تولید در ماه‌های پیش‌رو بوده است.

    شامخ خردادماه

شامخ یا همان شاخص مدیران خرید (PMI) مقیاسی است که از طریق دریافت پاسخ بنگاه‌های نمونه در صنایع مختلف به سوالات مشخص استخراج می‌کند. شاخص شامخ که اوایل هرماه منتشر می‌شود، رونق، رکود یا ثبات کسب‌وکارهای مورد بررسی و چشم‌انداز انتظاری آنها در آینده را نشان می‌دهد.

در جریان استخراج این شاخص، اگر عدد شامخ بیش از ۵۰ واحد باشد، نشان می‌دهد، اقتصاد در حال‌توسعه است در حالی که هر رقمی زیر ۵۰ واحد، از قرار داشتن اقتصاد در شرف انقباض و رکود حکایت دارد.

در گزارش مرکز آمار واطلاعات اقتصادی اتاق ایران، بر اساس محاسباتی که برای استخراج شامخ خرداد 1398 انجام شده، شامخ این ماه 50.66 واحد بوده که نسبت به ماه قبل افت نسبتا قابل‌توجهی را تجربه کرده و با خنثی کردن بخش عمده رشدی که در اردیبهشت ماه داشته، دوباره به مرز 50 واحد برگشته است.

براین اساس، شامخ خرداد نسبت به شامخ ماه قبل (61.39 واحد) 10.73 واحد (معادل 17.47 درصد) کاهش پیدا کرده و به مرز 50 واحد، یعنی مرز انتظارات آینده بنگاه‌های اقتصادی برای انبساط و انقباض رسیده است.

در محاسبات شامخ خردادماه، شاخص «سرعت انجام و تحویل سفارش» به رقم 58.69 واحد رسیده که بیشترین میزان شاخص در میان 5 مولفه اصلی شامخ بوده است، اما در مقابل شاخص «موجودی مواد اولیه خریداری شده» با رقم 42.36 به کمترین مقدار در میان 5 مولفه اصلی شامخ رسیده است.

در این ماه شاخص «میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی» با بهبود بسیار جزئی به 53.43 واحد رسیده و نسبت به ماه قبل 0.13 واحد بهبود یافته است ضمن اینکه شاخص «انتظارات تولید در ماه آینده» نیز با رقم 56.84 واحد، ادامه بهبود جزئی وضعیت بخش صنعت در خردادماه را پیش‌بینی می‌کند.

اما تحلیل شاخص شامخ کل در خردادماه حکایت از ثبات نسبی اوضاع، نسبت به ماه قبل دارد. مقدار تولید در این ماه تغییر چندانی نکرده، سفارشات جدید و فروش، اندکی کاهش داشته و میزان استخدام صنعتی نیز اندکی افزایش نشان می‌دهد. نکته قابل‌تأمل در بررسی این شاخص آن است که از مهرماه سال 1397 (انتشار اولین گزارش شامخ) تاکنون، قیمت مواد اولیه همواره صعودی و موجودی مواد اولیه همواره رو به کاهش بوده است.

داده‌های حاصل از گزارش پایش ملی محیط کسب‌وکار نیز موید همین امر است. از پاییز سال 1396 تا انتهای سال 1397، اصلی‌ترین مشکل فعالان اقتصادی، «بی‌ثباتی و غیرقابل‌پیش‌بینی بودن قیمت‌ها (مواد اولیه و محصولات) » عنوان شده است.

همچنین از مهرماه سال 1397 تاکنون، صادرات کالا نیز همواره نزولی بوده است. موجودی انبار نیز از وضعیت چندان مناسبی برخوردار نیست و بعد از نزول چندین ماهه، در خردادماه نسبت به ماه قبل، بهبود اندکی نشان می‌دهد.

نکته جالب‌توجه آن است که باوجود شرایط محیط کسب‌وکار و تشدید تحریم‌های اقتصادی، فعالان صنعتی از فروردین‌ماه سال 1398 تاکنون، همواره انتظار افزایش تولید برای ماه بعد را داشته‌اند. در مجموع، نرخ ارز، تحریم‌ها و محدودیت‌های واردات شرایطی را رقم زده که بازار مصرف کشور به سمت تولید داخل سوق داده شود و این ممکن نخواهد بود مگر از طریق اتخاذ سیاست‌های صنعتی مناسبی که موجب تقویت بخش صنعت کشور شود.

    پوشاک و چرم

پس از یک ماه تجربه بهبود وضعیت در صنایع پوشاک و چرم، این صنعت در خردادماه با کاهش مقدار تولید و کاهش میزان سفارشات جدید روبه‌رو شده است. اما برخلاف اکثر صنایع که با کاهش موجودی مواد اولیه روبه‌رو بوده‌اند، فعالان این صنعت، عدم‌تغییر در موجودی مواد اولیه را گزارش کرده‌اند.

