از دست رفتن جایگاه تولید محصول پنبه باعث شده تا ایران به یک کشور واردکننده پنبه تبدیل شود.
پنبه یكی از مهمترین گياهان زراعی در ایران است، اما سطح زیرکشت آن از 40 درصد ، به کمتر از 13 درصد رسيده است. از دست رفتن جایگاه این محصول باعث شده تا ایران به یک کشور واردکننده پنبه تبدیل شود.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از اتاق تهران، اگرچه عوامل زیادی در کاهش سطح زیرکشت این محصول نقش داشته اند، اما مهمترین عامل آن را می توان از دست دادن جذابيت اقتصادی این محصول دانست.
بالاتر بودن هزینه توليد این محصول نسبت به متوسط جهانی و کشورهای همسایه از یک طرف و کاهش نسبت قيمتی این محصول نسبت به گندم، باعث کمتر شدن سود خالص این محصول شده و درنهایت انگيزه کشاورزان برای قرار دادن این محصول در الگوی کشت از دست رفته است.
همين امر درنهایت ميزان خودکفایی این محصول را به 50 درصد کاهش داده است. این عوامل در سال 1397 منجر به صرف 142 ميليون دلار برای واردات این محصول شده که معادل ریالی آن بالغ بر 1453 ميليارد تومان است.
بنابراین، با توجه به محدودیت های ارزی و مشكلات ناشی از تحریم، پيشنهاد می شود اولاً، توسعه تحقيقات جهت کاهش مصرف آب و افزایش عملكرد در واحد سطح صورت بگيرد و از طرف دیگر، انگيزه اقتصادی کشاورزی و سودآوری این محصول تقویت شده و همچنين سياست های تعرفه ای مناسب در مورد واردات پنبه اتخاذ شود.
در همين راستا تكميل زنجيره ارزش توليد پنيه دراستان های عمده توليدکننده و بهبود فناوری صنایع پایين دستی نيز راهگشا خواهد بود. در سال 2017 بيش از 3 / 74 ميليون تُن وش پنبه در جهان توليد شده است که کشورهای هند با 18.5، چین با 1 / 17، آمریكا با 12، پاکستان با 7 / 5، برزیل با 8 / 3، ازبكستان با 9 / 2، ترکيه با 45 / 2، استراليا با 15 / 2 و مكزیک با یک ميليون تُن، 10 کشور بزرگ توليدکننده این محصول به شمار می روند. در ایران نيز، سطح زیر کشت پنبه از حدود چهل درصد از سطح زیر کشت کل نباتات صنعتی در چهار دهه گذشته به حدود 13 درصد در سال 1396 رسيده است.
در سال زراعی 1396 - 1395 ميزان سطح زیر کشت پنبه 74.850 هكتار بوده است که به ترتيب در استانهای خراسان رضوی (30 درصد)، فارس 21 درصد گلستان ( 16 درصد) و سایر استان ها کشت شده است. ميزان سطح زیرکشت دیم این محصول هم در حدود یک درصد بوده است (دفتر طرح پنبه وزارت جهاد کشاورزی، 1398) ازاین رو، این محصول دارای نياز آبی بالا بوده و کشت دیم آن در کشور تقریباً مقدور نيست؛ چراکه ميزان بارش ها در اقليم ایران کفاف تأمين آب مورد نياز برای یک هكتار از این محصول را نمی دهد. نياز آبی این محصول به طور متوسط 15000 مترمكعب در هكتار است که 3 / 2 برابر گندم و 25 / 1 برابر شلتوک است.
