دو تحول تجاری در اول پاییز

اولین تحول افزایش حجم تجارت خارجی کشور در مهر ماه نسبت به شهریور ماه است. این موضوع متاثر از رشد صادرات و واردات در اولین ماه پاییز نسبت به شهریور ماه است؛ البته با توجه به تداوم جاماندگی صادرات از واردات، تراز تجاری در این ماه منفی‌تر شده است.

به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از دنیای‌اقتصاد ،  دومین تحول به تغییر ترکیب مقاصد صادراتی ایران برمی‌گردد؛ به‌طوری‌که امارات متحده عربی توانسته جایگاه ترکیه را تصاحب کند و در سکوی سوم مقاصد صادراتی ایران قرار گیرد.

همزمان با انتشار آمار تجارت خارجی کشور، وقایع تجاری هفت ماه منتهی به مهرسال ۹۸ مورد بررسی قرار گرفت. ارزیابی‌ها حکایت از دو تحول در روند تجارت خارجی کشور دارد. اولین تحول به افزایش حجم تجارت خارجی کشور در مهرماه نسبت به شهریور برمی‌گردد. بعد از گذشت دو ماه که حجم تجارت خارجی در بازه ارزشی ۶ میلیارد دلار قرار داشت، در مهرماه حجم تجارت خارجی به بیش از ۷ میلیارد دلار رسید.

ولی تراز تجاری کشور در هفتمین ماه همچنان منفی است و فاصله صادرات و واردات نیز نسبت به ماه گذشته (شهریور ۹۸) افزایش یافته است. 

تحول دوم نیز به تغییر مقاصد صادراتی ایران برمی‌گردد. امارات بعد از چند ماه توانست جایگاه سوم مقاصد صادراتی را از ترکیه باز پس بگیرد.

صادرات به ترکیه در ماه دوم سال‌جاری با جهش قابل‌ملاحظه‌ای روبه‌رو شد طوری‌که در آمارهای دو ماه منتهی به اردیبهشت امسال، حتی توانست از چین و عراق نیز سبقت بگیرد و جایگاه اول مقاصد عمده صادراتی ایران را از آن خود کند. البته این جایگاه حفظ نشد و در آمارهای تجمیعی بعد از آن، ترکیه جایگاه سوم را در اختیار گرفت. با گذشت چند ماه امارات توانسته به جایگاه سوم مقاصد صادراتی برگردد. سهم ارزشی صادرات به این دو کشور نیز به یکدیگر نزدیک است.

اگرچه در نگاه اول به‌نظر می‌رسد رقابت تنگاتنگی بین امارات و ترکیه درخصوص خرید کالا از ایران وجود دارد، اما بررسی ماه به ماه صادرات ایران به هر دو مقصد حقایق دیگری را آشکار می‌کند که در این گزارش آمده است.

در مهرماه چه گذشت؟

عملکرد تجار ایرانی در هفتمین ماه سال‌جاری به روایت آمار بررسی شد. افزایش حجم تجارت خارجی، منفی شدن تراز تجاری و افزایش صادرات و واردات، خلاصه آمار تجارت خارجی ایران در مهرماه نسبت به شهریور است.  

حجم تجارت: در 30 روزه مهرماه امسال تجارت خارجی کشور نسبت به ماه قبل رونق داشته است چراکه حجم تجارت خارجی در شهریورماه 6 میلیارد و 630 میلیون دلار ثبت شده اما در مهرماه سال‌جاری 7 میلیارد و 411 میلیون دلار تجارت خارجی صورت گرفته است.

البته مقایسه حجم تجارت خارجی ایران با وضعیت تجارت در مهرماه سال گذشته بیانگر کوچک شدن حجم تجارت خارجی کشور در ماه هفتم سال 98 است. در مهرماه سال 97، حجم تجارت خارجی ایران 8 میلیارد و 230 میلیون دلار بود.