اگرچه ماهیت فصلی پوشاک و این مساله که تقاضا در برخی از ماه‌ها بسته به فصل موجود نوسان بالایی دارد، می‌تواند تا حد زیادی توضیح‌دهنده کاهش مقدار تولید و کاهش میزان فروش محصولات باشد، اما نباید از اثر افزایش هرچند اندک افزایش قیمت خرید مواد اولیه غفلت کرد. درمجموع بهبود انتظارات تولید در ماه آینده و افزایش قیمت محصولات تولید شده می‌تواند تا حدی جبران رکود و عدم‌تغییر نسبی وضعیت این صنعت در خردادماه باشد.

    وسایل نقلیه و قطعات وابسته

در گزارش شامخ این صنعت، تمامی مولفه‌های اصلی شامخ غیراز موجودی مواد اولیه (عدد شامخ 35.5) همانند اردیبهشت‌ماه در شرایط بهبود گزارش شده‌اند که سبب شده است عدد شامخ کل رقم بالای 50 یعنی عدد 55.2 را کسب کند. مولفه اصلی موجودی مواد اولیه به غیر اسفندماه 1397 در تمامی گزارش‌های ماهانه شامخ در صنعت مذکور در شرایط بد ارزیابی شده است.

به نظر می‌رسد وابستگی مواد اولیه این صنعت به واردات همزمان با شدت گرفتن تحریم‌ها، در کنار مشکل سرمایه در گردش سبب شده که موجودی مواد اولیه همواره در شرایط نامناسب قرار داشته باشد.

در ماهی که گذشت با وجود آنکه دلیل دپوی خودروها در پارکینگ‌های خودروسازی‌ها مشکل قطعات عنوان شد، قطعه‌سازان اذعان داشتند، مطالبات بالای قطعه‌سازان از شرکت‌های خودروسازی دلیل اصلی عدم تأمین قطعه برای این خودروها بوده است.

به نظر می‌رسد با شروع واگذاری شرکت‌های خودروسازی ایران‌خودرو و سایپا که خبر آن اخیراً منتشر شده است و پرداخت مطالبات صنایع قطعه‌سازی از منابع حاصل از خصوصی‌سازی تا حدودی از مشکلات صنایع قطعه‌ساز کاسته شود. ضمن آنکه دولت همچنان 11 هزار میلیارد تومان تسهیلات قطعه‌سازان را پرداخت نکرده است.

همچنین اهمیت وجود سرمایه در گردش برای افزایش فعالیت قطعه‌سازان تا جایی است که پیش‌تر و در روزهای پایانی سال 1397 توزیع تسهیلات ۴ هزار میلیارد تومانی میان شرکت‌های قطعه‌ساز توسط بانک مرکزی، موجب افزایش ۱۰۰ درصدی تیراژ تولید ظرف ۳ الی ۴ هفته شده بود.

    چوب، کاغذ و مبلمان

وضعیت صنایع چوب، کاغذ و مبلمان در خردادماه تغییر چندانی نسبت به ماه قبل نداشته و بهبود بسیار اندکی ناشی از میزان استخدام جدید و بهبود سرعت انجام و تحویل سفارش را تجربه کرده است. اگرچه میزان سفارشات جدید و میزان فروش محصولات همانند ماه گذشته بوده، اما کاهش مقدار تولید محصولات و روند نزولی موجودی مواد اولیه از ابتدای سال جاری، نشان‌دهنده وجود برخی مشکلات در سمت عرضه محصولات چوب وکاغذ است.

علاوه بر گزارش افزایش قیمت چوب توسط فعالان در این صنعت، بازار کاغذ نیز در این ماه همچنان با مشکلاتی نظیر افزایش قیمت و عدم عرضه مواجه بوده و به نظر می‌رسد که دولت در مدیریت این شرایط موفق عمل نکرده است. عدم‌تغییر در میزان فروش محصولات، میزان سفارشات جدید و نیز انتظارات تولید در ماه آینده نیز نشان‌دهنده رکود نسبی حاکم بر این صنعت است.

    صنایع شیمیایی

شامخ کل گروه صنایع شیمیایی (48.4) حکایت از بدتر شدن وضعیت عمومی این صنعت در خردادماه نسبت به اردیبهشت‌ماه دارد اما این تنزل زیاد نیست و براساس عدد به دست آمده می‌توان به تنزل خفیف در وضعیت کلی این صنعت در خردادماه اشاره داشت.