تراز تجاری: صادرات برای پنجمین ماه متوالی نه‌تنها از واردات جا ماند، بلکه فاصله‌اش را نیز افزایش داد. تراز تجاری هفتمین ماه سال‌جاری، منفی 493 میلیون دلار است. این درحالی است که تراز تجاری در ماه گذشته (شهریور 98) منفی 334 میلیون دلار بود. حتی مقایسه تراز تجاری مهرماه امسال با سال گذشته نیز بیانگر افزایش فاصله صادرات و واردات است، چراکه تراز تجاری در مهر ۹۷ منفی ۲۴ میلیون دلار به ثبت رسیده بود.

صادرات: فروش کالا به کشورهای خارجی در هفتمین ماه سال‌جاری نسبت به ماه ششم افزایش یافته است به‌طوری‌که صادرات در شهریورماه امسال 3 میلیارد و 148 میلیون دلار بوده و در مهرماه امسال 3 میلیارد و 459 میلیون دلار ثبت شده است.

همچنین وزن کالاهای صادرشده در شهریور سال‌جاری ۹ میلیون و ۲۷۲ هزار تن بوده ولی در مهرماه، ۹ میلیون و ۴۱۳ هزار تن کالا به بازارهای هدف صادر شده است.

البته مقایسه صادرات کالا چه به لحاظ وزنی و چه به لحاظ ارزشی با مهرماه سال گذشته نشان از کاهش صادرات دارد. در مهرماه سال ۹۶ صادرکنندگان توانستند ۱۰ میلیون و ۶۸۷ هزار تن کالا به ارزش ۴ میلیارد و ۱۰۳ میلیون دلار به مشتری‌های خارجی خود بفروشند.

واردات: خرید کالا از فروشندگان خارجی نیز به لحاظ ارزشی در مهرماه امسال نسبت به ماه گذشته (شهریور ماه) افزایش داشته است. در شهریور امسال ارزش واردات 3 میلیارد و 482 میلیون دلار بود اما در مهرماه 3 میلیارد و 952 میلیون دلار واردات صورت گرفته است. وزن کالاهای وارداتی نیز در شهریور امسال 2 میلیون و 441 هزار تن بوده و در مهرماه 3 میلیون و 238 هزار تن کالا وارد کشور شده است.

در عین حال مقایسه ارزش واردات در مهرماه امسال نسبت به مهرماه سال گذشته نشان می‌دهد خرید کالا از خارجی‌ها کاهش داشته است. در هفتمین ماه سال گذشته، ارزش واردات 4 میلیارد و 127 میلیون دلار ثبت شده بود. اما مقایسه وزنی این دو بازه زمانی بیانگر افزایش وزن واردات در مهرماه سال‌جاری است چراکه در مهرماه سال گذشته ۲ میلیون و ۷۱۵ هزار تن کالا وارد کشور شده بود.

تراز تجاری و حجم تجارت

در هفت ماه منتهی به مهر امسال حجم تجارت خارجی کشور ۴۹ میلیارد و ۵۸۰ میلیون دلار ثبت شده است، حال آنکه در بازه زمانی مشابه سال گذشته حجم تجارت خارجی ۵۴ میلیارد و ۱۰۸ میلیون دلار بوده است.

این اعداد بیانگر کوچک شدن حجم تجارت ایران در سال‌جاری است که یکی از دلایل آن به تحریم‌های بین‌المللی برمی‌گردد. از سوی دیگر تراز تجاری هفت ماه منتهی به مهر امسال منفی ۷۶۶ میلیون دلار است. اما سال گذشته تراز تجاری در همین بازه زمانی مثبت و معادل ۹۳۶ میلیون دلار به نفع صادرات بود.

صادرات هفت ماهه

 آمارهای مربوط به صادرات منتشر شده در این گزارش، بیانگر آن است که صادرات ایران از ۶۷ میلیون و ۸۳۹ هزار تن در بازه مشابه سال گذشته که ارزشی معادل ۲۷ میلیارد و ۵۲۲ میلیون دلار داشته، به ۷۹ میلیون و ۴۲۲ هزار تن به ارزش ۲۴ میلیارد و ۴۰۷ میلیون دلار در هفت ماه منتهی به مهر امسال رسیده است.

بنابراین وزن صادرات نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از ۱۷ درصد رشد داشته است. درحالی‌که ارزش کالاهای صادراتی با افت بیش از ۱۱ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته روبه‌رو بوده است.

عمده مقاصد صادراتی ایران در بازه زمانی هفت ماهه، شامل چین با رقمی بالغ بر ۶ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار و سهم نزدیک به ۲۵ درصد از کل ارزش صادرات، عراق با ۵ میلیارد و ۱۷۳ میلیون دلار و سهم بیش از ۲۱ درصد از کل صادرات، امارات با ۲ میلیارد و ۷۸۴ میلیون دلار و سهم بیش از ۱۱ درصد از کل صادرات، ترکیه با ۲ میلیارد و ۶۷۲ میلیون دلار و سهم نزدیک به ۱۱ درصد و افغانستان با یک میلیارد و ۲۸۳ میلیون دلار و سهم بیش از ۵ درصد از کل صادرات است.

داستان صادرات به ترکیه و امارات

داستان صادرات به ترکیه از ابتدای امسال شروع شد. آمار تجمیعی دوماه منتهی به اردیبهشت امسال حاوی نکته‌ای جالب بود. ترکیه اولین مقصد صادراتی ایران شد. حتی چین و عراق را نیز جا گذاشت و در صدر جدول قرار گرفت.

این درحالی بود که در آمارهای فروردین ماه خبری از این کشور در میان ۵ مقصد عمده صادراتی نبود. بنابراین مشخص شد که جهش صادرات به ترکیه در اردیبهشت اتفاق افتاده است. اما در آمارهای تجمیعی بعد از آن، چین و عراق مجددا مقاصد اول و دوم صادراتی شدند و این بار ترکیه در رده سوم جدول مقاصد صادراتی جا گرفت.

این روند ادامه یافت تا آنکه آمار تجمیعی هفت ماه منتهی به مهر امسال، روز گذشته از سوی گمرک منتشر شد. آماری که نشان می‌دهد امارات مجددا به جایگاه سوم مقاصد صادراتی بازگشته است. اگرچه در نظر نخست، می‌توان بهبود روابط سیاسی و اقتصادی ایران و امارات را در این مورد تاثیرگذار دانست؛ اما بررسی‌های آماری، واقعیت دیگری را نیز نشان می‌دهد.

واقعیتی که به روایت آمار ماه به ماه تجارت خارجی، حکایت از آن دارد که نه تنها صادرات به امارات از ابتدای امسال کاهش نیافته، بلکه صدور کالا به این کشور به مراتب بیشتر از صادرات به ترکیه بوده است.

اما چرا ترکیه جایگاه امارات را در اختیار گرفت؟ دلیل این امر به همان جهش صادرات به ترکیه در ماه دوم برمی‌گردد. در واقع در ماه دوم ارزش صادرات به ترکیه با افزایش چشمگیری همراه بود. این درحالی است که سایر کشورها از جمله امارات، روند طبیعی خرید از ایران را  ادامه می‌دادند.

اما صادرات خارج از معمول به ترکیه در ماه دوم، این کشور را بعد از گذشت هفت ماه از سال همچنان در لیست عمده مقاصد صادراتی نگه داشته است.

این درحالی‌است که بررسی روند صادرات ماه به ماه به این کشور نشان می‌دهد از خردادماه تا مهرماه امسال، ارزش صدور کالا به این کشور همجوار در طول یک ماه فراتر از ۱۲۵ میلیون دلار نرفته است. اما در تمام ماه‌های سال، کمترین ارزش صادرات به امارات ۲۳۱ میلیون دلار (در فروردین ۹۸) و بیشترین ارزش صادرات به این کشور، ۶۸۹ میلیون دلار (شهریور ۹۸)ثبت شده است.