مقدار تولید محصول این صنعت تقریبا بدون تغییر بوده و میزان سفارشات جدید اندکی کاهش داشته است. سرعت انجام و تحویل سفارشات اندکی بهبود یافته و موجودی انبار مواد اولیه کاهش را نشان می‌دهد که به نظر می‌رسد به دلیل افزایش در بهای مواد اولیه و چشم‌انداز کاهشی قیمت جهانی نفت و به دنبال آن قیمت محصولات شیمیایی باشد.

     صنایع غذایی

عدد شامخ گروه صنایع غذایی در خردادماه 1398 رقم 49.8 اعلام شده، که اندکی نسبت به ماه قبل بدتر شده است. این در حالی است که رقم شامخ اردیبهشت‌ماه (عدد شامخ 54.52) بیانگر بهبود در این صنعت در ماه اردیبهشت به نسبت ماه فروردین (رقم شامخ 39.29) بود.

در این شامخ، غیراز مولفه‌های سرعت انجام و تحویل سفارش و میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی که بهبود یافته‌اند، سایر مولفه‌ها به نسبت ماه قبل کاهش و درنتیجه تضعیف شده‌اند.

ازجمله مشکلات صنعت غذا در ایران (همانند سایر صنایع) مشکل تأمین مواد اولیه است. نکته حایز اهمیت، اظهار بدتر شدن مولفه میزان فروش محصولات توسط فعالان اقتصادی (عدد شامخ 42.9) این صنعت است. این مهم در حالی رخ داده، که انتظارات تولید در ماه آینده تولیدکنندگان در اردیبهشت‌ماه بهبود یافته بود.

ضمن آنکه با وجود اعلام کاهش میزان فروش محصولات در خردادماه، بازهم انتظارات تولید در ماه آینده (عدد شامخ 62.2) مثبت ارزیابی شده است. به نظر می‌رسد افزایش قیمت‌ محصولات غذایی، سبب افزایش موجودی انبار و کاهش فروش محصولات در این صنعت شده است.

در گزارش خردادماه مولفه موجودی محصول (انبار) پس از گذر چهار ماه (بهمن و اسفند 1397 و فروردین و اردیبهشت 1398) با ثبت رقم شامخ 52 نسبت به ماه قبل در حال افزایش ارزیابی شده است.

   صنایع فلزی

بر اساس گزارش شامخ خردادماه 1398، صنایع فلزی در این ماه در شرایط بهبود به سر می‌برد. شاخص کل شامخ صنایع فلزی در خردادماه 1398 رقم 54.3 ارزیابی شده است.

رقم بالای 50 شاخص کل، ناشی از شرایط بهبود مولفه‌های اصلی مقدار تولید محصولات (عدد شامخ 53.3)، میزان سفارشات جدید (عدد شامخ 55.7)، سرعت انجام و تحویل سفارش (عدد شامخ 66.4) و میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی (عدد شامخ 50.8) است.

مولفه موجودی مواد اولیه همچنان همانند آنچه در گزارش‌های شامخ شش ماه گذشته عنوان شده است در شرایط نامناسب قرار دارد. ضمن آنکه مولفه قیمت خرید مواد اولیه نیز در شرایطی مشابه شش ماه گذشته همواره در حال افزایش، گزارش شده است.

   صنایع کانی غیرفلزی

شامخ کل این گروه برای خردادماه 46.1 به دست آمده که حکایت از بدتر شدن خفیف وضعیت کلی این صنعت در خردادماه نسبت به اردیبهشت‌ماه دارد. بر اساس عدد شامخ ‌جز اردیبهشت‌ماه، در تمام گزارشات بهمن‌ماه تا خردادماه، عدد شامخ نشان از بدتر شدن وضعیت این صنعت در هرماه نسبت به ماه قبل بوده است.

انتظار می‌رود بهبود کلی این صنعت در اردیبهشت‌ماه نسبت به فروردین (61.8) به دلیل تعطیلات سال جدید و بهبود فعالیت در اردیبهشت نسبت به فروردین باشد.

بدتر شدن وضعیت کلی این صنعت طی ماه‌های گذشته می‌تواند با تشدید رکود در بخش ساخت‌وساز مرتبط باشد کمترین رقم شامخ برای این صنعت مربوط به زیرشاخص موجودی مواد اولیه است که 34.1 به دست آمده و نشان‌دهنده کاهش شدید موجودی مواد اولیه نسبت به ماه قبل است. بر اساس شامخ مرتبط با انتظارات فعالان این گروه نسبت به ماه آینده (65.9)، پرسش‌شوندگان انتظار بهبود وضعیت در ماه آینده را دارند.

    ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی

شامخ گروه صنایع ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی در خردادماه 1398 رقم 57.6 ثبت شده که اگرچه حاکی از مشاهده بهبود در این صنعت در دوره موردنظر است، اما به نسبت اردیبهشت‌ماه که رقم 66.37 اعلام شده بود، تعداد کمتری از فعالان این حوزه به بهبود در این صنعت اذعان داشته‌اند.

به‌طورکلی در خردادماه، تمام مولفه‌های اصلی شامخ این صنعت به نسبت ماه قبل بهتر ارزیابی شده‌اند. این امر شامل موجودی مواد اولیه نیز می‌شود که برخلاف اردیبهشت‌ماه که نسبت به ماه قبل بدتر (عدد شامخ 40.32) عنوان شده بود با کسب رقم شامخ 57.6 در خردادماه به نسبت ماه قبل توسط فعالان اقتصادی بهتر ارزیابی شده است. قیمت خرید مواد اولیه و قیمت محصولات تولیدشده همچنان افزایشی گزارش شده‌اند.

    صنایع نساجی

به‌طورکلی چشم‌انداز صنایع نساجی در خردادماه توسط فعالان اقتصادی این صنعت مثبت ارزیابی نشده و این در حالی است که بخش بزرگی از فعالان اقتصادی هم در اردیبهشت‌ماه، برای ماه آتی انتظار کاهش تولید داشته‌اند.

با وجود کاهش قیمت محصولات پتروشیمی به عنوان خوراک اصلی صنایع نساجی در تهیه الیاف که به دنبال کاهش قیمت جهانی نفت و نیز کاهش قیمت دلار رخ داده، مشکلاتی همچون کمبود سرمایه در گردش، نقدی شدن خریدها و قیمت بالای مواد اولیه همچنان مانع از شکوفایی کامل این صنعت می‌شود. همچنین کاهش چشمگیر میزان سفارشات جدید در کنار وضعیت نامساعد موجودی مواد اولیه، سبب شده که فعالان این صنعت انتظارات تولید در ماه آینده را شدیدا نامساعد ارزیابی کنند.

   صنایع فرآورده‌های نفت و گاز

عدد شامخ کل برای این صنعت 42.5 به دست آمده که حاکی از بدتر شدن وضعیت عمومی این صنعت است. عدد شامخ کاهش شدیدی در میزان تولید محصولات (34.6) این صنعت را نشان می‌دهد.

دلیل این کاهش شدید تولید «فرآورده‌های نفت و گاز و پتروشیمی» می‌تواند روند کاهشی قیمت جهانی نفت در خردادماه و به دنبال آن کاهش قیمت فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی و شکل‌گیری انتظارات در جهت کاهش قیمت‌ها باشد که منجر به تعویق ثبت سفارش جدید می‌شود.

این پدیده در عدد شامخ به دست آمده برای سفارشات جدید در خردادماه به‌خوبی قابل‌مشاهده است به‌نحوی‌که عدد 40.4 حاکی از کاهش سفارش جدید است. عدد به دست آمده برای زیرشاخص انتظارات تولید 65.4 است. این بدان معناست که انتظارات فعالان این صنعت نسبت به ماه آینده از بهتر شدن وضعیت این صنعت حکایت دارد.

نکته جالب‌توجه این است که عدد مربوط به انتظار فعالان این صنعت نسبت به ماه آینده در فروردین و اردیبهشت نیز بالاتر از 50 بوده که حمایت از خوش‌بینی فعالان این صنعت نسبت به بهبود وضعیت در ماه بعد دارد.

 صنایع لاستیک و پلاستیک

شامخ کلی به دست آمده برای صنایع لاستیک و پلاستیک در خردادماه معادل 51.2 است که حکایت از بهبود اندک در وضعیت عمومی این صنعت دارد. مقدار تولید این صنعت در خرداد نسبت به اردیبهشت افزایش یافته و عدد شامخ به دست آمده برای زیرشاخص مقدار تولید محصولات 56.7 است.

سفارشات جدید کاهش شدیدی را نشان می‌دهد که به‌احتمال‌زیاد به دلیل چشم‌انداز نزولی قیمت ارز و افزایش قیمت محصولات این صنایع است. افزایش قیمت محصولات به این دلیل است که قیمت پایه مواد اولیه محصولات شیمیایی و پلاستیکی بر اساس نرخ ارز نیمایی محاسبه می‌شود که در خردادماه سیر صعودی داشته است.

سرعت انجام و تحویل سفارش (66.7) خرداد در مقایسه با اردیبهشت افزایش قابل‌توجهی را نشان می‌دهد. موجودی مواد اولیه در خردادماه نسبت به ماه گذشته کاهش یافته و میزان استخدام نیروی کار افزایش را نشان می‌دهد که به لحاظ منطقی با افزایش تولید در این ماه همخوانی دارد.