بررسی‌ها بیانگر آن است که صادرات به امارات در خردادماه ارزشی معادل ۳۲۰ میلیون دلار داشته درحالی‌که ارزش صدور کالا به ترکیه ۱۱۹ میلیون دلار بوده است. در تیرماه امسال ارزش کالاهای صادر شده به امارات ۴۳۴ میلیون دلار بوده اما ترکیه ۱۲۵ میلیون دلار کالا از ایران خریداری کرده است.

در مرداد امسال ۳۰۱ میلیون دلار کالا به امارات صادر شده اما صادرات به ترکیه ارزشی معادل ۱۱۰ میلیون دلار داشته است. در شهریور ماه نیز ۶۸۹ میلیون دلار کالا به امارات فروخته شده است؛ درحالی‌که ترکیه تنها ۸۲ میلیون دلار کالای ایرانی را خریداری کرده است. در هفتمین ماه امسال یعنی مهرماه نیز ارزش صادرات به امارات ۴۲۸ میلیون دلار ثبت شده است؛ حال آنکه ۱۲۰ میلیون دلار کالا به ترکیه صادر شده است.

به‌دلیل آنکه ترکیه در فروردین ماه در لیست عمده مقاصد صادراتی قرار نداشت، نمی‌توان آمار دقیقی از صادرات به این کشور را در اردیبهشت ماه ارائه داد. اما براساس داده‌های آماری نخستین ماه سال، صادرات به ترکیه در اولین ماه سال‌جاری از ۱۴۰ میلیون دلار کمتر بوده است. (ارزش صادرات به افغانستان به‌عنوان پنجمین مقصد عمده صادراتی ایران در ماه نخست، ۱۴۰ میلیون دلار بوده است.

با توجه به قرار نگرفتن ترکیه در بین ۵ کشور مقصد عمده صادراتی، بدیهی است که ارزش صادرات به این کشور کمتر از ارزش صادرات به افغانستان بوده است). این درحالی ‌است که در آمار دو ماه منتهی به اردیبهشت ۹۸، ارزش صادرات به ترکیه رقمی معادل ۲ میلیارد و ۱۱۶ میلیون دلار ثبت شده است. بنابراین آنچه معادلات صادراتی به امارات را تحت تاثیر قرار داده و ترکیه را رقیب امارات در خرید کالا از ایران نشان می‌دهد، تنها یک عامل بوده و آن هم مربوط به جهش صادرات به ترکیه در اردیبهشت امسال است.

واردات هفت ماهه

آمارهای منتشر شده از سوی گمرک نشان می‌دهد در هفت ماه منتهی به مهر امسال، واردکنندگان توانسته‌اند ۱۹ میلیون و ۸۰۵ هزار تن کالا را از کشورهای خارجی به ارزش ۲۵ میلیارد و ۱۷۳ میلیون دلار خریداری کنند.

مقایسه صورت وضعیت واردات هفت ماه منتهی به مهر امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته حاکی از رشد وزنی واردات به میزان بیش از ۳ درصد و افت ارزشی واردات به میزان بیش از ۵ درصد است. سال گذشته در همین بازه زمانی ۱۹ میلیون و ۲۱۵ هزار تن کالا به ارزش ۲۶ میلیارد و ۵۸۶ میلیون دلار به ایران وارد شده بود. 

کشورهای عمده طرف معامله واردات ایران از ابتدای امسال تا انتهای مهرماه شامل چین با اختصاص رقمی بالغ بر ۶ میلیارد و ۳۹۹ میلیون دلار و سهم بیش از ۲۵ درصدی از کل واردات بود که در جایگاه نخست قرار گرفته است. همچنین کشورهای امارات با ۴ میلیارد و ۵۸۶ میلیون دلار و سهم بیش از ۱۸ درصد، ترکیه با ۳ میلیارد و ۳۷ میلیون دلار و سهم بیش از ۱۲ درصد، هند با ۲ میلیارد و ۳۳۵ میلیون دلار و سهم بیش از ۹ درصد و آلمان با یک میلیارد و ۲۰۸ میلیون دلار و سهم نزدیک به ۵ درصد از کل ارزش واردات جزو کشورهای عمده طرف معامله واردات ایران  بوده‌اند.

ده‌اند.